Tximino gerrillariak matxismoa artezteko
1985an sortu zirenetik gerra egin nahi izan diote arte eremuan dagoen hiper-maskulinizazioari. Guerrilla Girls emakume talde gerrillariaz ari gara, tximino maskara uniforme moduan erabiltzen duen kolektiboak Bilboko Alondegira ekarri du bere gerrilla.
Artean dagoen diskriminazio egoera salatzeko beraien bideo, poster eta aldarrikapen guztiak, den denak, begi bistan daude Bilbon. Ikustea baino, esaten dutenaz ohartzean dago gakoa halere; hots, oraindik ere genero eta gutxiengo etnikoen diskriminazio argia egiten dela artearen munduan.
XX. mendearen amaieran hasi zen gerrilla egiten Gerrilla Girls talde feminista, posmodernitatearen zabalkuntza betean, Reagan-Thatcher binomio neoliberala indartsu zegoen momentuan. Artean tendentzia biziak sortuko dira, libreagoak, posmodernitatearen baloreen apurketa bizian murgildurik. AEBetan kaleko artea Basquiat eta Keith Haring pintoreekin aberastu zen; baita azkenean sistemak irentsi ere. Arkitekturan berriz, polisemia, historizismoa, populismoa… Eskulturan minimal, povera, kontzeptual…. Beste esparruetan ere balore errebisio orokorra egin zen, adibidez zientzia naturaletan. Eta nabarmentzekoa da, feminismoarentzat garrantzia handia duelako, historiaren berrikusketa ere.
Guerrilla Girls helburu oso argi batekin jaio zen: arte munduko genero eta etnia diskriminazioa salatzea. Gutxi ziren –eta dira– artearen esparruan dabiltzan emakumeak eta beltzak; are gutxiago obra erakusten dutenak. Guerrilla Girlsek proposatzen du bere burua aurrerabide gisa aurkezten duen arteari errebisio orokorra egitea. Alde kontserbadorea hor dagoela eta sexismoan, arrazismoan, estereotipoetan eta diskriminazioan oinarritzen dela salatzen dute. Bestalde, artearen historiak erditu dituen mitoak akabatu nahi dituzte. Gizon kreatzailearen figuraren ordez, artearen historiaren eta obren balioztapen orokorra egin nahi dute; begirada osoagoa eduki artearen historiaz, ohiko erakusketetako autoreen fronterak gaindituz.
Erabili duten aldarrikapen esparru nagusian, posterretan, Gerrilla Girlsek begirada bikoitzari eskaini dio arreta, besteren artean. Baita artean emakumea objektu hutsa izatetik subjektu kreatzaile bihurtzeari ere. Ez hori bakarrik: subjektu kreatzaile horiek betiko sortzaile zuri eta gizonezkoen esparruan berdintasunean murgiltzearen alde egin dute.
Modu hauskorren bidez eta kritika azidoz beterik, horrelako planteamenduak egiten dizkigute Guerrillakoek. Estatistika arma dute eta anonimatua uniforme. Egiten dituzten ekintzak baino ez dira inportanteak. Jakitea emakume haserretuak direla eta gerrilla erabiliko dutela diskriminazio, oztopo eta bazterkeria sexualaren eta etnikoaren kontra jotzeko, sistemaren kanonak azpikoz gora jarri nahi dituztenez gero.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
1920ko hamarkadan, Brasilgo hainbat artista, idazle eta pentsalarik bere herriarentzako nortasun propioa eta modernoa sortzeko proiektu kultural berritzaileari ekin zioten. Horrela, Oswald de Andrade poetak Brasilgo modernitate kulturala izango zenaren gidaliburu gisa Manifestu... [+]
Pasa den astean, itzalaldian, gure burua zaurgarri ikusita, pertsona asko hasi ginen ikertzen, gertatutakoa ulertzeko asmoz: zelan funtzionatzen du elektrizitatea garraiatzen duen azpiegiturak? Zergatik geratu da zaharkitua? Elektrizitatearen fenomeno fisikoak liluratzen nau,... [+]
Arabako artisten 35 lan paratu dituzte Emakumea. Familia eta lana erakusketan, Gasteizen. Aukeraketa egiteko, kanpoan utzi dituzte historian zehar emakumeak sarritan margotu izan diren beste egoera eta estereotipo batzuk, eta lanari lotutakoei eman diete garrantzia. Urriaren... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Erakunde publikoen bekak eta sariak. Kritika eraikitzaile bat izeneko dokumentua plazaratu du Lanartea elkarteak. Berria-k zabaldu du laburpena, eta txostena eskuraturik, hemen duzue elkarteak erakunde publikoei egiten dien gomendio sorta.
Behin batean, gazterik, gidoi nagusia betetzea egokitu zitzaion. Elbira Zipitriaren ikasle izanak, ikastolen mugimendu berriarekin bat egin zuen. Irakasle izan zen artisau baino lehen. Gero, eskulturgile. Egun, musika jotzen du, bere gogoz eta bere buruarentzat. Eta beti, eta 35... [+]
Azaroaren 4an itzuli die Frantziak benindarrei Katakle errege-aulkia, duela 132 urteko triskantzan frantses kolonoek lapurtu zietena. Memoriaren, aitortzaren eta ondare kulturalaren izenean, Europan zehar dituzten lapurtutako 500.000 objektuak berreskuratu nahi dituzte Afrikako... [+]
Wikimedia Commons-en biltzen dira Wikipedian erabiltzen diren lizentzia libreko fitxategiak: irudiak, argazkiak, audioak, bideoak… Une honetan 110 milioi fitxategiko bilduma erraldoia osatzen dute. 2006an hasi ziren urteko argazki onenak aukeratzen. 2023koak hautatu berri... [+]
Uda osoan ikusgai egon dira Yun Ping artistaren argazkiak Donostiako Cibrian galerian. Identitate-prozesuak dituzte langai, generoaren eta arrazializazioaren bidegurutzean. Irailaren 12an, erakusketaren aktibazio eta itxiera gisa, Yun Pingek performance publiko bat egin zuen,... [+]
Garraio publikoaren zerbitzuaren gainbeheraren barruan, alde estetiko hutsa bada ere, ohikoa bilakatu da trenak margoturik ikustea eta, behingoagatik bada ere, ez da arrazoi ekonomiko hutsengatik, langileek azaldu dutenez.
Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]