Zer gertatzen ari da Gasteizen?

  • Gasteizko okupazio mugimendua pil-pilean dago: Gaztetxea, Errekaleor Bizirik, Arkillos 10, SUmendi gazte espazioa, Gazte Emantzipazio Sareak (GES) berreskuratutako Ensanche 21en etxebizitza hutsak... Protagonisten hitzak bildu ditugu mahaiaren inguruan. Arrazoi ezberdinak direla-eta, mintzakideek nahiago izan dute izen pertsonala gorde eta bakoitzaren proiektuetako kide gisa hitz egitea.


2017ko urriaren 04an - 00:23
Ekainaren 3an, Euskal Herriko herri mugimendu askok babesa adierazi zion Errekaleorri, Udalak auzoari argindarra moztu ondoren. Auzokide talde batek teilatutik ongi etorria eman zion Gasteizko erdigunetik heldu zen manifestazioari. (Arg.: Iñigo Pérez

Errekaleor auzo autogestionatuan maiatzaren 18an agindutako argi mozketa inflexio-puntu erabakigarria izan da Gasteizen. Alde batetik, Errekaleor eztabaida politikoaren erdigunean jarri eta, bestalde, hiria ulertzeko modu ezberdinen arteko talka agerian geratu da berriro ere, Javier Marotok alkate izateari utzi zionetik bi urte baino gehiago pasa direnean.

“Okupazioaren boom-a? Bai zera!”

Izotza apurtzen lehena izan da Gaztetxeko kidea, gainontzeko mahai-kideak okupazio mugimenduaren eztandari buruz harrotasunez hitz egiten hasi direnean: “Gezurra da boom-a dagoela. Okupazioa betidanik izan da Gasteizen”.

Eztabaida piztu da, baina arrazoirik ez zaio falta. Izan ere, 2018ko apirilaren 28an, San Prudentzio egun batez, 30 urte beteko dira 300 lagun inguruk apezpikuaren jabegoko eraikin bat gaztetxe bihurtu zutenetik. Eta 1983ko abuztuaren 6an, hiriko jaiekin batera, uhinak okupatzeari ekin zion Hala Bedi irratiak ere. Belaunaldi oso baten soinu-banda izan zen Euskal Rock Erradikalaren garaiak ziren. Kalean “herri bat, gaztetxe bat” oihukatzen zen, baita gauzatzen hasi ere.

Gasteizko historiaren hamaika istorioren lekuko izan dira Muinoko Etxea eta Arabako irrati librea. Besteak beste, 2007ra arte alkate izandako Alfonso Alonsok (PP) gaztetxea desalojatu nahi izan zuenekoa. Alde Zaharra eraldatzeko PPk aurkeztu zuen PERI proiektuaren kontra, herritarrek egindako mobilizazioak geldiarazi zuen eraisketa plana eta udal gobernua aldatu zen. Herri mugimenduaren oroimenean gordetako bi data ezagutu behar dira egungo belaunaldia ulertzeko: 2005eko Gaztetxe Eguna eta 2008ko Piztu Gasteiz eguna. “Kritikotasun eta heldutasun eskola” izan da Gaztetxeko asanbladan duela bost urtetik hona parte hartzen duen kidearentzat: “Beti ibiltzen ginen Gaztetxean, atzean zegoen guztia ezagutu gabe. Ekintzara pasatzeko momentua zela ikusi nuen”.

Gaztetxea eta Errekaleor bereizteko –bakoitzaren aurrean udal gobernuak jarrera ezberdina du–, Gorka Urtaran alkateak egindako adierazpenak hizpide ekartzean, Errekaleor Bizirik-eko kideak argi dauka zergatia: “Gaztetxeak zutik dirau auzokideek eta herritarrek defendatu zutelako. 10 urte pasa dira eta, gaur egun, pentsaezina da Gaztetxerik gabeko Gasteiz”.

Solaskide guztiak ados dira. “Ez da okupazioaren boom-a, baizik eta boom mediatikoa”, adierazi du GESeko kide batek, hedabide nagusien papera kritikatuz. “Hala ere, argi dago hiri honetan zerbait berezia gertatzen ari dela”, prozesu historiko baten kulminazioaz mintzo da.

Azken hamarkadan, ugariak eta askotarikoak izan dira okupazio esperientziak. Guztiak aipatzeak luze joko luke. Gorabehera asko izan dituzte, baina gaur arte iraun duen esperientzietako bat da 2008an auzolanari esker berreskuratutako eta autogestioan oinarritutako Auzolana Pilotalekua. Espazio horretan udal gobernuak kafe antzoki bat eraikitzeko asmoak alarma gorria piztu zuen, baina tirabirak gaindituta, gaur egun zutik eta martxan jarraitzen du.

