Suaren bisita
Ordura arte soilik zientzialari batzuen tesia zenak gero eta indar handiagoa hartu zuen: mendiak, lakuak, ibaiak, urjauziak, geiserrak, belazeak, artzak, bisoiak eta abar bezala, sua parkeko osagarri garrantzitsua zela, alegia. Fosilek, enborren eraztunek eta lurreko errauts pilaketek konfirmatu zuten gero, azken glaziazioaren aurretik ere baziren honelako suteak.
Surik gabe milaka urte bizi diren sekuoien ordez izei zuriek hartu zien, honez gero, gaina, erraldoiei fruitua suak irekitzen baitie eta argi asko jasotzen dutenean soilik ernetzen baitira haien haziak. Era berean suak orbel, egur eta abarren degenerazioa azkartzen du. Landareen hazi, errizoma, sustrai, bulbo, kormoek, hau da, lurpeko egitura edo etxeek, irauten dute eta lupinuaren eran laster kolonizatuko dute ingurua.
Egunero atmosferan zartatzen diren zortzi bat milioi tximistak dira lurreko latitude epeletako su-piztaile nagusiak. Landare koadrila bereziak, klima eta tximista, Ipar Ameriketako suen sortzaile den hirutasuna. Sekuoia erraldoiak, Pinus contorta eta Pinus ponderosa, Cladium jamaicense belarra, Serona repens palmondoa, Taxodium distichum, eta abar luze bat dira suen onuradunak. Berorik gabe irekiko ez diren fruituak, ongarri gisa eta txori eta kattagorrien begi zorrotzetatik babesteko errautsa behar duten haziak, basoaren garapenean aurrea hartuko liekeena erretzen laguntzea... estrategia asko garatu dituzte milioika urtetan landare suzaleek.
Sua ekosistema jakin batzuen parte dela jabetu direnean basozainak beraiek hasi dira sua zabaltzen. Kontrolpeko sute txikien bidez lurrean pilatzen den egurra pixkanaka erreaz, handiek eragindakoaren antzeko oreka ekologikoa lortzen dute, baina hondamendi ikaragarriak saihesten dituzte. Basozain piromanoen pagotxa... Jon Benitoren poesiak nituen begietan lupinuen ondoan: "...Badaki gerraren egoerarik krudelenak/ hurbilduko direnean/ arima ahulduko zaiela soldaduei/ etsaien artean ere elkar besarkatuko dutela..."
Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.
Munduko gatazka ugariak kontatzera ohituta, oraingoan bere gatazka propioari jarri dizkio berbak Ebbaba Hameidak (Tindufeko errefuxiatu guneak, 1992) bere lehen eleberrian: Flores de papel (Paperezko loreak) (Peninsula, 2025). Hiru belaunalditako emakume banaren istorioak... [+]
San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.
Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.
“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]
Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]
Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]
Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.
Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]
Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]