Estatuaren biolentziaren beste 93 biktima aitortu ditu EAEko Balorazio Batzordeak
Asteazken honetan beste 93 biktima aitortu ditu estatuaren eta talde parapolizialen biktimen azterketak egiten dituen Balorazio Batzordeak. Baliabide faltagatik, bere lanarekin aurrera jarraitzeko zailtasunak ere aitortu ditu. Egiari Zor Fundazioak ongi baloratu du batzordearen lana eta oraindik milaka biktima ofizialki aitortu gabe daudela gogorarazi du.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Eusko Legebiltzarreko Justizia Batzordearen aurrean aurkeztu zuten lana Juana Balmasedak eta Jon Mirena Landak. Balorazio Batzordea Eusko Legebiltzarreko 12/2016 legeak aipatzen dituen biktimen aitortzaz arduratzen da, eta 2020tik, lau txostenetan, 238 biktima aitortu ditu, guztiak indar parapolizialek edo Espainiako Estatuko segurtasun indarrek eragindako biktimak. Oraingo 93 biktimetatik 73 gizonezkoak dira eta 20 emakumezkoak.
Aitortutako biktimen tipologia desberdina da, batzuk torturatuak dira, besteak Guardia Zibilak edo Espainiako Poliziak hildakoak, eta beste batzuk GALek, Batallón Vasco-Españolek (BVE) edo beste talde parapolizialen batek hil edo zauritutakoak.
Izenik ez zuten aipatu batzordean, baina emandako datuengatik ezagunak dira horietako hainbat biktimen kasuak. Adibidez, horien artean dira torturaren ondorioz hil ziren Gurutze Iantzi eta José María Quesada; lehena 1993an Guardia Zibilaren Madrilgo Tres Cantos kuartelean hil zuten, eta bigarrena 1968an polizia-etxeko tratu txarren ostean jasandako ondorio larriengatik hildakoa.
Bernardo Bidaola Atxega da aitortutako beste biktimetako bat. Bere gorpua, Saratik gertu, baso-eremu batean agertu zen, Guardia Zibilak Etxalarko inguru batean zauritu ondoren. Carlos Saldise Kortarena, aldiz, 1980an BVEk Lezoko bere etxebizitzaren atean tiroz hil zuen. Denera zortzi hildako aitortu ditu batzordeak oraingo aurkezpenean.
Egiari Zor-ek ostegun honetan egindako agerraldian esan duenez, 11 biktima larriki zauritutakoak dira, hala nola, Errenterian 1980an bere ibilgailuaren azpian BVEk jarritako lehergailu batek eztanda egitean zaurituak izan ziren senar emazteak. 1985ean GALek balaz zauritutako Josu Amantes Arnaizen kasua ere aitortu da. Eta 1983. urtean bahiketa saiakera eta lesio larriak pairatu zituen Jose Maria Larretxea Goñiren kasua ere bai. Bahiketa kasu hau Barrionuevo ministro ohiak agindu zuen, El País egunkariari emandako elkarrizketa batean aitortu zuen bezala.
Poliziek jaurtitako ke-poteek edo gomazko pilotek eragindako biktimak ere badira. Peio Mindegiaren kasua esaterako, 1979an bere aurpegiaren kontra distantzia laburrean jaurtitako ke-pote batek itsu utzi zuen. Eta 74 tortura kasu ere aipatzen dira, hala nola Estibaliz Olabarrieta eta Kepa Solana, Ertzaintzak torturatuak; Josu Eguzkitza, Enkar Blanco, Dione Ugalde eta Pilar de la Torre, Guardia Zibilak torturatuak; edo Xabier Onaindia, Sabino Zarandona eta Pedro Ginea, Espainiako Poliziak torturatuak.
Ikerketarekin jarraitzeko zailtasunak
Balmasedak eta Mirena Landak aipatu zuten baliabide faltagatik zailtasunak dituztela ikerketarekin aurrera jarraitzeko, eta batez ere auzi-medikurik ez dutelako. Horregatik, hainbat biktimak bi urte daramatza euren espedientea ebatzi gabe, “eta horrek haien mina areagotzea dakar”. Horrez gain, artxibategietan txostenak lortzeko dituzten zailtasunak ere aipatu dituzte, hala nola Galiziako Ferrolgo artxibategi militarrean edota hainbat auzitegietako artxibategietan. Horregatik, Eusko Legebiltzarrari arazo horiek bideratzeko esku-hartzea eskatu diote.
