«Ikerlariok ez dugu gauza berririk asmatzen, dagoena merkatu baizik»


1993ko azaroaren 14an
Jose Mari Rodriguez Ibabe ikerlariari elkarrizketa
«Ikerlariok ez dugu gauza berririk asmatzen, dagoena merkatu baizik»
JOSE MARI RODRIGUEZ IBABE
Gipuzkoa, Araba eta Nafarroako Industri Injineruen Elkargoak urtero omentzen du bere elkargokideren bat euskararen aldeko lana egiteagatik. Anbrosi Zatarain, Txillardegi, Joan Mari Irigoien, Ibon Sarasola eta Andoni Sagarna izan dira orain arte omendutakoak. Aurten, azaroaren 20an, Rodriguez Ibabe doktorea omenduko dute. Ingeniaritza Eskolako irakaslea, CEITeko (Gipuzkoako Estudio eta Ikerketa Teknikoen Zentroa) ikertzailea, nazioarteko aldizkari askotan argitaratu ditu bere lanak.
ARGIA. Elkargoa duela sei urte hasi zen omentzen euskararen aldeko lana egin duten ingeniariak. Belaunaldi aldaketa bat eman da omenduen artean.
J.M. RODRIGUEZ IBABE. Zalantzarik gabe. Gainera, ni bezala omenduak izan direnak, batez ere hizkuntza lantzen ibili dira, arrunta zein teknikoa. Uste dut beraiei esker dela posible gaur egun edozein gai tekniko euskaraz ikastea.
Duela 20-15 urtetik hona batzuek egindako lanei esker posible dut nik edo, besteren batek, euskaraz idaztea.
A. Hizkuntza horren erabileran ere eman al da aldaketarik?
J.M.R.I. Bai, gure konpromezua, hain zuzen, hor datza.
A. Hala ere, ingeniaritza ikasketa garaian konpromezu hori ez zenuen. Zergatik aldaketa hori?
J.M.R.I. Ikasketak 1980n amaitu nituen, erdaraz eginak. Euskara ikasten hasi nintzen, doktoretza lantzen hastearekin batera. Lau urtetan egin nahi nuen tesia.
Nire lan teknikoa euskararen ikuspegitik planteatzea erabaki nuen. Poliki poliki etorri ziren gauzok, eta konturatu naiz CEITen euskaraz dihardudala lanean, eta Ingeniaritza Eskolan euskarazko ikasgai bakarra nik ematen dudala. Hizkuntza garrantzi handiko kontua da niretzat, baina ez nuen pentsatzen hori lanarekin lotzea posible zenik, eta hori da aldatu dena nire buruan. Orain posible baino gehiago, beharrezkoa deritzot lotura horri. Gizarte hau euskaldundu nahi bada, hurrengo eta azken pausoa industria euskalduntzea da.
A. Unibertsitatea al da hori lortzeko zubia?
J.M.R.I. Sistema asko daude hori lortzeko, baina uste dut unibertsitatea euskalduntzeak lana asko erraztuko lukeela. Hori izan da nire arloa. Hau da, unibertsitatean lantegietara joango diren teknikariak prestatzen ditugu. Teknikari horiek unibertsitateko ikasketak erdaraz egiten badituzte, nahiz eta hemezortzi urte arte euskaraz ikasi duten, bost urte horiek nahikoak dira guztiz erdalduntzeko. Eta ez hori bakarrik erdaraz ikasitakoa lantegian euskaratzea oso zaila baita. Lan kontuak erdaraz burutzen dira. Eta horrek ez du batere laguntzen euskalduntze prozesuan.
A. Posible al da euskal adar bat sortzea Ingeniaritza Eskolan?
J.M.R.I. Oso zaila da. Duela lau urte Xabier Urkola eta ni gai bat euskaraz ematen hasi ginen, Metalurgia, laugarren mailan. Euskaraz ematen den bakarra da. Duela lau urte 26 ikasle zeuden. Ikasleen % 20 edo ziren. Egun 70 ikasle ditugu, gelaren herena. Lau urteren buruan aldaketa nabarmenak sumatu ditugu, beraz.
A. Ikertzailea ere bazara. Nola bateratzen dira ikerkuntza eta irakaskuntza?
J.M.R.I. Unibertsitate arloan irakasle hutsa izatea arriskutsua da. Hemendik hamar urtera klaseak ematen jarraitzen badut, eta ez banaiz azken ikerketez jabetzen, oraingo gaiak errepikatuko ditut, eta nire ikasleek gaizki ikasiko dute.
Ikertzailea banaiz, egiten dudan lanaren ondorioa askoz ere hobeagoa izango da nire klaseei begira. Gutxienez, hemen sortzen dena hemen erabiliko dugu.
A. Zer moduzko ikertzaileak daude Euskal Herrian?
J.M.R.I. Denetarik dago. Baina hainbat arlotan bada atzetik datorren lan handi bat, material arloan, adibidez, eta oso lan politak egiten dira.
A. Materialak dira, hain zuzen ere, zure espezializazioa. Altzairua, konkretuki. Zuen lanak izaten al du islarik bertako industrian?
