"Sorkuntza eta tradizioaren arteko oreka da herri izateko giltzarria"


1995eko azaroaren 05ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Jean Mixel Bedaxagar musikariari egindanko elkarrizketa
"Sorkuntza eta tradizioaren arteko oreka da herri izateko giltzarria"
Hamairu urte beranduago, Jean Mixel Bedaxagarrek bigarren diskoa ka- leratzear du
Musika mailan urte luzetan lanik kaleratu ez badu ere, ezin esan liteke Jean Mixel geldirik egon denik. Pastoral idazle eta sujeta, kantaldi-emaile... «Otia lili denian» disko berriarekin euskal kantu zaharren garrantzia azpimarratu nahi du, baina inondik ere baztertu gabe bere ikuspegitik bizirauteko beharrezkoa den sorkuntza-lana.
Hamahiru urte joan dira lehen diskoa kaleratu zenuenetik.
Enetzat lehentasuna lanak duenez, ez nuen ez gogorik ez astirik beste disko baten egiteko. Bitartean, egin izan dut besterik, «Xaho» pastorala, kantaldiak, besteen diskoetan lagundu, xirula jo eta abar. Martxoan 20 urte beteko dira kantuan hasi nintzenetik: Anoetan izan zen, «24 ordu euskaraz» ekitaldian.
Zein kantu mota biltzen duzu disko berrian?
Kantu tradizionalak eta neuk sortuak, azken hauen artean «Xaho»rako eginiko bi, «Nafarroa» kantuaren bertsio berria eta «Gerezitzia lilitan». Erromantze zaharren artean, «Xori erresiñula», «Igande arrats eztiño batez», «Zu zira zu», «Atharratze jauregian»... Hauek dira gure klasikoak, euskal literaturaren poesia klasikoa, beste herrietakoen pare daude eta eskolan ikasi behar lirateke.
Horietarik batzuk ezagunak dira. Zer bilatzen duzu beste molde batean emanez?
Ene kantatzeko maneraz, a capella ariturik, Zuberoako ene maisuak errespetatzen oso saiatzen naiz; neure aztaparra, nire estiloa begiratzez lan egin badut ere, Zuberoako kantatzeko manerarekin fidel izaten saiatu naiz, doinu zeltiarrak erabili gabe.
Nondik norakoa da disko berria, zein bilakaera eman da aurrekotik?
Kantu gehienak, aurrekoan bezala, a capella egin ditut. Jendea ez da usatua kantak boz hutsez entzuten; horren ezagutzeko egin dut diskoa ia tresnarik gabe, jendeari erakusteko kantatzeko beste manera bat, horrek askatasuna ematen dit ene gustura kantatzeko. Baina musika-tresnaz lagundurik ere egin ditut: hiru pianoan, bat soka-laukote batek osaturik, eta beste bi xirularekin. Berrikuntza horixe izan da.
Diskoak zuk kantagintzaz duzun iritziari erantzuten dio.
Kantagintza osotasuna da. Gure herria orekatua izateko, behar ditugu bi bide jarraikiarazi, kreazionea eta antzinatik egina. Ez dio batek besteari eman behar lehentasuna, biak behar dira maila berean. Segur naiz horri esker mendez mende iraun dugula eta iraunen dugula. Gehientasuna rockari emanez gero -beste guztiak bazter utziz- denbora labur batez iraunen dugu. Antzinakoari begira, berriz, inguruko aragoarrei eta biarnoarrei bezala gertatuko zaigu, desagertuko gara. Euskal Herriaren xantza da osotasun hori badugula eta begiratu behar dugula.
Kantu-sorkuntzan, berriz, zer bilatzen duzu?
Poesiaren modukoak dira disko honetakoak, Xahoren liburuetan inspiraturik sortuak; «Nafarroa» bezalako omenaldiak edota «Gerezitzia lilitan», maitasunaz...
Zuberoaren egungo egoerari so, euskara gibelera eta herrietan ia gazte-jenderik ez, disko honen helburua zein da?
Gaztetan herriz herri entzuten nituen Zuberoako kantariak. Egun ez da egiten, eta gazteek ez dituzte gure erromantzeak ezagutzen. Sü-Aziak informatika bidez eginiko bilduma eta hedatze-lanaren helburu bera du disko honek, kantu horiek ez galtzea.
Zer egin behar da Zuberoan kultura mailan?
Kultur mugimendurik ia ez izatea ez da Zuberoan dugun arazo bakarra. Oso arazo larria populazio-eza da. Nik batez ere Basaburuatik jaso dut ene aurrekoen tradizioa, eta ezer egiten ez bada, lurralde oso horretan hamabost urte barru berrehun gazte baino ez direla bizi izango jakitea da arazo larriena. Era berean, gazteek gure euskara ez biltzea ere kezkagarria da oso. Horren aurrean, kultur mugimendua sortu beharko genuke, pastoralak eta maskaradak bai, baina kultur sarea ere bai. Eta geuk, zuberotarrok sortu behar dugu. Konponbidea ez dago ez Gasteizen ez Paben ez Parisen.
Tarteka kantaldiak izaten dira eta Kantu Txapelketa ere hor dago.
Lehen edozein bilkuratan kantuan aritzen zen lagungoa; orain ohitura hori galdua da. Egin izan da kantaldirik molde zaharrean noizbehinka eta arrakastatsu suertatu dira. Beraz, bada aukerarik. Garai bateko Antoine Abadia edo orain 50 urteko Elizabide mauletarraren moduko mezenas bat beharko litzateke kulturgintza suspertzeko, ekoizpena eta diru-irabazia ere orekatua izateko. Bestalde, guk askoz gehiago kantatzen dugu Hegoaldean Iparraldean baino, baina ez luke hala izan behar. Alabaina, esperantza dugu irtenbide, aitzinaratzeko modu bakarra. Beti izan dugu euskaldunok une larrienetan bizirauteko sekreturik, inguruko herriek ez bezala -izan ere, Biarnon, Landetan eta Bigarran dituzten berezko erreferentziak euskaldunak dira, Mixel Etxeberri eta euskal rocka-. Baina azkarki behar dugu zerbait egin.
Zein proiektu duzu hemendik aurrera?
Alde batetik, Mikel Urbeltzekin batera erromantze batzuen bilduma izango den diskoa grabatzen hasiko naiz egunotan, Bruselako Claude Flagelen eskutik. Badut, bestalde, eleberria idazteko asmoa, Frantziako Iraultzaren bigarren mendeurrena bete den honetan, hemengo gazte bat dela protagonista, garai haietan hemendik Hegoaldera ihes egina. Pastoral baten egiteko asmoa ere badut...
LIZARTZA, Ritxi
40-41


GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakBEDAXAGAR2
GaiezKulturaMusikaArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
PertsonaiazBEDAXAGAR2
EgileezLIZARTZA2Kultura

Azkenak
2025-09-10 | Estitxu Eizagirre
Onintza Enbeita eta Feli Madariaga
“Azokako mahaiaren bestaldetik desprezioa ikusten da, asko”

Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]


Soldaten eta etxebizitzen prezioaren arteko amildegia, sekulan baino handiago Nafarroan

CaixaBank Researchek egindako ikerketak agerian eman du Nafarroako etxebizitza merkatuaren egoera. 2007-2008 arteko higiezinen burbuilaren garaian baino %3,7 garestiagoa dira etxebizitza eraiki berriak Nafarroan.


Errusiako droneak Poloniako aire eremuan sartu direla salatu du Varsoviak

Hemeretzi errusiar dronek Poloniako muga zeharkatu dute, eta Poloniak leherrarazi egin ditu. Poloniako aire eremuari “inoiz egindako erasorik handiena” dela dio armadak.


Poliziarekin istiluak izan dira Baionan, “dena blokatzeko” egunean

Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]


Frantziak lehen ministro berria du
Zein da Sébastien Lecornu? Antinuklearren etsaia, ehiztarien laguna, Macronen zale fidela

François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]


Zinemaldi Alternatiboak zinema sozialaren bidez ehunduko ditu Donostiako auzoak

17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]


2025-09-10 | Tere Maldonado
Nire garuna ote naiz? (eta II)

Ez dut ikusi nahi gorputza arimaren kartzela gisa. Baina ezin dut saihestu gorputz atletikoak, gazteak, osasuntsuak, ulertzea luxuzko ibilgailuak balira bezala, jabeen eramaile arinak. Gazte (osasuntsu, atletiko) ez garenon gorputzek ere bere jabeok eramaten gaituzte, baina kasu... [+]


2025-09-10 | Iñaki Barcena
Parte izan, parte hartu eta parte eman

Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]


2025-09-10 | Nekane Txapartegi
Zenbat arantza Arantzak

Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]


Teknologia
Teknologia bizigarriak?

Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.

Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]


2025-09-10 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Udako postalak

Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]


2025-09-10 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Euskal. Jai.

Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]


Irati Zubia. Jakintzari begirunez
“Laguntasuna iruditzen zait sekulako potentzialitatea daukan harreman mota, Akaso horizontalagoa delako”

Amonarena zen etxean bizi da Irati Zubia duela urte batzuk, lagunekin. Donostiako atari zaharren usaina dauka atariak. Zaintza existitzen ez den mundu batean izan nahiko luke zaintzaile eta eskarmenturik ez zaio falta: irribarre zabalaz hartu nau etxean Aste Nagusi betean, sofa... [+]


Eguneraketa berriak daude