Beste batzuk iragankorragoak izan dira. Gentrifikazio proiektuek eta desalojoek bertan behera utzarazitakoak dira gehienak. Adibidez, ez dira gutxi izan etxebizitza funtzioak betetzeko Alde Zaharrean okupatu diren eraikinak: Aldabe, OkuPinto, Kutxitrill, Kutxi 103 –2006tik 2011ra–, San Francisco 3 –2011tik 2014ra–, eta abar. Bestalde, gaztetxeak auzoetan sortzeko ahaleginek gutxi iraun dute: Judimendin 2009an, Zaramagan eta Txagorritxun 2011n, eta beste.

2011tik 2014ra bitartean, San Francisco kaleko 3. zenbakia okupatu zuen gazte talde batek, Kutxi 103ko desalojoaren ostean.
Titularren atzean, hamaika amets

Proiektu asko martxan daude gaur egun ere, eta “okupazioaren boom-a” lau haizetara zabaltzen duten titularren atzean pertsona eta kolektibo asko eta askotarikoak daudela agerian geratzen ari da. Bizi-bizirik daude, eta euren historioa, esperientzia eta bizi-proiektuak sozializatzen ari dira.

Arkillos 10

2010ean, udal-jabego publikoko eraikin hau okupatu zuen gazte talde batek Alde Zaharreko Arkupetan. Udalak zazpi urte lehenago, 2003an, erosi zuen eraikina, baina ez erabilpenik dio eman. Egun, gazteek, 12 pertsonarentzako etxebizitza, bizikleta tailerra eta kultur-espazioa prestatu dituzte eraikinean.

Neurrigabeko alokairurik ordaindu gabe, komunitatean, duintasunez, bizitzeko aukera dela azpimarratu du Arkillos 10 proiektuko kideak. “Nire burua eta jende eta esperientzia berriak ezagutzeko aukera izan da: beste herrialde batzuetako pertsonak, familia eredu eta belaunaldi ezberdinak...”.

Errekaleor Bizirik

2013ko irailaren 3an, ia hutsik zegoen Errekaleor auzoan eraikin bat okupatu zuen ikasle talde batek. Lau urte geroago, argindarrik gabe eta Udalak zein Ensanche 21 hirigintza elkarte publikoak bultzatutako eraisteko mehatxupean, “Europako irla energetikorik handiena” bihurtzeko erronka hartu dute bere gain han bizi diren 150 lagunek. Horrez gain, baratzea, okindegia, inprimategia, gaztetxeam zinema eta beste hamaika proiektu sortu dituzte auzoan.

“Etxebizitza eskubidea bermatzeaz gain, bestelako bizi eredu oso bat praktikara eramateko aukera” izan da Errekaleor duela bi urte auzora iritsi zen kidearentzat. “Harreman kolektiboak, bizitzaren intentsitatea eta proiektuaren transzedentzia” azpimarratu ditu.

SUmendi Eguna antolatu zuten lokalaren lehen urteurrena ospatzeko (SUmendiren argazkia).

SUmendi Gazte Espazioa

Judimendi auzoko gazte asanbladak, 2016ko ekainaren 23an, Benito Ginea kaleko lokal huts bat ”berreskuratu” zuen eta iazko urriaren 28an ireki zituen ateak. Ia urtebeteko auzolanaren ostean, maiatzean SUmendi Eguna antolatu zuten, “aisialdi askea eta auzoari zuzendutako proiektuak” bultzatzeko helburuarekin. “Auzoarekiko harremana eta zaintza kolektiboa” landu nahi dituzte bereziki SUmendiko kideek.

Gazte Emantzipaziorako Sarea

Maiatzaren 29an, “etxebizitza duina bermatuta ez duen gazte orori okupatzeko” deia luzatuz aurkeztu zuen GESek bere burua. Lehenago, apirilean, Ensanche 21en hiru eraikin okupatu zituen gazte talde batek Alde Zaharrean, sei urtez hutsik egon ostean. Ondoren, “argi mozketak, identifikazioak eta mehatxuak” salatu dituzte. Bitartean, oihartzun mediatikorik gabeko beste okupazio batzuk egiten ari dira, eta hala, aurtengo abuztuaren 3an, Corre kaleko 127. zenbakiko eraikin oso bat okupatu zuen beste gazte talde batek.

Maiatzaren 29an aurkeztu zuten Gazte Emantzipaziorako Sarea: etxebizitza duina
bermatuta ez duen gazte orori okupatzeko deia luzatu zion (Hala Bediren argazkia).

Martxoko Iraultzaren seme-alabak

Okupazio mugimendu honen bilakaera eta testuingurua ulertzeko gako bat azpimarratu du GESeko kide batek: “Errekaleor okupatzeko ideia Zaramagako eliza okupatu zenean jaio zen, 2013ko martxoaren 3an, eta irailean gauzatu zen”.

