Duela ez asko, unibertsitateko irakasleen bilera bat izan genuen eta bertan kezka giroa nagusi zen Adimen Artifizialak (AA) historiaren irakaskuntzan eragin dituen aldaketengatik. Izan ere, lankideek ez zekiten garapen horren aurrean zer erantzun eman. Bekozko ilun haietan lana galtzearen beldurra nabari zen.

Gizarte zientziak, orain artean behinik behin, zientzia erreflexiboak izan dira. Hau da, batik bat hausnarketan oinarritutako jakintza alorra izan dira. Horrexegatik, Historiako lehen urteko ikasleei esaten ohi diegu titulua erdiesteko honako urratsak jarraitu behar dituztela: irakurri, hausnartu, eztabaidatu eta irakurtzen segi. Irakasleok, aldiz, edukiak barneratu dituztela frogatzeko, Bolonia plana aplikatu zenetik, ia beti ahozko aurkezpenak edota testu idatziak eginarazten dizkiegu. Baina gauzak oso azkar aldatzen ari dira. 280 karaktere baino luzeagoak diren edukiak aspergarritzat hartzen diren garaiotan, gero eta denbora gutxiago eskaintzen diogu hausnarketa patxadatsuari; eta gainera, AArekin informazioaren bilaketa eta idazketa prozesua automatikoki egin dezakete. Gure lanarenak egin du!

Bilera hartan giro etsitua sumatzen zen. Bururatu zitzaidan, industria iraultzaren garaikoek halako sentsazioa izanen zutela agian. Industriaren garapen teknikoak aurreko gizartearen alor guztiak irauli zituen eta mundu zaharra lurperatu zuen. Ekoizpen harreman feudalak nola, iruditu zitzaidan orain arteko irakaskuntza era geldiezinean desegiten ari zela.

Horren aurrean, lankideetako batzuek irakaskuntza molde zaharra berreskuratu beharra zegoela proposatu zuten: alde batera utzi irakaskuntza jarraitua zein idatzizko lanak, itzul zitezela klase magistralak eta pisu gehiago eman azken etsaminari. Antzinako Erregimenari eutsi nahi zioten karlisten antza hartu nien. Bakanen batek, aldiz, aitortu zuten AA oso erabilgarria iruditzen zitzaiola eta klaseak prestatzeko erabiltzen zuela.

Badago uste duenik, hor nonbait, AAk balioko duela gizateria askatzeko. Esaten dute esplotazioaren uztarpetik askatuko gaituela, lan fisiko eta nekagarrietan ordezkatuko gaituelako. Diskurtso teknofilo baikorrak zabaltzen diren lehendabiziko aldia ez den arren, iraganean argi geratu da teknologiak bere garapen hutsagatik ez duela ongizatea eta zoriona ekarriko, kapitalismoaren beharren mende egiten bada. Garapen teknologikoa gaizkia egiteko, neurrigabe eta bidegabe aberasteko eta desjabetuak miseriara lotzeko erabil liteke. Industria iraultzaren garapen zientifikoei esker elikagaien ekoizpena handitu zen eta medikuntzan egundoko aurrerapenak egin ziren; baina hari zor dizkiogu baita ere arma kimikoak eta bi mundu gerra. Historiako etxeko lanak egiteko ez ezik, egun badakigu AA erabiltzen ari direla gerrako sarraskietarako. Kontua ez da garapen teknologikoa, baizik eta haren atzean dauden interesak. Hori da gure gaurko lezioa.