«Ikerlariok ez dugu gauza berririk asmatzen, dagoena merkatu baizik»


1993ko azaroaren 14an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Jose Mari Rodriguez Ibabe ikerlariari elkarrizketa
«Ikerlariok ez dugu gauza berririk asmatzen, dagoena merkatu baizik»
JOSE MARI RODRIGUEZ IBABE
Gipuzkoa, Araba eta Nafarroako Industri Injineruen Elkargoak urtero omentzen du bere elkargokideren bat euskararen aldeko lana egiteagatik. Anbrosi Zatarain, Txillardegi, Joan Mari Irigoien, Ibon Sarasola eta Andoni Sagarna izan dira orain arte omendutakoak. Aurten, azaroaren 20an, Rodriguez Ibabe doktorea omenduko dute. Ingeniaritza Eskolako irakaslea, CEITeko (Gipuzkoako Estudio eta Ikerketa Teknikoen Zentroa) ikertzailea, nazioarteko aldizkari askotan argitaratu ditu bere lanak.
ARGIA. Elkargoa duela sei urte hasi zen omentzen euskararen aldeko lana egin duten ingeniariak. Belaunaldi aldaketa bat eman da omenduen artean.
J.M. RODRIGUEZ IBABE. Zalantzarik gabe. Gainera, ni bezala omenduak izan direnak, batez ere hizkuntza lantzen ibili dira, arrunta zein teknikoa. Uste dut beraiei esker dela posible gaur egun edozein gai tekniko euskaraz ikastea.
Duela 20-15 urtetik hona batzuek egindako lanei esker posible dut nik edo, besteren batek, euskaraz idaztea.
A. Hizkuntza horren erabileran ere eman al da aldaketarik?
J.M.R.I. Bai, gure konpromezua, hain zuzen, hor datza.
A. Hala ere, ingeniaritza ikasketa garaian konpromezu hori ez zenuen. Zergatik aldaketa hori?
J.M.R.I. Ikasketak 1980n amaitu nituen, erdaraz eginak. Euskara ikasten hasi nintzen, doktoretza lantzen hastearekin batera. Lau urtetan egin nahi nuen tesia.
Nire lan teknikoa euskararen ikuspegitik planteatzea erabaki nuen. Poliki poliki etorri ziren gauzok, eta konturatu naiz CEITen euskaraz dihardudala lanean, eta Ingeniaritza Eskolan euskarazko ikasgai bakarra nik ematen dudala. Hizkuntza garrantzi handiko kontua da niretzat, baina ez nuen pentsatzen hori lanarekin lotzea posible zenik, eta hori da aldatu dena nire buruan. Orain posible baino gehiago, beharrezkoa deritzot lotura horri. Gizarte hau euskaldundu nahi bada, hurrengo eta azken pausoa industria euskalduntzea da.
A. Unibertsitatea al da hori lortzeko zubia?
J.M.R.I. Sistema asko daude hori lortzeko, baina uste dut unibertsitatea euskalduntzeak lana asko erraztuko lukeela. Hori izan da nire arloa. Hau da, unibertsitatean lantegietara joango diren teknikariak prestatzen ditugu. Teknikari horiek unibertsitateko ikasketak erdaraz egiten badituzte, nahiz eta hemezortzi urte arte euskaraz ikasi duten, bost urte horiek nahikoak dira guztiz erdalduntzeko. Eta ez hori bakarrik erdaraz ikasitakoa lantegian euskaratzea oso zaila baita. Lan kontuak erdaraz burutzen dira. Eta horrek ez du batere laguntzen euskalduntze prozesuan.
A. Posible al da euskal adar bat sortzea Ingeniaritza Eskolan?
J.M.R.I. Oso zaila da. Duela lau urte Xabier Urkola eta ni gai bat euskaraz ematen hasi ginen, Metalurgia, laugarren mailan. Euskaraz ematen den bakarra da. Duela lau urte 26 ikasle zeuden. Ikasleen % 20 edo ziren. Egun 70 ikasle ditugu, gelaren herena. Lau urteren buruan aldaketa nabarmenak sumatu ditugu, beraz.
A. Ikertzailea ere bazara. Nola bateratzen dira ikerkuntza eta irakaskuntza?
J.M.R.I. Unibertsitate arloan irakasle hutsa izatea arriskutsua da. Hemendik hamar urtera klaseak ematen jarraitzen badut, eta ez banaiz azken ikerketez jabetzen, oraingo gaiak errepikatuko ditut, eta nire ikasleek gaizki ikasiko dute.
Ikertzailea banaiz, egiten dudan lanaren ondorioa askoz ere hobeagoa izango da nire klaseei begira. Gutxienez, hemen sortzen dena hemen erabiliko dugu.
A. Zer moduzko ikertzaileak daude Euskal Herrian?
J.M.R.I. Denetarik dago. Baina hainbat arlotan bada atzetik datorren lan handi bat, material arloan, adibidez, eta oso lan politak egiten dira.
