"Sorkuntza eta tradizioaren arteko oreka da herri izateko giltzarria"

1995eko azaroaren 05an

Jean Mixel Bedaxagar musikariari egindanko elkarrizketa
"Sorkuntza eta tradizioaren arteko oreka da herri izateko giltzarria"
Hamairu urte beranduago, Jean Mixel Bedaxagarrek bigarren diskoa ka- leratzear du
Musika mailan urte luzetan lanik kaleratu ez badu ere, ezin esan liteke Jean Mixel geldirik egon denik. Pastoral idazle eta sujeta, kantaldi-emaile... «Otia lili denian» disko berriarekin euskal kantu zaharren garrantzia azpimarratu nahi du, baina inondik ere baztertu gabe bere ikuspegitik bizirauteko beharrezkoa den sorkuntza-lana.
Hamahiru urte joan dira lehen diskoa kaleratu zenuenetik.
Enetzat lehentasuna lanak duenez, ez nuen ez gogorik ez astirik beste disko baten egiteko. Bitartean, egin izan dut besterik, «Xaho» pastorala, kantaldiak, besteen diskoetan lagundu, xirula jo eta abar. Martxoan 20 urte beteko dira kantuan hasi nintzenetik: Anoetan izan zen, «24 ordu euskaraz» ekitaldian.
Zein kantu mota biltzen duzu disko berrian?
Kantu tradizionalak eta neuk sortuak, azken hauen artean «Xaho»rako eginiko bi, «Nafarroa» kantuaren bertsio berria eta «Gerezitzia lilitan». Erromantze zaharren artean, «Xori erresiñula», «Igande arrats eztiño batez», «Zu zira zu», «Atharratze jauregian»... Hauek dira gure klasikoak, euskal literaturaren poesia klasikoa, beste herrietakoen pare daude eta eskolan ikasi behar lirateke.
Horietarik batzuk ezagunak dira. Zer bilatzen duzu beste molde batean emanez?
Ene kantatzeko maneraz, a capella ariturik, Zuberoako ene maisuak errespetatzen oso saiatzen naiz; neure aztaparra, nire estiloa begiratzez lan egin badut ere, Zuberoako kantatzeko manerarekin fidel izaten saiatu naiz, doinu zeltiarrak erabili gabe.
Nondik norakoa da disko berria, zein bilakaera eman da aurrekotik?
Kantu gehienak, aurrekoan bezala, a capella egin ditut. Jendea ez da usatua kantak boz hutsez entzuten; horren ezagutzeko egin dut diskoa ia tresnarik gabe, jendeari erakusteko kantatzeko beste manera bat, horrek askatasuna ematen dit ene gustura kantatzeko. Baina musika-tresnaz lagundurik ere egin ditut: hiru pianoan, bat soka-laukote batek osaturik, eta beste bi xirularekin. Berrikuntza horixe izan da.
Diskoak zuk kantagintzaz duzun iritziari erantzuten dio.
Kantagintza osotasuna da. Gure herria orekatua izateko, behar ditugu bi bide jarraikiarazi, kreazionea eta antzinatik egina. Ez dio batek besteari eman behar lehentasuna, biak behar dira maila berean. Segur naiz horri esker mendez mende iraun dugula eta iraunen dugula. Gehientasuna rockari emanez gero -beste guztiak bazter utziz- denbora labur batez iraunen dugu. Antzinakoari begira, berriz, inguruko aragoarrei eta biarnoarrei bezala gertatuko zaigu, desagertuko gara. Euskal Herriaren xantza da osotasun hori badugula eta begiratu behar dugula.
Kantu-sorkuntzan, berriz, zer bilatzen duzu?
Poesiaren modukoak dira disko honetakoak, Xahoren liburuetan inspiraturik sortuak; «Nafarroa» bezalako omenaldiak edota «Gerezitzia lilitan», maitasunaz...
Zuberoaren egungo egoerari so, euskara gibelera eta herrietan ia gazte-jenderik ez, disko honen helburua zein da?
