AZTIk ohartarazi duenez, Bizkaiko Golkoko hego-ekialdeko kostaldeko urak plastikoak batzeko puntu beroa dira, eta Mediterraneo itsasoko edo zaborra gehitzeko beste eremu batzuetako mailen antzekoak ditu. Argazkia Deba eta Zumaia bitarteko marearteko gunean egindakoa da, Eguzkik 2019an antolatutako hondakin-bilketa batean.
Galiziako lagunekin batera Nunca Máis esatetik Outra Máis esatera pasatu gara. Prestige berri baten aurrean gaude? Ez. Horrek ez du esan nahi, jakina, arazoari garrantzia kendu behar zaionik –horretarako Xunta bera dago eta–, baina Toconaotik eroritako 26 tona pellet eta Prestige-ren 63.000 tona petrolio ezin dira inolaz ere alderatu. Kontuz, ordea. Batetik, pellet horiek ere ingurumenean eragina izango dutelako, eta bestetik, eta batez ere, agintariek hondamendi hartatik ezer ere ikasi ez zutela agerian utzi dutelako.
Pelletak dira ilargia seinalatzen duen atzamarra. Eta zein da ilargi hori? Bada, Prestige bezalako kasu bat berriz ere gerta daitekeela, inolako zalantzarik gabe, gainera. Izan ere, estatistiken arabera, Galizian dagoen ontzi-nabigazioa kontuan izanda, denbora-kontua baino ez da, baina horri gehitu behar zaio administrazioak jokatuko duela orduan jokatu zuen bezalaxe, alegia, orain jokatzen ari den bezalaxe: lehenik eta behin, arazoa existitzen dela ukatuko du, eta, ukazioan tematzea ezinezko bihurtzen denean, arazoa minimizatzen saiatuko da eta erantzukizuna beste etxeko amonari leporatuko dio. Gure iritziz, hori, neurri handi batean, behintzat, zigorgabetasunaren ondorio da, hau da, Prestige-ren hondamendiaren benetako erantzuleak akusatuen aulkian eseri ez izanaren ondorio.
Eta Euskal Herrian, zer? Bada, hemen adi egotea tokatzen da, eta pelletak orban edo lerro adierazgarrietan iristen badira, aukeran itsasoan garbitu edo, beste erremediorik ez badago, lehorrean, betiere talde profesionalekin. Kasu horretan, boluntariotzara jotzeko arrazoirik ez dugu ikusten. Komenigarria denik ere ez dugu uste. Dena dela, deialdia egingo balitz, jendeak behar bezala erantzungo luke; horretaz ez dugu duda izpirik. Gainerakoan, EAEko herri-erakundeei koordinatuta joka dezatela eta herritarroi informazio gardena eman diezagutela eskatu behar zaie.
Pelleten atzamarrak seinalatzen duen ilargia plastikoen arazoa da, eta gaizki egingo genuke ilargiari begiratu ordez, atzamarrari begira geratuko bagina
Nolanahi ere, Toconaoko pellet gehienak gurera iritsiko dira seguru asko Bizkaiko Golkoan dagoen plastiko-zoparen parte gisa. Eta hemen berriz ere atzamarraren eta ilargiaren metafora erabiliko dugu. Izan ere, gure kasuan, pelleten atzamarrak seinalatzen duen ilargia plastikoen arazoa da, eta gaizki egingo genuke ilargiari begiratu ordez, atzamarrari begira geratuko bagina.
Zenbatekoa da plastikoen arazoen tamaina Bizkaiko Golkoan? Bada, begira, 2016an 50 milioi tona hondakin zeudela esaten zen. Urte batzuk pasatu dira, beraz, gaur egun gehiago izango dira. Nolanahi ere, datu berriagoak eta xeheagoak ditugu. AZTIk 2022an gai honi buruz egin zuen ikerketaren ondorio batzuk hitzez hitz eta zenbakiz zenbaki kopiatzen ditugu haren webgunetik: “Aurkitutako plastikoaren batez besteko ugaritasuna kilometro koadroko 739.395 eta 2.625.271 plastikozko pieza (kilometro koadroko 998 eta 4.338 gramoren baliokidea); batez beste, kilometro koadroko 232.227 elementu izan dira”. “Mikroplastikoak aztertutako laginetan dagoen plastiko kopuruaren %93 dira (%28 pisuan), mesoplastikoak %7 (%26) eta makroplastikoak %1 (%46)”; “Bizkaiko Golkoko gune ozeanografiko hau mikroplastikoentzako irteerarik gabeko ‘kale itsua’ da”; “ikerketa honek erakusten du Bizkaiko Golkoko hego-ekialdeko kostaldeko urak plastikoak batzeko puntu beroa dela, eta Mediterraneo itsasoko edo zaborra gehitzeko beste eremu batzuetako mailen antzekoak dituela”.
