Mundu berri onak
Gaizki erabilitako zorionak eta buklean errepikatutako urte berri on guztiak atzean utzita, berriz ere hasi da gurpila martxan –inoiz gelditu al da?– eta gu arnasa hartzen –edo horrelako zer edo zer–. Honetan ere artzaina izatea abantaila da, ardi-lanetan murgilduta egoteak ez digu denborarik edo gogorik uzten zurrunbiloan murgiltzeko, eta zorte apur batekin, kalera jaitsitakoan mezu errepikakorren ufada pasa da. Sortutako kalteak baino ez dira ikusiko bazterretan, makinak behartutako zoriontasun perfektuaren pusketak.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Barkatuko didazue hasiera; ezkor samarra, beharbada. Ez larritu, ziabogara helduko gara, nekatuta bada ere, eta orduan honek beste kolore bat hartuko du. Horixe izan baita neure zeharkaldia azken bi asteotan.
Gazta eraman eta erosketak egitea, horixe nire asmoa. Handik ateratakoan ez neramatzan, ordea, etxerako behar nituenak bakarrik. Autoan ez ziren sartzen zure hitzek sortu zidaten tristura, eta bihotzean gorde nuen, nigan izan zenuen konfiantza eta proiektuarekiko duzun maitasunarekin batera.
Handik bi egunetara, Amaia Pérez Orozco ekonomialariak herrian eman zuen hitzaldian zure hitzak etorri zitzaizkidan une batez: bizi dugun gauza eskandalagarri honetan egon badaude jada gertatzen ari diren aldaketa eta gauzatzen ari diren esperimentu ederrak, guztiontzako bizitza bizigarria posible dela egiten eta imajinatzen laguntzen digutenak.
Harrigarria da zer nolako garrantzi txikia ematen diegun ekimen xumeei; nahiz eta gu geu bertako kideak izan. Ez, ez naiz hasiko harrokeria aldarrikatzen, baina ondraduak izan behar badugu, eta behar dugu, inguruan ditugun proiektu horietan sinesten badugu –eta sinesten dugu, bestela, ez geundeke–, elikatu egin behar ditugu, bizitzaz, geure bizitzaz, hilko ez badira –ez bagara–. Derrigorrean. Ez dago beste aukerarik.
Eta gainera zorretan gaude, lagun helduok; zorretan gazteekin, besteak beste. Jendarte honek ezin baitu onartu Hego Euskal Herriko gazteen %60k pentsamendu suizidak edo autokaltegarriak izatea. Ezta 15 eta 29 urte arteko gazteen artean suizidioa izatea heriotza-kausa nagusia, auto-istripuen aurretik. Hauek al dira, BPGrekin batera, ongizatearen jendartearen adierazleak? Ondare materialez betetzen genituen ametsek ekarri ote gaituzte ametsik gabeko etorkizunera?
Hitzaldian behin eta berriz komunitatea azaldu zen. Zenbat lagunek osatzen dute komunitatea? galdetu zuen entzuleetako batek. Beste batek komunitatea josten hasteko ekarpena: eramaiozu bizkotxoa zure atariko edozein bizilaguni, aurkeztu zeure burua. Barreak entzun ziren aretoan. Baina zuen atarietako zenbat lagunen izenak ezagutzen dituzue? Eta zer ikasten ari diren atariko gazteak? Herrigintza, auzolana... ahoa betetzen zaigu, baina oinarri-oinarritik hasi behar dugu herria eraikitzen, oinarria falta baitzaigu: gure ondoan bizi direnen izenak eta izanak ezagutzea.
Kasualitateak eraman nau egunotan militantzia ereduei buruzko hausnarketak bildu zituen 2020ko apirileko LARRUNera. Irakurketan hasi eta gutxira txirikordari egin diot korapiloa: “Espazioen eta denboren fragmentazio horretan, militantzia eremu oro josten duen esparru gisa birpentsatu genezake: lan esparrua militantzia esparru bihurtuz, militantzia esparrua arlo erlazionala asetzeko esparru eginez, etxetik barrurako eremua militantzia eremu eginez. Horrenbeste aipatu izan den 24 orduko militantzia, bizi eredu moduan ulertu beharko genuke, eta ez horrenbeste disposizio moduan. ‘Borrokaz bizi’ leloa edukiz betez”.
Borrokaz bizi leloak, nik ulertu dudan bezala, ez du haserre bizi esan nahi, baizik eta pentsatzen eta sentitzen dugun horri bidea ematea; gure egunerokotasunean gorpuztea, atalez atal, guztiontzat bizigarria den mundu berri hori. Akaso, horretan datza gaur egun iraultzarik latzena: ekimen txikietan mundu berri bat elkarrekin eraikitzen ari garela barru-barruan sentitzean.
Dena borobiltzera etorri da abenduaren 27ko Janire Arrizabalagaren Euskadi Irratiko zutabea –1:01:56–. Gernikar gazteak halaxe eman dio bukaera: “Hemendik aurrera niri ez eman zorion edo urte berri onik, mundu berri onak soilik”.
Mila esker borrokaz biziz mundu berri onak eraikitzen ari zareten guztioi.
Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]
Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko.
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]
Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]
Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]
Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ekainak bost ditu gaur; udara atarian gaude eta giroak badaki. 15:00ak dira, sorbeltz saldoa aztoratuta dabil, udara beteko zeruan, kirrinka batean, eltxoak ehizatzen. Azpitik Ibaik erreparatu die sorbeltzei, eta tartean dauden enara azpizuriei; gorde ditu basozain arropak,... [+]
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]