2018an Izabako Udalak martxan jarri zuen Belabartze eta Belagua ibaietatik datorren uraz hornitzen den zentral hidroelektrikoa ustiatuz energia eredu burujabeago bat lortzeko proiektua. Bertatik sorturiko energia zabaltzeaz gain, merkaturatzeko ahalegina hasi zuen Ezka Ibaia Energia S.L. udal enpresaren bidez, lorturiko dirua bailaran bertan inbertitzeko asmoz.

Lau urte geroago, energiaren sektorean izaten ari den lurrikarak bertan behera utzi ditu asmo horiek eta enpresak iragarri du ez duela argindarra merkaturatzen jarratuko apirilaren 15etik aurrera. Energiaren prezioen gorakadak "bideraezin" egin du bere jarduna, baldin eta bezeroei prezioa bikoizten ez badiete.

Energia Ezka ibaiak (Izaba) udal argiaren merkaturatzea eten du apirilaren 15etik aurrera, kW/h-aren prezioa igo egin delako.

Energía Río Ezka, de Isaba, suspende la comercialización municipal de luz a partir del 15 de abril por el aumento del preciohttps://t.co/v3XapYmcE1

— GuPirinioa SomosPirineo (@gupirinioa) March 23, 2022

"Ezka Ibaia sortu zeneko filosofiarekiko koherentzia kontu bat da, baita udal ardura kontu bat ere –azaldu du Aitor Pérez Izabako udal zinegotziak eta enpresa publikoko administrazio kontseiluko lehendakariordeak–. Ezin dizkiegu prezioak bikoiztu proiektuan konfiantza izan zuten bezeroei, ezta udal diru-kutxetan zulo bat egin ere, ez baitakigu honek zenbat iraun dezakeen".

Ziurgabetasun horri, gainera, gehitu behar zaio zentralaren argindar produkzioa gutxitu egingo dela, aipatu bi ibai horien emaria txikiagoa delako uda sasoian. Hasi zirenean 280 ziren, baina orain 560 herritar inguru dira Ezka Ibaiaren argindarra erosi, eta esfortzu horrekin Erronkari bailara biziberritzeko beste proiektu batzuk finantzatzen laguntzen dutenak. Udaletik azaldu dute herritarrok erabakia "ulertu" dutela eta aholularitza eskainiko dietela antzeko beste argindar merkaturatzaileengana jo dezaten.

Sektorea nola dagoen diseinatuta

Ukrainako gerrak lehendik zegoen arazo bat azalerazi baino ez du egin: energiaren sektorea nola dagoen antolatuta enpresa handien mesederako, oinarrizko zerbitzu horrekin espekulatu dezaten. "Handiek egina da, beraiek menderatzen dutelako, eta beraien terrenoan sartzen zarenean, oso konplikatua da", azaldu zuen Pérezek apirilaren 4an REASek Iruñean egindako jardunaldi batzuetan. "Gu oso txikiak gara eta egunez egun goaz".

Izabako ereduak ez du autokontsumorako pausoa eman, eta hori izan liteke gakoetako bat. Produzitutako energia merkatu maioristan saldu izan duten bezala, erosi ere egin dute, eta otsaila amaieratik "urteko aurreikuspen osoa hankaz gora jarri zitzaigun", prezioen gorakadarekin. Martxoan 40.000 euroko galerak izango zituztela espero zuten, zentralak produzitutako elektrizitatearekin estaltzeko modukoak, baina udako sasoian ur emaria jaistearekin arriskua askoz handiagoa zen.

Hala ere, Pérezek azaldu duenez, Izabako merkaturatzaile txikia ez da desagertuko, "albo batera egingo dugu, baina atertu arte". Ikasitakotik aurrera jarraitzeko unearen zain geratuko dira beraz.