Mugak hesitu denon onerako
Ecology Letters aldizkarian argitaratu da Europa osoan egindako ikerketa erraldoi baten emaitza. Garbi diote: “Hesiak desegin eta lurrak berdintzen dituen nekazaritza intentsiboak izugarri murrizten du bioaniztasuna, animalietan bezala landareetan. Mugen dentsitate handiagoa duten eremuetan, egiaztatu dugu artropodo polinizatzaileen eta izurriteen kontrolatzaile naturalen ugaritasuna %70 eta %44 hazi direla hurrenez hurren. Era berean, %50 baino gehiago laboreak dituzten paisaietan muga-hesien dentsitatea handitzearekin ekoizpena hazi dela ikusi dugu”.
Erleak eta gainontzeko intsektuak, txoriak eta hegaztiak, eta bukatzen ez den abar bat galzorian daudela esatea boladan dago. Badakigu gure iraupenerako nahitaezkoak direla: polinizatzaile lanetarako fruituak eta haziak sortzeko, ekosistemen orekari eutsi eta izurriak eragozteko, eta abarretarako. Era berean badakigu geu ari garela ekozidio hori sustatzen, gero eta nabarmenago. Beraiek hiltzen dituen gure jokabideak (pestizidak, kutsadura...) geu akabatuko gaitu. Gure izaeraren osagai senide-hiltzailea eta suizida da.
Jar diezaiogun hesi bat izaera horri, jokabide horri. Horixe bada irtenbide egoki bat. Hesitu zure sailak. Garai batean sail guztiek hesia zuten ertzean, mugan. Hesia bera zen muga. Itxitura egiteko hesiaren parte ziren zuhaitz eta zuhaixken adarrak erabiltzen ziren, zotz-hesiak osatuz. Laharrarekin (Rubus fruticosus) berarekin lahar-hesia, berro-hesia edo lapar-hesia egiten zen. Hesiaren (kultur?) helburu (kultural?) nagusia muga eta itxitura egitea bada ere, bere izaeraren axolazkoena landare anitzez osatua izatea da: zuhaitz, zuhaixka, sasi, belar, igokari, bizkarroi eta abar. Landaretze berezi horrek animalia eta bestelako izaki mordo bati eusten dio. Horiek denek ekosistema bat osatzen dutela esan daiteke. Elkarren beharra dute, lur bizi ekarkorra, inguru oparoa eta bioaniztasun aberatsa atxikitzen dutelarik.
Nekazaritza hesiak, kultur hesiak, alegia, desagertzen ari dira, lehenaz gain. Frantzian 1950etik hona milioi eta erdi kilometro inguru landare hesi galdu dela diote.
Ekosistemetan aniztasuna sustatzeak biodibertsitatea hobetzeaz gain nekazaritza ekoizpena areagotu eta iraunkorragoa egiten du
Ecology Letters aldizkarian argitaratu da Europa osoan egindako ikerketa erraldoi baten emaitza. Bertan, aurrez egindako 1515 paisaiaren ikerketak biltzen dituzten 49 lan jaso dira. Egileen artean dago, adibidez, susmo orotatik at dagoen CSIC, Espainian ikerketan dabilen erakunde publikorik handiena. Garbi diote: “Hesiak desegin eta lurrak berdintzen dituen nekazaritza intentsiboak izugarri murrizten du bioaniztasuna, animalietan bezala landareetan. Mugen dentsitate handiagoa duten eremuetan, egiaztatu dugu artropodo polinizatzaileen eta izurriteen kontrolatzaile naturalen ugaritasuna %70 eta %44 hazi direla hurrenez hurren. Era berean, %50 baino gehiago laboreak dituzten paisaietan muga-hesien dentsitatea handitzearekin ekoizpena hazi dela ikusi dugu”. Lan horretan parte hartu duen Espainiako Natura Zientzien Museo Nazionaleko Mario Díaz ikerlariaren arabera: “Sintesi horrek berresten du ekosistemetan aniztasuna sustatzeak biodibertsitatea hobetzeaz gain nekazaritza ekoizpena areagotzen duela, eta iraunkorragoa egiten du”.
Hemen nekazaritza sustatzea, ingurumena zaintzea eta gu denon bizitza kalitatea hobetzea nahi duela dioenak badaki zer egin behar duen: landare hesiak berpiztu eta bultzatu. Benetako bultzada, hau da, jarri diru publiko gehiago eta lurjabe gehiago landatzera!
Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]
A ze pagotxa!, esan ohi dugu. Pagotxa edo mauka edo txokoa edo mantxunga edo… onturre edo probetxu ona ateratzen zaion zerbaiti edo horren aukerari esaten zaio “pagotxa”.
Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Aurten bai urtea da. Sagar urtea izango da aurtengo hau (Malus domestica). Eta baialdia behar bezala agurtu eta baliatzeko, besteak beste, dolareak gertatu beharko ditugu.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Lagun asko dut. Ezagutzen ditudanetatik hegalari jendea da mordoxka bat. Duela hiru bat urte, horietako baten bisita izan nuen; ez dut gogoan nor zen. Antxeta mokogorria izan zitekeen, edo zozo eme bat, edo saldo handietan ibiltzen diren arabazozo pikart horietakoren bat, edo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]