Irteera, atzean


2005eko maiatzaren 29an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Leizezulo horretatik atzeraka irten behar dela. Horixe esan zidan semeak, Beasaingo festak direla eta Mariren, Murumendiko Damaren zuloaz. Diotenarengatik, bertararazteko zapi eder edo bitxi zoragarriren bat eskainia izango du Txindokiko Damak. Lamiaren oinak, ahatearenak edo ahuntzarenak direla inor ez jabetzeko edo, egun-argiari ihes egin eta kobazuloaren epeltasuna behar du, antza denez. Baina behin begiak ilunpera ohituz gero, uste baino hobeto moldatzen omen da kristaua leizezuloan... ziurrenera bere indar guztiak ilunpean ikusteko baliatuko dituelako. Hori bai, behin ohitu orduko, orduantxe hasten da gogoratzen egun-argiaren pozaz.

Hartaz geroz, sobra ere, leize-zulotik irtengo bada, poliki-poliki berregin behar du irteerara eraman dezakeen bidea.

Niri, hainbeste estimatzen dudan Mari Murumendikoaren pasadizo honen berri ez nuenez, otu zait -adina izango da, zer arraio!- amiltzeko baino zailduago behar duela batek amildegian gora egiteko; eta atzerabidea egin behar duenak edozein atakatan sartzen denak baino indar eta kemen handiagoa behar duela, inolaz. Baita erori izanaren memoria berekin duela ere, sikiera!

Atzera joan beharrak zentzumen guztiak adi eta erne behar ditu: sorgor denak ezin du sekula atzera-bidean irteera aurkitu eta. Atzera joan beharrak, putzuaren sakonerari begirada kendu gabe egin beharraz leziatzen gaitu, ziurrenera. Irteera alkantzatzeko ez dago saihesbiderik. Ihesean abiatzea alferrikakoa ezezik arriskutsua da, osotara.

Baina, niri, hainbeste estimatzen dudan Mari Murumendikoaren begiradak, ur-ertzean gure memoria artatzen dakienaren begiradak, sekula beldurrik sortarazi ez didalako edo, iruditzen zait, hori bai, zapi eder edo bitxi zoragarriren batek liluratuta abiatu duenak, ez duela sekula Mariren peskizan egin inolako biderik, eta kobazuloan, zapi bila dela, dela bitxi bila, bere akatsez galdu duela burua eta ez nolanahiko Mariren sorginkeriagatik.

Eta horregatixe, nahiago dut, inguruko baserritarrek eta elizek ezkutatzera kondenatu duten lamia aurkitzeko itxaropenari eustea, gure orbanen memoria zaintzeko, geure lurraren erraietan eta gure barrenetan kiribildua dugun basa-izaeraz ez beldurtzeko.

Askatasuna, bakea, etorkizuna... leize zulo horren sarreran daude, geure leizeetan barneratzean galduak ez badira. Atzera egin beharrean gaude guztiok -guztiok, ziurrenera, guztionak direlako askatasuna, bakea eta etorkizuna- atzera, oker emandako urratsetan, tentuz eta zentzuz irteera bilatzekotan... Baina ez dezagun errepikatu Mariren bila abiatu ginela, leize-zulorantz zapi, edergailu eta botere gosez gabiltzan bitartean.


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude