Ihesi: Lea ibaia hiltzen den arteko bidezidorra
Amorotoko Oleta auzoan, Markinatik Lekeitiora bidean dagoen bidegurutzean, egin dugu hitzordua. Izan ere, laguna Durangotik etorri da, Trabakuatik, eta neu, berriz, Gernika-Lekeitiotik. Hantxe, Oletan, -ez dakit inoiz ikusi dudan hainbeste jatetxe horrelako auzo txiki batean- aparkalekua dago eta autoa bertan lagatzea erabaki dugu. Handik atzera egin behar da Amorotoko Abitara auzoko errotak ikustea, nahi izanez gero. Oletako bidegurutzean Gizaburuaga aldera ere egin daiteke eta aukera hori eginez gero, Okamika auzora iritsiko gara. Han eskualdeak inoiz izan duen injineru hidrauliko handienaren beste adibide bat ikusteko aukera dago: Bengolea lez ezagutzen dena: XVIII. mendeko burdinola-Errota eta Erdi Aroko Dorretxea.
Guk baina, Oletatik Mendexara norabidea hartzea erabaki dugu -hortaz, oraintsu inauguratu duten Lea Ibilbideari 700 bat metro kendu dizkiogu-. Arezko bidea eta egurrezko pasabideek erakutsiko digute jarraitu beharreko bidea. Beti ere Lea ibaiaren ertzetik doan bidea da. Horixe baita Lea Ibilbideak erakusten duena; Euskal Herrian ondoen gorde den ibaia: Lea.
Zurezko pasabideak eskumara egiteko aginduko digu Lea ibaia zeharkatuz eta handik baserri oste batetik gorantz egingo dugu, bideak duen porlanezko zati bakarrenetik.
Berehala iritsiko gara lehenago aipatutako presara, hura ere Bengolearen obra. Bideak berehala hartuko du berriz ere arearen kolorea eta zelai artetik Lea Goiko aldera iritsiko gara. Lau hormak zutik ditu oraindik hango dorretxeak eta bertan gordetzen dira, ondoko zelaian, Lekeitioko antzar eguneko potin koloretsuak. Hantxe dago gainera uretaratzeko bidexka ere. Hainbeste potin dago zelaian buruz behera, eguna noiz iritsiko zain. Zein baino zein koloretsuago agurtu gaituzte guztiek eta guk argazkia atereaz keinu egin diegu. Lea ibaian ibiliko dira horiek guztiak eguna iristen denean; antzarra egon ala ez egon ez dira uretara atera barik geratuko.
Arbolartera iritsiko gara; gerizpera. Eukaliptoek inguruan usain berezia sorrarazten dute; zuhaitz luze-luzeak dira, urteak dituztenak. Haien artetik egingo dugu aurrera, beti ere Lea ibaia gure ezkerrera dugula eta halako batean, pasabide berezi batek egingo digu kuku: haitzak ditugu gure eskumara eta une batez bada ere, lehengo western haietako pasabide estu batetik igarotzea tokatuko zaigu.
Han inguruan dira baita ere pinu basatiak; enbor gorrixkadun sei pinu ikusiko ditugu gure ezkerrera, eukaliptoekin nahasturik. Sendoak dira enborrak eta zuhaitz arte horretatik Lea ibaiaren urek ia-ia ukitu egiten dituztela, lo daude antzar eguneko potin gehiago.
Karraspio hondartzara
Ikusgarria hango pasaia ere. San Nikolas ermita hartzen duen Ereitiarria irlatxoak agurtuko gaitu iristean. Mendexa egunero esnatzen da hari begira, guk, baina Karraspioko hondartzatik askoz ere gertuago dugu eta hantxe amaitu dugu Lea Ibaitik zehar bidea.
Hurrengo urterako 24 kilometroko ibilbidea osatuta izango dutela agindu dute hango agintariek, Lea ibarra osatzen duten bost herriak zeharkatzen dituen Lea ibaiak dituen kilometroak dira guztiak.
Lea, ibaiaren paduran aurkitzen da Marierrota eta haren parean Leako ontziola dago. Ontziolaren egitura XIX-XX mende artean berritu egin zuten Erdi Aroko ontziolak egon ziren leku beretsuan.
1555etik XIX. mende erdira arte iraun zuen marea-errotak; martxan egon zen epe horretan eta 1980an bota egin zuten. Gaur egun ur-biltegiaren egitura irregularreko dikeak dirau zutik.
Marea igotzen zen heinean ura biltegian pilatzen zen, itsasgora arte. Orduan uhateak ixten zituzten pilatutako ura goitik behera dutxulu batetik pasa zedin, hala errotarriak mugi zitezen. Gaur egun biltegiaren barrualdea naturalizatuta dago; mareen gora-beherek limoak haztea ahalbidetzen dute. Ihitoki eta lezkadiek hartu dute balio ekologiko handiko gune hau.
Marierrota honen egilea Pedro Bernardo Villarreal de Berriz dugu. Sortzez mondragoetarra izan arren, Lea ibaitik gertu bizi izatera joan zen eta hara ezkondu zen Lekeitioko Mariana Rosa Bengolearekin. Asier Madarietak, Abertzaletasunaren Museoko teknikariak, jasota ditu injineruaren lanak eta haiek ezaugarriak.
Informazio gehiago nahi izanez gero, Lea Ibarraren webgunean jasota datoz, Lea Ibilbidearen atalean, Pedro Bernardoren gaineko kontu guztiak.
1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]
Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei.
Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.
Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.
Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.
IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.