A. Materialak dira, hain zuzen ere, zure espezializazioa. Altzairua, konkretuki. Zuen lanak izaten al du islarik bertako industrian?
J.M.R.I. Euskal Herriko industria nahiko txikia da. Industriek ez dituzte ikerkuntza laborategiak gehienetan. Duela hamar urte edo, ikerkuntza zentroak sortu ziren leku anitzetan. Hor egiten dugu lan ikertzaileok, eta gure helburua industriarekin harremanak lotzea da, berak aurrera egiteko dituen oztopoak guk gainditzen laguntzeko.
A. Harreman horiek, ordea, ez dira gehiegi gauzatu hamar urteko epe horretan.
J.M.R.I. Oso zaila baita. Batzuetan, zentroetan egiten dugun lanak ez du aplikazio gehiegi gure industrian eta gizartean. Batzuetan gure akatsa izaten da. Besteetan, lantegietan ez dugu interlokutorerik topatzen.
A. Gizartearekiko uharte bat bilakatu al zarete ikertzaileak?
J.M.R.I. Nolabait. Garbi dago industria ezin dela ibili gu legez, bibliografia luzeak irakurtzen. Horregatik saiatu gara ahalik eta lan hobeak egiten eta hori industriari eskaintzen.
A. Dirua ere arazo handia da ikertzaileentzat. Diru publikoa ala pribatua erabiltzen da Euskal Herrian horretarako?
J.M.R.I. Diru publikoa, CEITen kasuan, erdira heltzen da. Gipuzkoako Diputazioak, adibidez, proiektu baten diru erdia berak ematen du, eta beste erdia industriak jarri behar du. Horrekin industria proiektuetan benetan interesa dadin bilatzen da. Uste dut sistema ona dela, baina beharrezkoa da industriak ikertzaileengan konfiantza izatea. Hori da arazoa.
A. Industri krisiak ba al du eraginik ikertzaileongan?
J.M.R.I. Orain arte ez. Lana badugu, gero eta zailagoa den arren.
A. Aurkikuntzak ideia zoragarrien edota lan konstantearen ondorio izaten dira normalean?
J.M.R.I. Ideia zoragarriak izateko lana egin behar da. Lana eginez arlo desberdinetan, gauzak elkarlotzen hasten zara eta horrela heltzen zara ideiara. Esparru bakarra lantzean ezin duzu ikuspegi orokorra izan. Alde horretatik, esan behar da ezin garela inoiz erori funtzionari soilak izatean. Askotan etxera eramaten dugu lana. Asko irakurri behar baita.
A. Zientzilari erorik geratzen al da?
J.M.R.I. Ez dut uste eroak gaudenik. Egiten dugunak zerbaiterako balioko duela sinesten dugu, eta horrek ematen du lanerako indarra.
A. Azken lauzpabost hamarkadetan ikerlari teknikoen lana arma industriarekin lotu izan da, batez ere komunikabideetatik.
J.M.R.I. Hori estatu handien ondorioa izan da. Azkenean, makroestatuak egon direnean, ikerkuntza dirua arlo militarrera bideratu izan da. Dirua zegoen lekura joan izan dira zientzilariak.
Baina Euskal Herrian arazo hori ez dago, inoiz ez baitugu ikerkuntzarako dirurik izan. Eta dagoenean, oso gutxi izaten da.
Ikerkuntza teknologikoa Euskal Herrian _ikerkuntza zientifikoa ere badago, oinarrizkoa, unibertsitatean egiten dena, eta gurea aplikazioari begira egiten da_ oso desberdina da. Adibidez, orain, edarien latak altzairuz nola egin ikertzen ari gara. Aluminioa baino askoz ere ugariagoa da hemen eta birziklaerrazagoa ere bada. Altzairuaren arazoa bere gogortasuna da, eta gure proiektuetako bat aleazio biguinago bat lortzea da. Txorakeriatzat har dezakete batzuek, baina izugarrizko merkatua dago. Aluminioa beti hegazkin militarrekin lotzen da, baina munduko ekoizpenaren ia erdia latetan doa.
A. Automozioan ere lanik egiten duzue.
J.M.R.I. Helburua prezioak jaistea da. Produktu bera egin, baina merkeagoa. Normalean aleazioa edota ekoizpen prozesua merkatuz. Japoniak askotan lortu du. Ikertzaileak produktu berriak sortzen ari gara? Ez, hor zeuden, baina guk merkatu egiten ditugu. Energia aurreztuz. Bestela, beste batek egingo du, eta saldu egingo dizu. Horregatik jakin behar dugu zer egiten den hemendik kanpo.
Amagoia Iban
32-36


GaiezGizarteaientziaBesteak
PertsonaiazRODRIGUEZ4
EgileezIBAN1Gizartea

Azkenak
Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


Eguneraketa berriak daude