J.M.R.I. Euskal Herriko industria nahiko txikia da. Industriek ez dituzte ikerkuntza laborategiak gehienetan. Duela hamar urte edo, ikerkuntza zentroak sortu ziren leku anitzetan. Hor egiten dugu lan ikertzaileok, eta gure helburua industriarekin harremanak lotzea da, berak aurrera egiteko dituen oztopoak guk gainditzen laguntzeko.
A. Harreman horiek, ordea, ez dira gehiegi gauzatu hamar urteko epe horretan.
J.M.R.I. Oso zaila baita. Batzuetan, zentroetan egiten dugun lanak ez du aplikazio gehiegi gure industrian eta gizartean. Batzuetan gure akatsa izaten da. Besteetan, lantegietan ez dugu interlokutorerik topatzen.
A. Gizartearekiko uharte bat bilakatu al zarete ikertzaileak?
J.M.R.I. Nolabait. Garbi dago industria ezin dela ibili gu legez, bibliografia luzeak irakurtzen. Horregatik saiatu gara ahalik eta lan hobeak egiten eta hori industriari eskaintzen.
A. Dirua ere arazo handia da ikertzaileentzat. Diru publikoa ala pribatua erabiltzen da Euskal Herrian horretarako?
J.M.R.I. Diru publikoa, CEITen kasuan, erdira heltzen da. Gipuzkoako Diputazioak, adibidez, proiektu baten diru erdia berak ematen du, eta beste erdia industriak jarri behar du. Horrekin industria proiektuetan benetan interesa dadin bilatzen da. Uste dut sistema ona dela, baina beharrezkoa da industriak ikertzaileengan konfiantza izatea. Hori da arazoa.
A. Industri krisiak ba al du eraginik ikertzaileongan?
J.M.R.I. Orain arte ez. Lana badugu, gero eta zailagoa den arren.
A. Aurkikuntzak ideia zoragarrien edota lan konstantearen ondorio izaten dira normalean?
J.M.R.I. Ideia zoragarriak izateko lana egin behar da. Lana eginez arlo desberdinetan, gauzak elkarlotzen hasten zara eta horrela heltzen zara ideiara. Esparru bakarra lantzean ezin duzu ikuspegi orokorra izan. Alde horretatik, esan behar da ezin garela inoiz erori funtzionari soilak izatean. Askotan etxera eramaten dugu lana. Asko irakurri behar baita.
A. Zientzilari erorik geratzen al da?
J.M.R.I. Ez dut uste eroak gaudenik. Egiten dugunak zerbaiterako balioko duela sinesten dugu, eta horrek ematen du lanerako indarra.
A. Azken lauzpabost hamarkadetan ikerlari teknikoen lana arma industriarekin lotu izan da, batez ere komunikabideetatik.
J.M.R.I. Hori estatu handien ondorioa izan da. Azkenean, makroestatuak egon direnean, ikerkuntza dirua arlo militarrera bideratu izan da. Dirua zegoen lekura joan izan dira zientzilariak.
Baina Euskal Herrian arazo hori ez dago, inoiz ez baitugu ikerkuntzarako dirurik izan. Eta dagoenean, oso gutxi izaten da.
Ikerkuntza teknologikoa Euskal Herrian _ikerkuntza zientifikoa ere badago, oinarrizkoa, unibertsitatean egiten dena, eta gurea aplikazioari begira egiten da_ oso desberdina da. Adibidez, orain, edarien latak altzairuz nola egin ikertzen ari gara. Aluminioa baino askoz ere ugariagoa da hemen eta birziklaerrazagoa ere bada. Altzairuaren arazoa bere gogortasuna da, eta gure proiektuetako bat aleazio biguinago bat lortzea da. Txorakeriatzat har dezakete batzuek, baina izugarrizko merkatua dago. Aluminioa beti hegazkin militarrekin lotzen da, baina munduko ekoizpenaren ia erdia latetan doa.
A. Automozioan ere lanik egiten duzue.
J.M.R.I. Helburua prezioak jaistea da. Produktu bera egin, baina merkeagoa. Normalean aleazioa edota ekoizpen prozesua merkatuz. Japoniak askotan lortu du. Ikertzaileak produktu berriak sortzen ari gara? Ez, hor zeuden, baina guk merkatu egiten ditugu. Energia aurreztuz. Bestela, beste batek egingo du, eta saldu egingo dizu. Horregatik jakin behar dugu zer egiten den hemendik kanpo.
Amagoia Iban
32-36


GaiezGizarteaientziaBesteak
PertsonaiazRODRIGUEZ4
EgileezIBAN1Gizartea

Azkenak
Bizikleta martxa burutu dute Elizondon, osasun sistema publiko duinaren alde

Berrehun lagun hurbildu dira  Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.