Nondik dator plastiko hori guztia? Batez ere lehorretik. Itsasora botatako hondakinetako %80 plastikoak izan ohi dira.
Ados, lehorretik, baina lehorretik nondik? Izan ere, plastikoena “arazo globala da eta…”. Bai, arazo globala da, baina “globaltasuna” aitzakia gisa erabiltzeko tentazioa saihesteko, hona hemen AZTIren webgunetik kopiatutako beste esaldi bat: “Bizkaiko Golkoan aurkitzen dugun zaborra, funtsean, Bizkaiko Golkoan bertan bizi diren herritarrek sortua da, ez dator Txinatik”.
Nola iristen da plastiko hori guztia itsasora? Normalean estoldetatik eta ibaietatik. Ibaiak, errekak, errioak dira plastikoak itsasora iristeko bene-benetako autobideak. Horregatik, askotan esan dugun bezala, itsasoa, plastikoari dagokionez, gure etxeetan bertan hasten da, hondartza gain-gainean bizi ez bagara ere.
Nola heldu arazoari? Bada, oroz gain, mugak jarri behar zaizkio plastikoen ekoizpen neurrigabeari, batez ere erabili eta botatzekoei. EBk pausu batzuk eman ditu bide horretan, baina oso gutxi eta oso laburrak, bistan da. Herritarrok, berriz, plastikoen erabilera arduratsuagoa egin behar dugu, eta, jakina, dagokien edukiontzian utzi, birziklatzeko. Baina EBk har ditzakeen makro mailako erabakien eta norbanakook egin dezakegunaren artean, badira eskumenak dituzten erakunde asko. Horra hor Ura, baita aldundiak eta udalak ere.
Prebentzio-neurriak har daitezke, adibidez, ibai-ertzetako barandetako beheko partean saretak jar daitezke. Hori da Eguzkik azken urteotan sustatu dituen neurrietako bat. Saretek ez dute miraririk egiten, noski, baina funtzionatu funtzionatzen dute. Gainera, udalek bitartekoak jar ditzakete aldian behin ibaiak eta errekak garbitzeko, herriko plaza edo kaleak garbitzeko jartzen dituzten bezala. Eta talde profesional batek garbitzeko. Urtean behin, “kontzientziazioaren” aitzakian, herriko ikas-zentroetako neska-mutilekin garbiketa-egun bat antolatzea ez zaigu onargarria iruditzen, baldin eta ibaia defendatzeko plangintza zabalago baten logikan txertatuta ez badago, behintzat.
Eta, jakina, ibaia zaintzeko araudiak eta ordenantzak bete egin behar dira, zigorrak barne. Autoak gaizki aparkatuta daudela eta, zigorrak ezartzea oso arrunta da, eta zeresanik ez Mozal Legearekin edo Ogasunarekin zerikusia duten kontuetan. Ingurumen-kontuetan, berriz, zigorrak ezartzeko erreparoak omen daude, dena “kontzientziazio” eta “sentsibilizazioaren” mantrarekin konponduko balitz bezala. Alabaina, gauza bat argi dago: ibaietan hondakin asko eta asko daude, eta ez dira hor deskuiduan erori direlako, edo istripuz, edo haizeak bultzatuta. Hor daude batzuek espresuki bota dituztelako baizik; batzuek ibaiak zabortegi pribatu gisa erabiltzen dituztelako. Urtetan horrela egin dute, ondoriorik gabe edo apenas ondoriorik gabe. Bada, hori horrela den bitartean, ibaiek zabortegi izaten jarraituko dute. 2024an, zabor-poltsak balkoitik botatzen dituena edo hondakinak ibai ertzean uzten dituena, ur handiak datozenean aurretik eraman ditzan, zigortu egin behar da.
Alegia, arazoari alde askotatik heldu dakioke eta ekin behar zaio. Ea Galiziatik pellet-itxuran datorren atzamarrak balio duen erreparatzeko plastikozko itsasoko hemengo ilargiari.
Eguzki Talde Ekologista
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]