Jan fruitutik, etiketarik gabekotik
Piperra, sagarra, tomatea, udarea, ahuakatea, paraguaioa, alberjinia, arana, kuiatxoa, albertxikoa, kuia, angurria, mertxika, leka, marrubia, luzokerra, nektarina, babarrun zuri berria, pikua, meloia, mahatsa... Urte sasoi honetan bada jateko moduko fruitutik. Urte guztiko bertoko fruitu sasoi gorena da. Urrutirago begiratuta baita banana, anana, mangoa, marakuia eta abar oso luze bat jatekoa ere; gero eta urrunagotik dakartzagu gero eta ezezagunagoak ditugun fruituak.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Era berean, bertokoak baina ustez bere sasoia denetik kanpo, gero eta fruitu gehiago ezagutzen ari gara. Irratian esan berri didate abuztuaren erdi aldera jaten ari zirela ekainaren hasieran ereindako ilarrak. Ilar berriak! Irailean jango dituzte uztailean erein zituztenek eta, esan nuen, oraintxe ereinez gero urte amaierako solstizioaren bueltan jango dituzu, dena ondo bidean, abuztuaren amaiera-irailaren hasiera honetan ereindakoen fruituak. Orduan erantsi nuen: laster ilar berria urte osoz izango dugu, bertakoa! Ez dago urruti urte hori.
Ilarra, leka eta babarruna fruituak dira, noski, baina lekak. Gainontzeko fruitu guztiek, ia denek, ezaugarri berezi bat dute: etiketatxoa. Ez da urte asko fruitu ale bakoitza bere etiketatxoarekin ikusten hasi garela. Hogeita hamarren bat urte da Ingalaterrako Norwichen Sinclair enpresa sortu zela. Ordura arte, fruituen identitate eta definizio guztia, hitz batean marka kaxan zegoen, nahiz kartoizkoa nahiz zurezkoa izan. Hortik abiatuta fruitu eta zenbait barazkiri “merezi duten marka” ematea pentsatu zuten. Baita egin ere, eta horretarako sistema automatikoak asmatu zituzten, segundoko dozena bat fruitu ale etiketatzeko gaitasuna duten gailuak… Geroztik mundu osora zabaldu dira, eta orain zaila dena da etiketatxorik gabeko fruituak topatzea.
Etiketa horiek ere badute, ordea, ipurdian zuloa. Plastikozkoak dira eta luartokira edo simaurretara botaz gero ez dira usteltzen edo desegiten, eta gero luar hori baratzean banatutakoan horra etiketa itsusi hori letxugaren edo piperraren azpian… Gogaikarria da etiketa txatxu horiek ikustea lantzen duzun lurrean. Lagun bat badut ernegatu eta amorratzen dena, eta bere irtenbidea topatu du: fruitu guztiei etxera sartu orduko etiketak kendu, denei.
Enpresa hori ez da, ordea, berdantzart jaioa, eta beste urrats bat egin du: etxeko luartoki txikienean ere usteldu eta desegingo den etiketa. Ez du plastiko arrastorik, eta etiketaren oinarria material biologikoa da. Hortik gehienez ere urtebeteko epean biodegradatzen dela diote. Ea bada laster ditugun fruitu aleetan, gure luarraren eta lurraren onerako. Hala ere, etiketarik gabeko fruituak onenak! Bertoko ekoizle txikienak.
Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]
Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.
Ipurdia belztu egiten zaio. Tomate (Solanum lycopersicum) alea sano-sano ikusten da, landarean zintzilik, goitik behera begiratzen baitiogu. Buruz behera edo hankaz gora jarriz gero ipurdia beltz-beltz azalduko du. Ipurdian txanpon baten antzeko beltzune borobila, oso beltza eta... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]
Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.
Herri libre bat, Euskal Herriak erabaki lelopean, parte hartzera eta kaleak ikurrinaz betetzera dei egin du herri mugimenduak.
BiziLagunEkin desazkunde turistikoaren aldeko Donostiako plataformak ekainaren 15erako deitu du manifestazioa, Europa Hegoaldeko beste hainbat hiritako eragileek bezala. Turistifikazioa salatu eta hiri eredu alternatiboa aldarrikatuko dute.
Umetan aitarekin ikasi zuen Unai Zabala Zubelzu txaramarrak hurritz makilak egiten. “Perretxikotara joaten ginen bezala, makilak egitera ere ateratzen ginela gogoratzen dut, hamar bat urte nituela edo hasi izan nintzen”, dio. Urteekin, aitak jarduna utzi zuen, baina... [+]