William Haddican: «Estatubatuar askok uste du euskara gaztelaniaren dialektoa dela»


2005eko martxoaren 27an

AEBetan, etxean da orain Haddican eta elkarrizketa telefonoz egin diogu. Elkarrizketak iraun duen tartean sarri galdetu digu euskaraz mintzatzen delarik, ongi ulertzen diogun. Maiatzerako tesia amaitu eta Euskal Herrira etorriko da.
.

Noiz etorri zinen lehenengoz Euskal Herrira?
Orain dela zazpi bat urte Euskal Herrira joan nintzen bizitzera. Nola baina? Garai batean Mexikon bizi izan nintzen eta han euskaldun bat ezagutu nuen. Hark azaldu zidan pixka bat euskararen historia, egoera soziolinguistikoaren berri eman zidan eta oso interesgarria iruditu zitzaidan. Handik gutxira Europara bidaiatu nintzen, eta noski, Euskal Herrira joan nintzen. Bilbo inguruan ere lagun batzuk nituen, Getxon.

Nola hurbildu zinen hainbeste euskarara?
Getxora joan nintzenean oso interesgarria iruditu zitzaidan dena, giro polita, festak, oso atsegina iruditu zitzaidan. Horregatik, Euskal Herrian bizitzea erabaki nuen. Leioan bizi nintzen eta Bilbon jardun nuen lanean, ingeles irakasle. Eskolak ematen hasi nintzen eta berehala ekin nion euskara ikasteari AEKn. Nire kabuz eta lagunekin ere aritu nintzen. Bi urte egin nituen Leioan. Orduan Hizkuntzaren Soziologia ikasten ari nintzen, EHUn. Hango soziologo eta hizkuntzalariekin harremanetan egon nintzen, Benjamin Tejerina, Koldo Zuazo eta abarrekin. Orduan erabaki nuen gehien interesatzen zitzaidana Filologia zela, ez hainbeste Soziologia. Horregatik, artean Soziologia ikasketak amaitu gabe nituela, AEBetara itzuli eta Filologia ikasten hastea erabaki nuen. Irakaslea naiz New York Universityn eta Filologia ikasten dihardut.

Soziologiatik Filologiara egin zenuen jauzia eta orain, euskararen, oiartzueraren, gaineko tesia egiten ari zara.
Historia luzea da. Oiartzunen lagun bat nuen eta herriaren berri ere banuen pixka bat. Abantaila batzuk baditu Oiartzunek, Lekeitiok bezala. Herri euskalduna da oso. Hara joana nintzela, ikusi nuen gazteen eta helduen hizkera oinarrian berdina izan arren, ezberdintasun ugari zegoela eta orain dela hiru bat urte estudio txiki bat egin nuen, bertako euskalkia nola ari den aldatzen ikusteko.

Zer ari zara ikertzen zehatz?
Tesiaren helburua da ulertzea nola ari den aldatzen oiartzuera euskara batuarekin duen kontaktuaren ondorioz. Ez da oiartzueraren deskripzioa, euskara batuarekin kontaktuan euskalkia nola aldatzen ari den interesatzen zait, batez ere.

Zein metodologia erabili duzu?
Metodologia oso sinplea da. Elkarrizketa batzuk egin ditut, helduekin, adineko jendearekin. Beste elkarrizketa multzo bat egin nuen ondoren gazteekin. Gero, bi multzo horiek konparatu ditut. Elkarrizketatuen ezaugarrietatik abiatuta euskaraz nola mintzatzen diren ikusi nahi izan dut, eta euskalkia nola aldatu den ikusi.

Eta aldatzen ari al da?
Bai, ezaugarri batzuk aldatzen ari dira. Baina zenbait gauzari eutsi ere egiten diete gazteek. Esaterako, Oiartzunen etorri naz esaten dute, eta ez etorri naiz, eta gazteek ere naz forma erabiltzen dute, hori beraz ez da aldatzen ari. Baina beste ezaugarri batzuk, t kontsonantearen bustidura esaterako, aldatu egin dira. Oiartzunen egitten esateko joera dute helduek, baina gazteek egiten esaten dute, euskara batuaren eraginez. Helduek nafar formak erabiltzen dituzte, adibidez, ikusi dut esaten dute eta ez ikusi det. Eta gazteek, helduek baino gehiago ikusi det esaten dute, gipuzkoar forma, alegia. Zea makulu-hitza ere asko erabiltzen dute helduek eta gazteek ez hainbeste. Gauza batzuk aldatzen ari dira, eta beste batzuk ez hainbeste. Oiartzuera euskara batuaren eraginez aldatzen ari dela dirudi, neurri batean. Hala ere, beste ezaugarri asko ez dira aldatzen ari eta Oiartzungo gazte askok (gehienek esango nuke nik) ez dute beren hizkera batua denik uste, oiartzueraz mintzatzen direla uste dute. Gainera, atxikimendu handia dago bertako hizkerarekin jende askoren artean, (bai gazteen artean, bai helduen artean) eta hori ere oso garrantzitsua da, hizkera/hizkuntza bati eusteko. Beraz, ni optimista naiz oiartzuerari begira. Aldatzen ari da bai, beste edozein hizkuntza/hizkera bezala. Hala ere, Oiartzun ez da berehala hizkera propiorik gabe geldituko.

Lana argitaratzeko asmorik bai?
Lehenengo Unibertsitaterako lana izango da, baina bai, argitaratzen saiatuko naiz.

Zer ondorio atera duzu euskararen inguruan?
Ez duela gaztelaniarekin zerikusirik. Estatubatuar askok uste du gaztelaniaren dialekto bat dela, baina ez du harekin zerikusirik, ezta gramatika aldetik ere. Euskara oso aberatsa da, baita gramatikan ere.

Sagardotegiak eta bizimodu lasaia
Euskal Herriaz zer esango zenidake?
Iaz emazteak, semeak eta hirurok urtebete egin genuen Donostian eta oso gustura egon ginen, oro har, primeran. Oso atsegina da dena, festak eta abar. AEBetako bizimodua oso azkarra da, lan gehiegi egiten dugu nire ustez, Euskal Herrian lasaiagoa da dena.

Zerk erakarri zaitu gehien?
Sagardotegiek bai, noski. Horrezaz gain, janaria, esaterako, oso ona da.

Euskaldunekin zer moduz moldatu zara?
Jendea nirekin behintzat, oso abegitsua izan da eta edozertan laguntzeko prest egon da beti.

Gurera bueltatzeko asmorik?
Bai, ahalik eta lasterren. Maiatzerako bukatu behar dut tesia eta ondoren ahal bezain laster itzuliko naiz. Getxon eta Oiartzunen ezagun asko ditut eta udan etortzea ere espero dut.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude