UGAZABA ETA LANGILEEN ARTEKO AUZIA

  • Kapitalismoa, sindikatuak, mobilizazioak, lantegietako nagusiak, langileak... eta hauen ondorioz sortutako istiluak zituen hizpide Z. ARGIAk urriko azken alean.

2000ko urriaren 29an
Leku gazteei!" aldarrikatzen zuen, erabat baikor, ZERUKO ARGIAk, bere 399. zenbakian, minigona polit bat soinean zeraman neska gazte panpoxaren argazkiaren goialdetik. Azpialdean, berriz, alegoria antzeko bat agertzen zuen, esanaz denok izan gintezkeela zahar atzetik datozenentzat, edo. Baina garrantzitsuena, behar bada, ogitarteko horren erdian ikus zitekeena zen: neskatoa begiak erre beharrean egunkaria irakurtzen (hari itsatsita zeuzkan, bederen), alboko emakume edadetuak "Le Figaro"ren kontuak baztertu eta bestearen gaztetasunari so gelditzen zen bitartean. Ala azkazalak jaten zituen era izango ote zen arreta piztu ziona?


LANTOKIA ITXIRIK ETA LANGILEAK KALEAN.

Sasoikoak izan ala helduak, bestelakoak ziruditen garai hartako langileen kontuak. "Afrika beltzean gauzak ere beltz. Baiña ez an bakarrik. Baita emen ere", azaltzen zuen, hasieratik bertatik, astekariaren editorialak. "Kapitalismoaren atzapa-rrak ez dute errukirik ez iñon eta ez iñorekin", jarraitzen zuen esaten. "An -Kamerungo Nkongsambaz ari zen- eta emen beti berdin jokatzen du. Al duan dirurik gehiena egin eta pillatzea da bere elburu nagusia. Ortarako gezurra esan behar badu, esan egiten du. Langillea kalera bota behar badu, bota egiten du. Armak behar badira, eskuratu egiten ditu. Jendea goseak euki behar bada, euki egiten du. Giltzapean sartu behar bada, sartu egiten du. Baita gotzaia bada ere. Al duan dirurik gehiena egiteari bakarrik begiratzen dio". Ez zen horretan gelditzen salaketa gogor hura, haatik: "Ortarako indar guziak bereganatzen ditu: agintea, armak, eliza, irratia, telebista, egunerokokoak, aldizkariak, sindikatuak...".
Leku gazteei! esan beharrean naiz ni neu ere, sindikatuen salaketa hori gaizki ulertzeko trantzean egongo da bat baino gehiago-eta. Izan ere, 1970. urtean, Kamerunen ez dakit, baina Espainiako Estatuan baiezta dezaket "Sindicato Vertical" delakoa baino ez zela existitzen... legalki, bistan da. ZERUKO ARGIAren editorialak aipatzen zituen sindikatu horiek, beraz, indarrean zeudenak baino ez ziren! Horregatik zioen jarraian: "Eta erakunde zakar orren azpian langillea; esku-utsik, indargabe, ezjakin, diru-truke bere lana, izerdia eta bizia nagusiaren diru-kutxa astun eta beteak ugaritzeko saldu beharrean. Oilloa axariaren ortz eta atzaparretan bezela langillea ere nagusiarenetan".


HIRU HILDAKO GRANADAN.

Zer dela-eta mintzo zen hain suharki, garbiegi apika, aipatu editorial hori? Arrazoia ez zitzaigun idazlan horretan ematen, "Euskalerritik begira" deitzen zen sailean A.F.-k argitara ematen zuen "Langille arazoa" idatzian baizik. Gipuzkoako Alfa, Arruti eta Ayala-ko langileak mobilizazioak egiten ari ziren, Espainiako Estatuko beste hainbat lekutan bezala. Baina larriena ez zen hori, larriena aste batzuk lehenxeago Granadan gertatua zen: "Uztaillaren azken aldeko egunetan, Granadan iskanbilla izugarriak izan genituen; gure artean aspaldi izan diranik haundienetakoak bai, alegia. Etxegintzako obratan ari ziren langilleak, lan bideari dagozkien eskubideak zuzentzeko alkar-izketak antolatzen ari ziran, baiña egiñalak egin da gero eta itxura jatorrean ezer etzutela iristen ikusirik, indarkeriari leku eman zioten eta hiru hil. Ustegabe? Etsita? Itsumustu batean? Eguneroko guztiak Granadako zoritxarrak aitatu zizkiguten, baiña presaka ta buztana ankapetan izkutatu nahiean. Noiz arte utzi sustraiak aztertu gabe? Noizko auzia? Benavent gotzaiak bere pastoralan zion bezala, kaleko zaratari, gertakizun hauek sortu dituzten sustraiak baiño ajola haundiagoa eman nahi zaie".
Ezer ez zegoela, ofizialki, garbi, baina gure aldizkarikoek bazituztela beren susmotxoak, esango nuke nik... Dena dela, eta editorialera itzuliz, haren egileen aburuz bazen giro hari guztiari langileak eman ziezaiokeen erantzunik ere. Honoko hauxe, urrutira joan gabe: "Zer egin? Ba-du olloak ere mokoa. Ai axariari begian sartuko balio! Ba-ditu egoak kosketara igotzeko. Baiña kuxkurtu egiten da. Ikaratu. Jakiña, onela beti galduko du. Onela beti axariaren janari izango da. Langilleak ere burrukan egin behar du. Ez du lotan jarraitu behar. Ez du egon behar. Entzun, irakurri, ikasi, bildu, esnatu egin behar du. Sindikatu jator bat sortu edo jator batean elkartu behar du", alegia, "iraultza-griñaz bizi behar du. Ez du oilloa bezela kuxkurtuta geldi behar".
A.F. delakoa, berriz, bareago agertzen zen bere lanaren erabakietan: "Laster hasiko da Cortes-etan sindikal lege berriaren ezta-baida. Igaz ezagutu genduen sindikal-legearen proiektoa, ta ageriko kontradikzioa igartzen degu aurrena zenbatzen diran oiñarri eta gero ezarri nahi dan estruktura artean. Izan ere oiñarri edo asmo generalak eta Gotzai-batzarrak eman zigun dokumentoa eta OIT-ek bere aldetik eman zuan iritzia, malla batean ikusten ditut baiña ez horrela sindikal organizazioa estrukturatzean. Sindikatoak, sindikatoa izateko, bide zuzenetik iritxitako representazioa behar du. Baita bakoitza izateko ta erabakitzeko eskubidea ere, Estaduengandik aparte. Eta azkenik askatasuna sindikatoak biltzeko eta organizatzeko. Sindikal lege berria bide hortatik jarriko al da? Auskalo! Ara bada. Beste edozein jomuga alperrikakoak izango dira, langilleen eskubideak benetan errespetatzeko".

LEKU GAZTEEI
Lehenengo orrialdea, 1970-X-25
Leku gazteei!" diotsa berrogei-ta-hamar urteko gizon batek larogei urteko agure zahar bati. "Nazioaren ohorea salbatu zenuten bai, geren buruen jabe izateko erraztasuna eman ere bai; baina haunditasuna baino gehiago, horri begira amesten egoteko egokiera eman zeniguten. Tira, tira! Ordena sano baten barruan aurrerapena, aberastasuna eta zorion betea agintzen dut nik". "Zergak direla-ta atera ditezkean probetxuak bazterrera utziz gero lan egiteko elkarrekin biltzea eta denok partizipatzea eta aberastasunak ere elkarren artean berdin zabaltzea, berriketa eta engainu txoro bat besterik ez da", diotsa hogei-ta-hamar urteko injineru batek. "Zoaz antzarak ferratzera". "Industrial zibilizazio horren kontra negok eta ez diat hori onartzen eta ez onartuko ere. Gorputzak eta izpirituak nahastu eta loitu besterik egin ahal duzue ba zientzia guziaren kontra dagoen anti zibilizazio horrekin?" diotsa injineruari hogei urteko estudiante batek. "Hi, txo! Bizar luze haundi hori!" diotsa zazpi urteko eskola-ume mukizu batek, "berri-berritik has hadi, nik bezala matematika berriak praktikatzeko gauza izan nahi baldin baduk!".

