Irteera, atzean


2005eko maiatzaren 29an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Leizezulo horretatik atzeraka irten behar dela. Horixe esan zidan semeak, Beasaingo festak direla eta Mariren, Murumendiko Damaren zuloaz. Diotenarengatik, bertararazteko zapi eder edo bitxi zoragarriren bat eskainia izango du Txindokiko Damak. Lamiaren oinak, ahatearenak edo ahuntzarenak direla inor ez jabetzeko edo, egun-argiari ihes egin eta kobazuloaren epeltasuna behar du, antza denez. Baina behin begiak ilunpera ohituz gero, uste baino hobeto moldatzen omen da kristaua leizezuloan... ziurrenera bere indar guztiak ilunpean ikusteko baliatuko dituelako. Hori bai, behin ohitu orduko, orduantxe hasten da gogoratzen egun-argiaren pozaz.

Hartaz geroz, sobra ere, leize-zulotik irtengo bada, poliki-poliki berregin behar du irteerara eraman dezakeen bidea.

Niri, hainbeste estimatzen dudan Mari Murumendikoaren pasadizo honen berri ez nuenez, otu zait -adina izango da, zer arraio!- amiltzeko baino zailduago behar duela batek amildegian gora egiteko; eta atzerabidea egin behar duenak edozein atakatan sartzen denak baino indar eta kemen handiagoa behar duela, inolaz. Baita erori izanaren memoria berekin duela ere, sikiera!

Atzera joan beharrak zentzumen guztiak adi eta erne behar ditu: sorgor denak ezin du sekula atzera-bidean irteera aurkitu eta. Atzera joan beharrak, putzuaren sakonerari begirada kendu gabe egin beharraz leziatzen gaitu, ziurrenera. Irteera alkantzatzeko ez dago saihesbiderik. Ihesean abiatzea alferrikakoa ezezik arriskutsua da, osotara.

Baina, niri, hainbeste estimatzen dudan Mari Murumendikoaren begiradak, ur-ertzean gure memoria artatzen dakienaren begiradak, sekula beldurrik sortarazi ez didalako edo, iruditzen zait, hori bai, zapi eder edo bitxi zoragarriren batek liluratuta abiatu duenak, ez duela sekula Mariren peskizan egin inolako biderik, eta kobazuloan, zapi bila dela, dela bitxi bila, bere akatsez galdu duela burua eta ez nolanahiko Mariren sorginkeriagatik.

Eta horregatixe, nahiago dut, inguruko baserritarrek eta elizek ezkutatzera kondenatu duten lamia aurkitzeko itxaropenari eustea, gure orbanen memoria zaintzeko, geure lurraren erraietan eta gure barrenetan kiribildua dugun basa-izaeraz ez beldurtzeko.

Askatasuna, bakea, etorkizuna... leize zulo horren sarreran daude, geure leizeetan barneratzean galduak ez badira. Atzera egin beharrean gaude guztiok -guztiok, ziurrenera, guztionak direlako askatasuna, bakea eta etorkizuna- atzera, oker emandako urratsetan, tentuz eta zentzuz irteera bilatzekotan... Baina ez dezagun errepikatu Mariren bila abiatu ginela, leize-zulorantz zapi, edergailu eta botere gosez gabiltzan bitartean.


Azkenak
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Eguneraketa berriak daude