Gaztetxeko kideak ere “belaunaldi berri bat” identifikatu du 2012an Gasteizko gazte mugimenduak abiatutako ‘Martxoko Iraultza’-rekin batera. Badirudi ‘Gazte Blokea’-k hazia erein zuela. 2008tik datozen krisialdi ekonomikoa, langabezia, prekarietatea, Euskal Herriko gatazka politikoaren “noraeza” eta abar luze bat ere agertzen da fenomeno honen atzean.

“Gasteizen denok ezagutzen dugu elkar”, dio SUmendiko kide batek, proiektuen arteko harremanak eta elkarlana goraipatuz. “Errekaleor txinparta izan da eta orain hedatzen ari da”.

Marotoren itzal luzea

Ensanche 21 hirigintza elkarte publikoak 111,5 milioi euro zituen kutxan Javier Marotok alkatetza hartu zuenean; legealdia bukatu zuenean, ordea, 20 milioiko zorra. Gaztetxeko kideak hitzak jarri dizkie kalean entzuten diren zurrumurruei: “Argi dago PP eta EAJren arteko itunaren testuinguruan, Marotoren itzalak eragina izan duela Urtaranen jarrera aldaketan, Bizkaian egoitza duen Euzkadi Buru Batzarraren bitartez”.

“Hau ez da Bilbo. Urtaranek ez daki non sartu den. Ez dituzte ezta prozedura judizialak ondo egiten. Badakite ezin dutela Errekaleor desalojatu, baina alarma piztu dute ustelkeria eta trapu zikinak ezkutatzeko”, gehitu du GESeko kide batek.

 

HITZ GUTXITAN
Hiriaren etorkizuna irudikatzeko eskatuta, argi mintzo dira gazteak:

“Okupazioa ez da helburua, tresna baizik. Negoziatzeko prest ote gauden? Zergatik ez? Baina duintasunez”
(Errekaleor Bizirik)
“Errekaleorreko argi mozketaren harira emandako erantzuna ikaragarria izan zen. Esperientzia sinboliko hori etorkizunean erabili behar dugu”
(SUmendi)
“Autogestioaren bidean sakondu beharko genuke. Instituzioak, zenbat eta urrunago, orduan eta hobeto”
(Gasteizko Gaztetxea)
“Noiz arte jarraituko dugu Gasteizen Okupazio Bulegorik gabe?”
(Arkillos 10)
“Ez dakit Urtaran Gasteizko alkate izango den berriro, baina ziur naiz etxebizitza huts gutxiago egongo direla”
(GES)

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Okupazioa
2024-01-23 | Gedar
Zestoako Gaztetxearekin elkartasunez, Eliza seinalatzen jarraitzen dute

Zestoako Gaztetxearen kontrako prozedura judiziala mantentzen du Elizak: asteazken honetan izango da epaiketa. Aurreko ostiralean, Gaztetxearen aldeko elkarretaratze bat izan zen Donostiako Artzain Ona katedralean.


2024-01-19 | Gedar
Euskal Herrian izan den apostasia kolektiborik handiena ari dira egiten Zestoako Gaztetxearen alde

Gipuzkoan, 700 apostasia eskaera baino gehiago lortu dituzte Zestoako Gazte Asanbladak eta Langile Kontrolpeko Espazioen Defentsa Komunitateak. Bihar protesta bat egingo dute Donostiako Artzain Ona katedralean, aurrera baitoa Gaztetxearen kontrako prozedura: hilaren 24an... [+]


2023-12-18 | Garazi Zabaleta
Otxantegi Herri Lurrak
Lurra negozioa egiteko ala elikadura eta bizitza duinerako?

Lurrak espekulaziorako eta dirua egiteko helburu bakarrarekin darabiltzaten jabeak badira Euskal Herriko hamaika txokotan; horren adibide nagusi izan dira azken urteotan Arbonako, Senpereko eta Kanboko esperientziak. Baina Hego Euskal Herrian ere badira antzeko kasuak; Uribe... [+]


Donostialdeko okupazio bulegoak hamargarren urteurrena ospatuko du

Donostialdeko okupazio bulegoak hamar urte beteko dituela eta, urteurren festa antolatu du astebururako. Ostiralean mahai ingurua egingo dute Parte Zaharreko Birunda gune autogestionatu berrian, Etxebizitzaren defentsan, antolakuntza esperientziak ezagutzeko. Bertan izango dira... [+]


Errekaleorren 10. urteurreneko ekintzetan jasandako polizia jazarpena salatu dute

Errekaleor Bizirik auzoaren hamargarren urteurrena ari da ospatzen. Adierazi dutenez, 24 orduan lau identifikazio eta hiru isun jasan dituzte. Isunak mozal legea aplikatuta jarri dizkiete.


Eguneraketa berriak daude