Txillardegi: "Euskal Herrian hizkuntza arazoa ez da seriotan hartzen".


1988ko maiatzaren 15ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Txillardegirekin elkarrizketan.
Txillardegi: "Euskal Herrian hizkuntza arazoa ez da seriotan hartzen".
ARGIA.–Kostata, baina indar pollitiko abertzale guztien partalidetza lortu du azkenean kanpainak. Zergatik hainheste errezelo bat egitera orduan?
TXILLARDEGI.–Herri honetan euskalzaletasunik ez dagoela da esplikazio nabarmena. Oraindik ere hizkuntzaren arazoa ez da seriotan hartzen, ez eta gutxiagorik ere. Beste herrietan gertatzen ez den bezala, hemen hizkuntzari ez zaio lehentasunik ematen. Esate baterako, oraindik ere batzu ari dira halako bereizketan egiten, abertzale izan litekeela pertsona bat nahiz eta euskaltzalea ez izan, eta euskalduna izan litekeela euskararik gabe, bienbitartean erdaldunak beren hizkuntza inposatzen ibili arren.
A. - «Bateginik» zein neurritan gerta liteke eraginkorra orduan euskararen kontzientziatze esfortzu honetan bai biztanlegoagan bai instituzio desberdinetan?
TX.–Orain dela ia laurehun urte Oihenartek bildutako atsotitz batek zioen bezala, "arrauna burutik karasten da"; hau da, arraina burutik hasten dela usteltzen. Honekin esan nahi dut gauzak goitik konpondu behar direla eta ez behetik. Ezin da, adibidez, 'beheko' jendearekin gogor jarri, 'goikoarekin' jartzen ez baldin bagara. Herri honetan Bozeramaile Ofiziala eta Unibertsitateko errektorea eta Hezkuntza sailburua eta abar erdaraz bakarrik bizi badira eta ez bada ezer gertatzen, ondoriorik batere ez, hor ikusten da gure hizkuntza guztiz estratosferikoa dela. Nola jarriko naiz ni gogorrago–Unibertsitatea ipiniko dut kasu–bedelarekin errektoreak ez badu beharko lukeena praktikan jartzen?
Askotan errepikatu dugu: diglosia baldin bada bi hizkuntzen jerarkizazioa, funtzio desberdinak betetzea batak inportantea eta besteak inportantzia gabeak –tira, ez da hori bakarrik diglosia baina–, orduan diglosiari buelta eman behar zaio, gaztelera behar ez den hizkuntza bihurtu Euskal Herrian bizitzeko, eta beharrezko aldiz, euskara.
Eta egunero-egunero zeharo alderantziz gertatzen da.
Ni «Bateginik» kanpainaren alde nago erabat! Baina gure eskutan dauden instituzioetan euskara ezinbestez beharrezko izan gabe alferrik dira kanpaina guztiak. Eta funtsean prolema politikoa dela esango dute. Konklusio horretara iritsiko ginateke, eta ez da hain zuzen sorpresa bat...
A.–Bestalde, Iparraldeko eta Nafarroako ikastolen laguntzeko kanpainaren helburua dela-eta, egingo zenuke ikastolen egungo egoeraren diagnosi bat?
TX.–Diagnosi horiek egitekotan, nik uste dut aztertu beharko litzatekeela ea hizkuntza noraino den normalizatua alor batean zein bestean. Nafarroan, dudarik gabe, euskara ez dago normalizatua inondik ere, eta bistan da hangoen aldeko denon laguntza eta bultzadaren beharra, han gauzak beharbada sentidu gehienetan Baskongadetan baino askoz okerrago daudelako.
Hala ere ez dut ahaztuko Baskongadetan hizkuntzari buruz eta arazo soziolinguistikoei buruz dagoen ezjakintasun osoa, harrokeria eta segurkeria. 'Hemen ez dago prolemarik, gauzak oso ondo doaz' eta holako guztiak entzuten ikusita, ez dakit noraino dauden egoerak hain diferente. Baskongadetan gauzak hobeto daude zentzu batzutan, baina jendeak ez du sinetsi nahi gauzak oso gaizki doazela.
45

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakBateginik
GaiezHizkuntzaEuskaraNormalkuntzKanpainak
PertsonaiazTXILLARDEGI

Azkenak
Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


Teknologia
“Bestea”

Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.

Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?

Zapalduen... [+]


2025-06-18 | Mati Iturralde
Gizatasunaren amaiera

Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]


Salbuespenak

Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]


Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]


Eguneraketa berriak daude