Gaztetan herriz herri entzuten nituen Zuberoako kantariak. Egun ez da egiten, eta gazteek ez dituzte gure erromantzeak ezagutzen. Sü-Aziak informatika bidez eginiko bilduma eta hedatze-lanaren helburu bera du disko honek, kantu horiek ez galtzea.
Zer egin behar da Zuberoan kultura mailan?
Kultur mugimendurik ia ez izatea ez da Zuberoan dugun arazo bakarra. Oso arazo larria populazio-eza da. Nik batez ere Basaburuatik jaso dut ene aurrekoen tradizioa, eta ezer egiten ez bada, lurralde oso horretan hamabost urte barru berrehun gazte baino ez direla bizi izango jakitea da arazo larriena. Era berean, gazteek gure euskara ez biltzea ere kezkagarria da oso. Horren aurrean, kultur mugimendua sortu beharko genuke, pastoralak eta maskaradak bai, baina kultur sarea ere bai. Eta geuk, zuberotarrok sortu behar dugu. Konponbidea ez dago ez Gasteizen ez Paben ez Parisen.
Tarteka kantaldiak izaten dira eta Kantu Txapelketa ere hor dago.
Lehen edozein bilkuratan kantuan aritzen zen lagungoa; orain ohitura hori galdua da. Egin izan da kantaldirik molde zaharrean noizbehinka eta arrakastatsu suertatu dira. Beraz, bada aukerarik. Garai bateko Antoine Abadia edo orain 50 urteko Elizabide mauletarraren moduko mezenas bat beharko litzateke kulturgintza suspertzeko, ekoizpena eta diru-irabazia ere orekatua izateko. Bestalde, guk askoz gehiago kantatzen dugu Hegoaldean Iparraldean baino, baina ez luke hala izan behar. Alabaina, esperantza dugu irtenbide, aitzinaratzeko modu bakarra. Beti izan dugu euskaldunok une larrienetan bizirauteko sekreturik, inguruko herriek ez bezala -izan ere, Biarnon, Landetan eta Bigarran dituzten berezko erreferentziak euskaldunak dira, Mixel Etxeberri eta euskal rocka-. Baina azkarki behar dugu zerbait egin.
Zein proiektu duzu hemendik aurrera?
Alde batetik, Mikel Urbeltzekin batera erromantze batzuen bilduma izango den diskoa grabatzen hasiko naiz egunotan, Bruselako Claude Flagelen eskutik. Badut, bestalde, eleberria idazteko asmoa, Frantziako Iraultzaren bigarren mendeurrena bete den honetan, hemengo gazte bat dela protagonista, garai haietan hemendik Hegoaldera ihes egina. Pastoral baten egiteko asmoa ere badut...
LIZARTZA, Ritxi
40-41

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakBEDAXAGAR2
GaiezKulturaMusikaArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
PertsonaiazBEDAXAGAR2
EgileezLIZARTZA2Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Efemeridea: Jarrairen V. Kongresua bortizki eragotzi zuen Espainiako Poliziak, agindu judizialik gabe

ARGIA

Zubietako erraustegi inguruetan kutsaduraren "igoera kezkagarria" aurkitu eta martxara deitu dute

ARGIA

"Amorrua, hira eta mendeku nahia emakume baten motorrak ere izan daitezke"

Reyes Ilintxeta

Zorroza Gestión de Residuos enpresak onartu egin du Bassirou Dioneren gorpua mugitu zutela, lan heriotza ezkutatzeko

Aimar Gutierrez Bidarte | Aiaraldea

Azterketak euskaraz pasatzearen aldeko mobilizazio eguna antolatu dute Euskal Herri osorako

Jenofa Berhokoirigoin

Efemeridea: Ulrike Meinhof hilik agertu zen Alemanian, RAF-eko kide ezaguna

ARGIA

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude