Bihotz onekoa da, oso. Adar berri guztiek bihotz bigun zuri-laruxka dute. Bihotza erraz kentzen zaio. Gauza ederrak sortzeko erauzten zaio bihotza: txilibituak egiteko eta haurren jostailu dotore bihurtzeko. Jostailu hori nonahi ezaguna zen, garai batean. Intsusa adarrari bihotza kendu, hustu eta ufatutu edo seska egiten zen; plausta, flota, balapunpa, polosta, turta, plosta… izen asko du jostailuak. Adar tutuaren barruan paperez, iztupaz edo arkolaz egindako pilotatxoa sartzen zen eta plausta-zotz, boloka-ziri, postola-ziri edo postola-zotz deituriko ziri batekin indarrez eragitzen zitzaion, jaurtigaia ziztu bizian atera eta helburua jo zezan. Toribio Etxebarriak ederki jasoa du bere 1965-1966ko Lexicón del euskera dialectal de Eibar liburuan: "Eskolako gaiztuak, flotakin jaurtzen zetsan maixuari kokotera". Maisuaren kokotea zirikatzen zuen intsusak… Ikasi genuen etxeko eskolan sugeak bezala lapurrak eta jendilajea uxatzeko aproposa zela, oso, intsusa landarea… Garai hartako eskola-ume batentzat magikoa izango zen maisuaren kokotea zirikatzea intsusa ufatutu ñañar batekin. Magikoagoa da gaur egungo eskola umeentzako: ezagutzen duten azti onenak intsusazko makilatxo magikoa erabiltzen du bere aztikerietarako, Harry Potterrek, alegia. Bai, hark badu intsusaren ahalmenen berri… Hari esker gure alabak jakingo ditu; hau lotsa!

Nikolas Zendoiak, atzo, 1998an argitaratu zuen Beranduko birigarroa liburuan dioen bezala: “Etxearen biran, zugaitz jaki-emaleak: udare, txermen (...). Gaiñerako zugaitz jakiñekoak ere bai: intxusa, artea, lizarra, urkia, ta abar”. Intsusa behar du etxe den etxeak.

Ezin da etxekoagoa den arbolarik topatu. Intsusak adina izen duenik ez dut ezagutzen, eta hori da gurekin landareek duten emanhartuaren adierazle nabarmenena: izena. Hona intsusaren batzuk: intxusa, aztunpa, urta, sauke, sauko, sakutia, fluta arbola, flauta, plausta, lintxusa, linsusa, txakotixe, sabuka, sabuka-ondo, sauka, intsusa beltz, sabikoa, intusa, sabuko, zaminka, zamuka, sakuta, txotxika, txutxika, txikutxa, izabuko, katokixe eta luxintxe.

Eta etxeko beste bi lan intsusarentzat. Edanzalea denari esaten zaio “beti barriken intsusan dago”: barrikak ireki eta ixteko zotza edo zipotza berarekin egiten da. Eta aurrekoa bezala Azkuek jasotakoa hau ere: “Satorrak lurra erabili eztezan, satorra dagoan tokian intxusa-adarrak sartzen ditue”.