Egiari Zorrek ontzat jo du Balorazio Batzordearen aitortza andana berria: “Txalotu behar ditugu aitortza ofizial berri hauek, inpunitate osoz erail, zauritu eta torturatu zituzten pertsonentzat justizia-ekintza baitira. Berrezarpen moraleko ekintza bat da, gertatutakoaren egia ezartzen duena, eta haien aurkako krimenak justifikatu eta legitimatu zituzten kontakizun faltsuak” atzean uzten dituena”.
461 aitortza Hego Euskal Herrian
Egiari Zorrek emandako datuen arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, 427 pertsonari aitortu zaizkio ofizialki giza eskubideen urraketak. Nafarroan beste 34 kasu gehiago aitortu dira, beraz, Hego Euskal Herrian orain arte 461 biktimari egin zaie aitortza ofiziala.
Asteazkenean batzordeak Eusko Legebiltzarrean adierazi zuenez, 64 kasu ez dira onartu eskaerak epez kanpo aurkeztu direlako. Horren aurrean, Egiari Zorrek aipatu du “oraindik milaka aitortza egin gabe” daudela, eta eskatu dio Eusko Jaurlaritzari epeak berriz ireki ditzala: “Urte gehiegi daramatzagu zain, eta merezi dugu legez aitortuak izateko dugun eskubidea gauzatu ahal izatea”.
Bertsio ofizialaren arabera, ETAko militante Montxo Martínez Antiak 1975ean bere buruaz beste egin zuen Madrilen, Poliziak inguratuta zuen eraikin batean. Eusko Jaurlaritzak bertsio horri eutsi zion 2015ean. Orain, GEBehatokiak ikerketa egin du eta ondorioztatu du poliziek... [+]
1985eko irailaren 25ean Inaxio Asteasuinzarra hernaniarra, Sabin Etxaide zestoarra, Agustin Irazustabarrena astigarragarra eta Jose Mari Etxaniz urretxuarra hil zituen GALek Baionan. 40 urte geroago omenaldia egin diete Monbar Hotelaren aurrean, hil zituzten lekuan.
Guardia Zibilak "jardunaldi irekiak" antolatu ditu irailaren 27an Bilboko Ramon de la Sota moilan, Karola garabi ezagunaren ondoan, eta armak eta ibilgailuak erakutsiko dituzte, besteak beste. Naiz-ek argitaratu duenez, erakustaldia egiteko Bilboko Udalaren baimena dauka... [+]
1985ean Guardia Zibilak Mikel Zabalza bahitu, torturatu eta hil zuela 40 urte dira aurten. Hori dela-eta, ekimen berezia antolatu dute hainbat eragilek: autobus ibiltari batek erakusketa eramango du herriz herri, kasuari buruz oraindik erantzunik gabe dauden galderak... [+]
"Oraindik korapiloa askatzeko" dagoela gogoratzeko eta Txiki eta Otaegiren fusilatzeen 50. urteurrena kari, Sortuk bi pankarta handi eskegi ditu Cuelgamuroseko monumentuko arku batetik. 1975ean bertan lurperatu zuten Francisco Franco diktadorearen gorpua, 1936ko gerran... [+]
Iratzar eta Olaso Dorrea fundazioek antolatu duten erakusketa ibiltaria ezin izango da Zarauzko areto publikoetan ikusi. Udalak argudiatu du errelato "partziala" eta "ideologizatua" eskaintzen duela. EH Bilduren lokalean paratuko dute azkenean.
Nafarroako Torturatuen Sareak eta Egiari Zor elkarteak ostegunean jakinarazi dutenez, Nafarroako Gobernuak “giza eskubideen urraketaren biktima” modura aitortu ditu sei herritar, 16/2019 Foru Legearen babesean.
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]
Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatuaren urteurrenaren datatik gertu antolatu dute ekimena dozenaka herritarrek. Helburua "egia aldarrikatu, memoria landu eta GALen gerra zikinaren biktimak aitortzea" da, eta irailerako egitaraua aurkeztu dute.
Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.