Makina bat kontu

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Phoebe, Saturnoko ilargi arraroa

Ez da esferikoa, irregularra baizik Saturnoren ilargi honek duen itxura, eta orain Cassini-Huygens zundak igorritako irudiek argi eta garbi erakutsi dute bere eitea. Zundak igorritako datuak ikertzen ari dira zientzialariak eta lehen ondorioa atera dute, Kuiper-gerrikoa deiturikotik ihes egindako planeta dela Phoebe. Kuiper-gerrikoa 1992. urtean aurkitu zen eta bertan Eguzki-sistema osatzen hasi zeneko hainbat hondakin daude.

Phoebe deituriko planeta hau harriz eta izotzez osaturik dago eta horregatik ezinezkoa litzateke Saturnoren inguruan sortzea. Zientzialariek aspaldidanik dakite hau eta ia 13 milioi kilometrora dagoenez, Kuiper-gerrikotik etorritako planeta dela uste dute. Dagoen orbitan ordulari-orratzen norabidean biratzen du eta hori ez da ohikoa, planeta gehienek alderantziz biratzen baitute. Berriki Nature aldizkarian argitara emandako bi artikuluetan, ilargiaren diametroa 200 kilometrokoa dela adierazten da eta dentsitatea oso txikia duela ere bai, hots, 1,6 g/cm3 -kontuan hartu izotz puruaren dentsitatea 0,93 g/cm3 dela-.

Uste zen ez bezala, Phoebe ez da Saturnok duen ilargi bakarra, beste hamabi ilargi detektatu baitituzte Hawaiiko unibertsitateko eta Washingtoneko Carnegei Institutuko ikerlariek Subaru de Mauna Kea teleskopiotik ateratako datuak aztertuz. Guztiek dituzte orbita eszentrikoak eta guztiek biratzen dute ordularien orratzen norabide berean. Horregatik, Kuiper-gerrikoari kendutako ilargiak direla uste dute zientzialariek. Hala ere, behaketa gehiago egin beharko dira ilargi hauen nondik norakoak ezagutzeko.


Tximeletek ez dute noraezean hegan egiten

Tximeleten jirabirak ikusiz noraezean dabiltzala pentsa dezakegu, baina ikerlariek diotenez aipatu jirabirak uste baino aurreikusiagoak dira.

Hertfordshire-n (Ingalaterra) dagoen Rothamsted Research-eko ikerlariek egindako ikerketen arabera, tximeletek hegaldi-ibilbideei jarraitzen diete. Azterketan, erleen hegaldia behatzeko erabilitako radarra erabili zen. Gainera tximeleta-sorta bati arakatze-gailu bana kokatu zitzaien. Gailuen pisua 12 miligramokoa zen, hau da, tximeleten pisuaren %4-%8 artekoa eta radarrak tximeleten ibilbideak segitu zituen. Kilometro bateko distantzietan kokagune zehatzak eskaintzen ditu radarrak eta hau kontuan hartzeko datua da, zeren eta orain arte ikusmenean oinarritutako behaketa baino ez da egiterik izan.

Segimendu horrek hegaldien helburu zehatzak erakutsi zituen, batzuetan janariarekin lotutakoak eta besteetan behaketarekin lotutakoak.

Tximeletak intsektu polinizatzaile garrantzitsuak dira eta ekosistema ugaritan landareentzako polena transmititzeko ordezkaezinak dira. Gainera jakinda gero eta eremu urbano gehiago dagoela, tximeletek iraun ahal izateko orientazio-bideak ezagutzea oso interesgarria da.


Azkenak
Astelehenean hasiko dira Zaharraz Harro! jaiak Gasteizko Alde Zaharrean

Astelehenetik igandera askotariko 106 jarduera antolatu dituzte auzoko bizilagun eta eragileek, parte hartzea, auzo harrotasuna eta autogestioa ardatz. Aurten Poliziak bortizki hustu berri duen Korda espazioa izango dute gogoan. Hamazazpigarren edizioa da aurtengoa.


Gasteizko lorezainak hiru hilabete greba mugagabean
“Egoera oso zaila da une honetan, baina langileek borrokari eutsiko diote”

Ostegunean hiru hilabete beteko dira Gasteizko lorezainak greba mugagabea hasi zutenetik aho batez, ELA, LAB eta ESK sindikatuek deituta. Gasteizko parke, igerileku eta berdeguneak belarrak eta sasiak janda ikusteak oso ikusgarri egin du greba, baina iragan astean... [+]


Sergio Ayucar (BSH): “Prozesuari eustea oso gogorra izaten ari da; mediku-bajak bikoiztu egin dira”

Eskirozko BSH lantokia ixteko asmoa plazaratu zutenetik lan taldearen mediku-bajak bikoiztu baino gehiago egin direla salatu dute gaur: "Abenduan prozesua hasi zenean lan taldearen %4 zegoEn bajan, orain %13 baino gehiago dago", adierazi du Sergio Ayucar BSHko langile... [+]


Kanpaina bukaerako ariketa

Hau idazten ari naizela, kanpaina bukatzear dugu. Datorren astelehenean jetzaldi batera pasako gara. Horrek esan nahi du hiru egunetik behin egingo dugula gazta, eta gaztek izango dituztela bospasei kilo. Uztailaren bigarren astean edo utzi egingo diogu gazta egiteari.


2025-06-23 | Irati Diez Virto
Askari izena duen haragijale txikia

Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]


2025-06-23 | Jakoba Errekondo
Arrosa basatiaren izen saltsa

Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]


2025-06-23 | Garazi Zabaleta
Azpigorri
Bertako ahuntz arrazaren txorizoak

David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]


NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Eguneraketa berriak daude