IKASTOLA ETA HERRIA
Olarru, 1970-X-25
Azken aldi hontan zalaparta aski ba darabilkigu ikastolak diraleta. (...) Gaurkoz, zenbait jenderen artean nahiko zabaldua ikusten dugun joera bat aztertu nahi genduke: Hauentzat ikastolen egiteko nagusia euskera salbatzea litzake eta hori lortzeko biderik ziurrena berriz, ikastolek "konplikazioak" sortu lezaizkieken guztitik ondo aislatzea, hots, herri baten bizitza osatzen duten beste alderdi edo eskualde guztiekin (kultura, ideologia eta abar) zer ikusirik ez duan errealitate bat bezala kontsideratzea. Hortarako ikastolak ondo itxitako kristalezko kutxa batetan bezala ipini behar dira, inguruko giro nahastuak ezertan kutsatu ez ditzan eta inguru hortan sortu ditezkean gora-behera eta istilu guztietatik salbo, kutxa barreneko giro epelean euskera gorde dezaten. Gure iritziz, joera honen sustraian aurkitzen dogun pentsaera guztiz okerra da eta bere ondorenak ere hala dira, noski. Euskera soilki salbatzea helburu nagusi bezala jartzean euskerarekin absolutu bat egiten da eta euskal haurrak helburu hori lortzeko bitarterko bat, instrumento bat, bihurtzen dira. (...) Ez dugu uste bere bideari ematen dion helburua ere -euskera salbatzea- lortzeko gai danik. Ez dugu ikusten gaurko gizartean dominatzaile diren ideien errespetoan hezitako umeak, bihar edo etzi, giro guztia kontra daukatela eta euskerak ez duela "balio" konturatzean, zer arrazoigatik euskerari eusten saiatuko diran, heuren hezieran euskal-kontzientzia baten jabe egin ez baditugu. Bi hitzetan esanda, uste dugu EUSKERA ERE ez salbatzea litzatekeala.

BATZUEN KRISTAUKERIA
Xabier Kintana, 1970-X-25
Orain asko ez dela, Bizkaiko aldizkari batetan, guztiok biziki estimatzen dugun apaiz gazte baten kontrako artikulu bat publikatu da. Bertan esaten denez, apaiz gazte horrek, lagun ezezagun askoren artean egindako afari batean artikuluaren egileak mahaina bedeinkatzeko eskatu zionean, mahaina berez zegoela bedeinkatuta erantzun zion, janariak giza lanaren fruituak baitziren. Gainera, mahain inguruan zeuden guztiei agian ez zitzaiela ongi irudituko, erlijio uste ezberdinetakoak izaki.
Bestalde, ez zion inork apaiz horri erregutu mahaina bedeinkatzekorik, artikulariaz besterik, bertan nengoen honek segura baitezaket. Honaino, apaiz haren kristau testigantzaren kontrako "bekatu larria".
Baina, gure harridurarako, artikulari haren lana ez da honekin bukatu, eta, dirudienez, are kristau testigantza bikainago batez baliatuta, ba diosku nola entzun duen apaiz gazte horrek laster apaizgoa utzi eta ezkontzeko erabaki duen. Gorrotoz edo funts gabeko mendekuz ez bada, ez dugu aditzen artikulariak zertarako atera behar ukan dituen pertsona partikular eta errespetagarri baten bizitza pribatuaren kontuak.
Ez dakigu berria egia denez, eta ez dauku ardura gainera, bakoitza bere bizitzaren jabea delako, eta inori ez baitzaio egoki inoren arazoetan musturra sartzea, are guttiago hortik mintzaigaia ateratzeko asmoz ere. (...)


Azkenak
Inteligentzia Artifiziala
264 milioi euroren truke, Musken Grok adimen artifiziala Telegrameko erabiltzaileetan instalatuko da

Urtebetean Grok-ek Telegramen ibiltzeko aukera izango du, mezularitza enpresaren 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du. Pável Dúrov Telegrameko sortzaile eta jabeak baietsi du operazioa bere kanal ofizialean.


Tortura zantzuak izan arren, Raul Fuentesen kasua ez duela ikertu gogorarazi diote NBEtik Espainiari

1991n atxilotua izan zenean Espainiako Poliziak Bilboko Komisarian torturatu egin zuela salatu zuen Raul Fuentesek. Espainiako auzitegiek ez zuten salaketa aintzat hartu, besteak beste delitua preskribituta zegoelako. Orain, Nazio Batuen Erakundeko Torturaren Aurkako Batzordeak... [+]


2025-05-30 | Sustatu
Euskaraldiak Artazu herritik dakarkigun harribitxia

Sarean jarri dute "Belarribizi eta Ahoprest" laburmetraia, joan den igandean itxi zen 2025eko Euskaraldiaren aitzakiarekin Oskar Alegria zinegileak Artazu herrian udaberri honetan filmatu duen lana. Belarriprest eta ahobizi kontzeptuen gaineko... [+]


Jaurlaritzari “kezka” sortu dio EHUko Medikuntza Fakultateko euskarazko plaza berrien kopurua %60 murrizteak

EHUk, aldiz, azaldu du ezinezkoa dela hitz emandako 40 plaza berriak eskaintzea, ez baitute horretarako baliabiderik. Plaza berrien kopurua pixkanaka areagotzeko asmoa erakutsi du EHUk.


Donostiako Guardetxearen aldeko osoko bilkurako protestan gazte bat atxilotu du Udaltzaingoak

Tentsio uneak bizi ahal izan dira ostegun eguerdian Donostiako Udaletxeko udal batzar aretoan.


AEBek proposatutako su-eten akordioa “aztertzen” ari da Hamas

Proposamenak “hilketek eta goseteak” bere horretan jarraitzea bermatuko duela salatu du Hamasek, baina gehitu du zer erantzun aztertzen ari dela. Israelek proposamena onartu duela jakinarazi dute AEBek.


2025-05-30 | ARGIA
Gizon batek 13 urteko alaba hil du eta bere buruaz beste egin du ondoren, Bilbon

Bilbon, Larraskitu auzoan, familiaren etxean gertatu da. Eztabaida bortitz baten ondoren emakumeak etxetik ihes egin du eta Udaltzaingoari deitu dio. Udaltzainek alabaren eta aitaren gorpuak aurkitu dituzte etxean. Emakumea ospitalera eraman dute zaurien ondorioz.


Herrietako farmaziak despopulatzearen kontrako tresna izan daitezkeela uste du COFNAk

Nafarroako Farmazialarien Elkargo Ofizialak (COFNA) eta Nafarroako Gobernuko Lurralde Kohesiorako Sailak programa bat abiatu dute landa eremuko jendeak behar bezala hartzeko medikazioa.


Bunkerretik ihes egiteko manifestua

Heriotzak Eduardo du izena

  • Egilea: Formol konpainia (eta Ander Lipusen manifestua)
  • Non: Modelo Aretoan, Zarautzen, Literaturia jaialdia
  • Noiz: Maiatzaren 23an.

-------------------------------------------------------------

Bunker batean garatzen da antzezlana... [+]


2025-05-30 | ARGIA
Kerik gabeko eremu gehiago ezarri nahi ditu Espainiako Gobernuak: markesinak, campusak, terrazak...

Espainiako Osasun Ministerioa kerik gabeko eremu berriak ezarriko lituzkeen lege aurreproiektua eratzen ari da eta Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan izango luke eragina. Eremu berri horien artean, tabernetako terrazak, unibertsitateetako campusak edo autobus-markesinak ageri... [+]


Bizkaiko Aldundiak Jaurlaritzaren ardurapean utzi du Bilboko itsasadarraren azpiko metroaren lotura egiteko aukera

Bilboko itsasadarraren ertz biak lotzeko ibilgailuentzako tunelaren proiektuagaz batera, Areeta eta Sestao lotuko zituen anezka-tren bat ere iragarri zuen Bizkaiko Foru Aldundiak 2022an. Orain, proiektua gauzatzeko ardura Eusko Jaurlaritzaren mendeko Euskal Trenbide Sareari... [+]


Atxondon hildako langilea “diru-gosearen” biktima izan dela salatu du AHT Gelditu!-k

AHT Gelditu elkartearen esanetan, AHTren obretan asteartean izandako heriotza bezalakoen atzean "esklabotza-baldintzak" eta "tratu arrazista umiliagarri eta iraingarriak" baino ez daude. Atxondoko Udalak gertatutakoa ikertu eta argitzeko eskatu du. AHTko obretan... [+]


2025-05-29 | ARGIA
Segregazioa hezkuntza
Ikastolen Elkartea: “Matrikulazioren kudeaketak ez du segregazioa bukatzeko balio”

Euskal hezkuntza sisteman haur zaurgarriak ondo integratzeko dekretua egin zuen Eusko Jaurlaritza Hezkuntza Sailak 2023ko maiatzean eta gaur haren balorazio oso kritikoa egiten du Ikastolen elkarteak: hark ez du balio izan segregazioa amaitzeko. Hainbat proposamen ere egin... [+]


Eguneraketa berriak daude