Zineman ikusitakoa egia izatera, zirkuan sartzean gladiatoreek oihu batekin agurtzen zuten Erromako enperadorea: “Ave, Caesar, morituri te salutant”. Ondoren, filma zein den, gizajo haiek elkarren aurka edo piztia izugarrien aurka borrokatzen ziren, ezin epikoago. Une gorenean, azkenik, ikuskizuneko agintariak ahalmena zuen keinu txiki batekin galtzailearen patua erabakitzeko: erpurua gora biratzeak adierazten zuen bizitzea merezi zuela, eta erpuruaren beheranzko mugimenduak, aldiz, hiltzera kondenatua zegoela.

Historialariek aspaldidanik diote zinema-industriak puztu egin dituela gladiatoreen gorabeherak, eta haien borroketan heriotzak ez zirela horren ohikoak. Adituen kalkuluen arabera, hamar lehiatik batek soilik izaten zuen amaiera tragikoa. Gainera, esklabo eta gatibuekin batera, ba omen zeuden atleta profesionalak. Kirolarien arteko onenak benetako izarrak ziren eta publikoa haiek ikusteko irrikan egoten zen.

“Panem et circenses”. Zirkuko ikuskizunek antz handiagoa zuten egungo kirol-txapelketekin Hollywoodek iltzatu digun irudi heroikoarekin baino. Ez dago dudarik Estatu Batuetako zinemagintzak desitxuratu egin duela Erromako historia, kontakizun handinahien mesedetan. Beste horrenbeste gertatu da western eta gangster filmekin.

Esanak esan, nire gogoan gladiatoreen eta enperadoreen irudi epikoa gorde dut. Harekin gogoratzen naiz HABEren idazmen-proba hurbiltzen zaigun bakoitzean. Imajinatzen ditut ikasleak, BECen lekua hartzean, aho batez erregutzen: “HABE, morituri te salutant”. Horren ostean, borroka agonikoan ikusten ditut egokitu zaien gaiarekin eta norbere munstro propioekin. Amaitzeko, hortxe dago aztertzailearen hatz lodia, idazlana suspendituen multzora ala salbatuenera bota erabakitzeko.

Azterketen kasuan, datuak gladiatoreenak baino dezente okerragoak dira. Sarean eskuragarri ditugun azken emaitzei erreparatuz gero, matrikulatutako ikasleen %60k lortu zuen B2 mailako titulua, %36k C1ekoa eta %25ek C2koa. Erromako zirkuan bagina, edota Hollywoodeko gidoilaririk tartean bagenu, euskaltegiko ikuspegia litzateke idazmen-proban eroritakoen odol-arrastoa garbitzen dabilen borreroarena.

Lautik bat. Dagoeneko egin ditut nire kalkuluak maiatza hasieran izango dugun azterketarako. Bataz bestekoan ibiliz gero, BECera bidaliko ditudan hogei ikasleetatik bostek esan ahalko dute, Julio Zesarrek Farnazes erregea garaitu berritan bezalatsu, “veni, vidi, vici”. Gainontzeko hamabostek ez dute probako langa igaroko, eta urriko aukeraren zain geratuko dira.

Fikzioak errealitatea handiagotzen du. Edo alderantziz ote? Zenbaitek dioenez, errealitateak beti gainditzen du fikzioa. Tira, egia bata ala bestea izan, ea gure filmak amaiera zoriontsua duen.