Espero zuten eta horrela gertatu da: Luiz Inácio Lula da Silva Lulak irabazi ditu hauteskundeak Brasilen. Poz, itxaropen eta garaipen keinuak ikusi dira Brasildik zabaldutako ehundaka argazki eta bideotan; Latinoamerikako herrialderik handienean ezkerra bueltan dela ospatu dute bertan zein nazioartean. Baina garaipena lortuta ere, hauteskundeetako bigarren itzuliko emaitzek, lehenengoek bezalaxe, ez dute espero besteko tarterik eskuratu eta adituek jada ohartarazi dute: Lulak zaila izango du agintea.

Ozta-ozta igaro du botoen erdiaren langa, %50,9ko emaitza lortu du; Bolsonarok, beraz, %49,1ekoa, bi milioi botoko aldea baino ez dute izan. Lehen itzulian handiagoa izan zen tartea, sei milioikoa. Oso hurbil egon dira bi hautagaiak elkarrengandik, eta horrek harritu ditu zenbait aditu. Izan ere, aurreikuspenetan hamasei puntuko aldea iragarri zuten lehen itzulirako, eta bostekoa izan zen; bigarren honetan ere lau eta sei puntu artekoa espero zuten, baina 1,8koa baino ez da izan.

Emaitzak horrela, lehen itzulian baino are polarizatuagoa dago Brasilgo argazki politikoa. Lularen aldekoek emaitza pozez hartu badute ere, Bolsonaroren jarraitzaileen artean haserrea hedatu da, eta protestak hasi dira, Lularen garaipena onartzen ez dutela aldarrikatzeko. Ezagunena kamioilariena izan da: gutxienez hemezortzi estatutako errepideak blokeatu dituzte, Sao Paulo eta Rio de Janeiro arteko errepidea barne. Lularen aurka ari dira protestan, “presidente ustelik” nahi ez dutela diote.

Gobernua eratzeko, zentroaren laguntza

Lehendakaritzara Lularen Langileen Alderdi ezkertiarra heldu da, baina parlamentuan bestelakoa da egoera. Diputatu Ganberan, Kongresu Nazionaleko behe ganberan, gehiengotik hurbil daude eskuineko alderdiak: 513 eserlekutik 249 dituzte. Beren presentziak, azken hauteskundeen ostetik, gora egin du. Lularen alderdiak, aldiz, 141 diputatu baino ez ditu. Datuak argi erakusten du akordioen beharra, zentro politikoan kokatzen diren alderdiekin. Lulak ez du bidea erraza izango, alderdi horietako zenbaitek Bolsonarorekin egin baitituzte akordioak bere agintaldiaren azken erdian.

Zentro politikoa, centrão izenez ezaguna, ideologia politiko jakinik gabeko alderdien batura heterogeneo bat da. Botere edo diruaren truke babesa adierazten diote boterean dagoen alderdiari, bere lege proposamenak eta erreformak aurrera eraman ditzan. Esan bezala, Bolsonaroren babesa izan dira azken bi urte eta erdian, COVID-19aren krisiaren kudeaketa eskasaren ostean babesak galtzen joan zenean. Babes horren adierazle garbiena da Arthur Lira Diputatuen Ganberako presidentea, Bolsonaro boteretik kentzeko proposamenak baztertu baitzituen.

Arnasa Amazoniarentzat

Edonola ere, Lularen garaipenaren albistea beso zabalik hartu dute sektore askotan. Horietako bat izan da jatorrizko herriena. Brasilgo 305 komunitate indigenetako zenbait buruzagik Lulari eskatu diote oihana babesteko lanean has dadila. Izan ere, Bolsonaroren agintepean, 2020ko abuztu eta 2021eko uztail artean, oihanaren legez kanpoko deforestazioa %22 hazi zen.

Presidente hautatu berriaren alderdiak izen ona du oihanaren babesean, aurreko agintaldietan egindako lanengatik; Lularen hauteskunde programan ere puntuetako bat zen Amazonia babestearena. Baina, lehen azaldu bezala ez du erraza izango horretara heltzea, zentro politikoko alderdien babesik gabe ez baitu lortuko horretara ailegatzea. Ikusi beharko da zein preziotan lortzen duen beraien babesa.