Lan heriotzak salatzeko Jaurlaritzaren Bilboko ordezkaritza blokeatu du LABek

Aurreko astean lan istripuen ondorioz sei behargin hil zirela salatzeko, 60 bat lagunek Eusko Jaurlaritzak Bilbon duen egoitzako sarrera blokeatu dute. Ertzaintzak bertan zeuden pertsonak identifikatu ditu. LAB sindikatuaren zenbaketaren arabera, dagoeneko 26 dira aurten... [+]


2025-06-05 | Sustatu
42: txat adimentsu harrigarriena, Nafarroan sortua nonbait

Laboral Kutxa Katedrak eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP) antolatu dute Arte eta Zientziaren I. lehiaketa (webgunea euskaraz ere badago, baina oso trakets). Artea, zientzia eta pentsamendu kritikoa uztartzen dituzten proiektuak nahi zituzten, eta zenbait aurkeztu... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eraman ahal izatea onartu du Nafarroako Kontseiluak

Dagoeneko Guardia Zibilek eta zenbait herritako udaltzaingoek badute taser pistolak erabiltzeko eskumena Nafarroan, eta badirudi bide horretan hurrengoa Foruzaingoa izango dela: Nafarroako Kontseiluak Foruzaingoak taser pistolak eman ahal izatea "indarrean dagoen... [+]


Mario Lópezi ezarritako 13 urteko kartzela zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak

Bizkaiko Lurralde Auzitegiak hamahiru urte eta sei hilabeteko kartzela zigorra ezarri ostean, zigorra berretsi du EAEko Auzitegi Nagusiak. Lópezek helegitea aurkeztu zuen sententziaren aurka, haren errugabetasun presuntzioa eta defentsarako eskubidea urratu zirela... [+]


AEBetan sartzea debekatu edo mugatu die Trumpek hamabi herrialdetako pertsonei

"Atzerriko terroristengandik" babestea arrazoi bezala jarrita, Donald Trumpek dekretu bidez agindu du zazpi herrialdetako pertsona guztiei debekatzea AEBetara sarrera, eta beste bost herrialdetako herritarrei mugak jartzea. 


“Herri aktibazioa” bultzatu nahi du Gure Eskuk larunbateko mobilizazioarekin

Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.


Jende andana bildu da Gasteizko Korda espazioaren desalojoaren aurkako manifestazioan

Ehunka lagun mobilizatu dira asteazken arratsaldean Gasteizko Alde Zaharreko kaleetan barrena, Korda espazioaren desalojoaren aurka. Manifestazio amaierako hitzartzean, goizeko desalojoan ertzainek buruan zauritu duten Kordako kidea jada etxean eta "ondo" dagoela... [+]


2025-06-05 | ARGIA
Sorzabalen absoluzioari helegitea jarri dio fiskalak, eta bere kontrako epaiketa errepikatzea eskatu du

Espainiako Auzitegi Goreneko Fiskaltzak, Iratxe Sorzabal atxiloturik egon zenean "tratu gizagabeak" eman zizkiotela aitortzen duen epaia baliogabetzea eskatu du, eta berriz epaitu dezatela nahi du, 1995ean Irunen jarritako lehergailu baten harira.


2025-06-05 | Gedar
Urteko lehen lauhilekoan, ia 2.000 emakumek salatu dute indarkeria matxista EAEn

Sexu-erasoak, bikotekideen edo bikotekide ohien erasoak eta bestelako senideek egindakoak hartu dituzte kontuan zenbaketan. Bizkaian, %29 egin dute gora salatutako sexu-erasoek.


Urgulleko ‘Jesusen Bihotza’ eskultura “erregimen frankista goraipatzeko” sinboloa dela ebatzi dute

Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.


Boubacar Diouf, Mbolo Moye Doole elkarteko kidea
“Eskubide berberak izan beharko genituzke, edozein dugula sorterria”

Boubacar Dioufek, Mbolo Moye Doole Bizkaiko manteroen eta kalez kaleko saltzaileen elkarteko kideak, Bilboko kaleetan arrazakeria eta abusu poliziala areagotu direla adierazi du.


Euskaraz bagarela aldarrikatzeko hitzordua: larunbatean Ziburun

Ziburuko Azokaren seigarren edizioa iraganen da larunbatean Ziburuko plazan. 33 argitaletxe, 10 diskoetxe, 39 idazle eta 111 berritasun, uzta ederra izanen dugu aurtengoan ere.


Eguneraketa berriak daude