Haustura demokratikoa aldarrikatzetik, Espainiako marko juridiko eta instituzionala arbuiatzetik, eta horren guztiaren alde egiteagatik borroka armatua egin eta defendatzetik, hara nora iritsi garen: Espainiako marko juridiko instituzionala onartu dugu, aurretik hori onartu duenari españolista deitu diogunean; Espainiako eta Euskal Herriko erakunde publikoetan parte hartze egonkorra eta zalantzarik gabekoa, gure instituzioak ez direla eta gureak behar ditugula aldarrikatu dugunean; garai batean onartezin eta aberrantea zen Alderdien Legea patata frijituekin irentsi, Ezker Abertzalearen alderdi politiko jakina legeztatua izan dadin; Espainiako bandera udaletxeetako balkoietan jarri dugu, sasoi batean piper potoa jartzea traidore eta espainol zalea  zela argudiatu zenean; ETAk su-eten behin betikoa aldarrikatu, borroka armatua bertan behera utzi, desarmean abiatu eta espetxeetan dauden preso politikoek kartzelako legeria onartu, inoiz inork horrelakorik zalantzan jarri edota onartu duenean, mespretzatu, jipoitu, traidoretzat hartu edota akabatua izan denean.

Izango da testuinguru sozio-politiko-historikoa aipatuko duena, egin izan den guztia justifikatzeko. Eta arrazoia izango du. Edo ez.

Eta bidean, bide ertzean eta errepide zabalean, bide batez, hildakoak, espetxeratuak, errefuxiatuak, sufrimena, beldurra, mesfidantza, gorrotoa, arbuioa, eta borroka honek guztiak deusetarako balio ez duen sentsazio mingotsa eta askatzailea, lasaigarria eta zapuzgarria. Sentimendu onik ez. Gizabidetasunik, gutxiago. Mitoak ez du sentimendu onik eragin. Mitoak itsutasuna, fedea eta dogma sortu du. Esklusibista eta esklusiboa.

Baina gauza bat dut argi: Espainiak ez gaitu garaitu. Demokrazia mota honek ez gaitu makurrarazi. Geu ohartu gara generaman bideak ez gintuela  Euskal Herri independentearen atarira eramaten, harresi gaindiezin eta itogarriaren aurrera baizik. Eta orain argi dago gure estrategiaren porrota behar bezala kudeatzen jakin behar dugula, umiltasunetik abiatuta, harrokeriak eta soberbia arbuiagarriak bazter utzita, baina baita geure burua zapaltzen utzi gabe ere, tinko gurean, umiliatu nahi gaituztenei zentzuz eta tentuz argudiatuz eta geure idearioa defendatuz. Eta, mesedez, jantzi gaitezen diskurtso zaharberrituan, konstruktibismoaren ildotik bideratuta, hanka sartze politiko eta humanoak onartuz, baina harrotasunez gure herri zati batek nahi duenagatik borrokan jarraituz. Beste tresna eta baliabide batzuk erabilita, eginaren eginez erakutsi behar dugun sinesgarritasuna gure asmoen mesederako izan dadin.