Euskal Autonomia Erkidegoan diru asko gastatzen da »260 milioi euro inguru urteko» lan-sorrera sustatzeko, batik bat gazteentzat, emakumeentzat eta luzaroko langabeentzat, kolektibo horiek baitira premia handienekoak. Erakunde pribatuez gain, instituzio publiko asko dira lan-politika aktiboetan parte hartzen dutenak: Espainiako Enplegu Institutua (EEI), Eusko Jaurlaritza, diputazioak, udalak eta abar. Beharbada, gehiegi. Hala ere, badirudi horrenbeste baliabide eta erakunde ez direla nahikoak izaten ari beren helburuak lortzeko. Hortik dator EAEko lan-politika aktiboen eraginkortasuna zalantzan jarri izana. Izan ere, "mesede handiagoa egiten zaie enpresei" »laguntzen %75 haiek jasotzen dituzte», eta ez dute gehienbat luzaroko langabeen, emakumeen edo gazteen kolektiboan eragiten, nahiz horiek izan egoerarik okerrenean daudenak.

Hori da laburbilduz, EAEko Ekonomia eta Gizarte Kontseiluak egindako ikerlanetik nabarmentzeko moduko ondorio nagusietako bat. Estudioa uztail honetan bertan eman dute argitara hango presidente Rafael Puntonet jaunak eta erakunde horretako teknikari batek, Patxi Sasigain jaunak, zeinak landu baititu EAEko eta Europako Batasuneko lan-politika aktiboen arteko konparaziozko ikerketaren alderdi teknikoak. Estudioaren izenburua "EAEko eta EBko lan-politika aktiboak" da.


Estudioak onartzen duenez, EAEn lan-politika aktiboetarako gastua handi samarra bada ere »260 milioi eurokoa», EBkoa baino gutxiagokoa da, nahiz eta gure artean langabezia handiagoa den. 271 euroko gastua izan da pertsona aktibo bakoitzeko, edo 1.476 eurokoa parte-hartzaile bakoitzeko, eta 1.000 lagunetik gora izan dira era horretako laguntzen onura jaso dutenak. EAEn gastu hori BPGaren %0,63a den bitartean, EB osoan »15 kidekoan, orain 25 baitira» %0,75ekoa da. Estatu horien artean, ordea, diferentziak nabarmenak dira. Hala, Danimarkak BPGaren %1,81a darabilen bitartean, Herbehereek, Belgikak, Frantziako estatuak eta Suediak %1etik gora erabiltzen dute. Badira, bestalde, proportzioan, EAEn baino diru dezente gutxiago erabiltzen duten beste estatu batzuk, hala nola Austria, Grezia, Italia, Luxenburgo, Portugal eta Britainia Handia. Espainiako estatuko batez bestekoa %0,64koa da, EAEkoa baino ehunen bat gehiago.

Estudioak erakusten duenez, EAEko gastu total horren parterik handiena enpresek eraman zuten. Hala, lana sustatzeko pizgarriek gastuaren %50,7a eraman zuten, gehienbat Gizarte-Segurantza kontribuzioetan izandako hobariengatik. Trebakuntzarako, ordea, gastuaren %22a bakarrik zuzendu zen, eta sustatzaile berrientzako pizgarriak laguntza publikoen zenbateko osoaren %9,2ra baizik ez ziren iritsi.

Lana sustatzeko funts ekonomiko gehienen jatorria EEI, Gizarte-Segurantza eta Europako Gizarte Funtsa dira. Arrazoi horregatik, EGKko presidenteak dio ezen, EEIren politika aktiboak eta pasiboak Euskal Herrira transferituko balira, egoera hori hobetu egingo litzatekeela, batez ere batetik bestera ibili beharreko leihatilen kopurua gutxitu egingo litzatekeelako. Eta adibide moduan jarri zuen lana sostengatzeko programen %4,3 bakarrik bideratu zitzaizkiela emakumeei espezifikoki, langabeziarik handiena jasaten duen sektorea den arren. Beste %11 bakarrik izan zen gazteentzat, hain lan-premia handia duen sektorearentzat. Eta, bizkitartean, laguntzen %82,7 edozein adinetako pertsonei zuzendu zitzaizkien.

EAEko EGKren estudioak halaber erakusten du ez zaiela segimendu eta ebaluazio eraginkorrik egiten Euskal Herriko erakundeek bideratzen dituzten lana sustatzeko programei. Badira zenbait programa agenteen beren iritziz efektibotasun kaskarra dutenak, baina, hala ere, programa horiek egiten segitzen dute, badelako halako "inertzia" bat Administrazioetan.Testuinguru horretan, interesgarria da aipatzea ezen, ikerketa horren arabera, EAEn enplegua sustatzeko garatutako programetan parte hartzen duten pertsonen segimendua, oro har, eskasa dela. Horrela, programa bukatzen duten parte-hartzaileen hiru laurdenen kasuan, ez dago inolako informaziorik haien geroko egoerari buruz »ea lantokiren batean hasi diren ala ez, ea nolako lana den, ea langabezian dauden ala ez...».

Azkenik, Euskal Herriko erakunde publiko horren estudioak indarrean dauden programa batzuk berriz aztertu beharra aldarrikatzen du. Adierazten dutenez, egitura ekonomikoa eta lan-premiak aldatzen badira ere, lan-politika aktiboko programa gehienak bere horretan mantentzen dira urtez urte, kasik aldatu gabe.