Emakume alkateentzako jantzi erronkariarra diseinatu dute, Hiru Behien Zergan parte hartzeko
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Seguruenik Europan mantentzen den hitzarmen zaharrenetakoa da Biarnoko Barestos ibarreko biztanleen eta Erronkariko ibarrekoen artean egiten den Hiru Behien Zerga deiturikoa. Urtero, uztailaren 13an, biarnotarrek hiru behi ematen dizkiete erronkariarrei San Martin Harriaren inguruan, bi bailaren arteko mugan, lehenengoen aziendek Nafarroako lur komunaletan bazkatzeko eskubidea izan dezaten.
Ohitura horren jatorria ez dago oso garbi, baina gutxienez 1375etik egiten dela badakigu, urte hartan sinatu baitzuten Hiru Behien akordioa. Geroztik ia etenik gabe berritu da hitzarmen hori eta gaur egun festa handia izan ohi da Erronkari, Zuberoa eta Biarnoko herritarrentzat.
Festa horretan ibarreko alkateek parte hartu izan dute beti, herritarren ordezkari gisara, eta horretarako jantzi tradizionalak eraman izan dituzte. Erronkariko jantziak kultur ondare garrantzitsua eta ibarreko nortasun ikurretako bat dira. XX. mendera arte jantzi izan dituzte erronkariarrek, emaztekiek etxeetan eskuz eginak, eta mende askotan araututako neurri eta baldintzak zituzten. Gaur egun festa berezietan erakutsi ohi dira.
Hiru Behien Zergarako, baina, alkateen gizonezkoentzako jantziak baino ez zeuden, emakumeek instituzioetan jasan izan duten bazterkeria historikoaren ondorioz. Orain, Errronkaribarreko Batzorde Nagusiak erabaki du emakume alkateentzako jantziak ere egitea, ibarreko hainbat elkarteren ekimenez. Aurten Uztarrozeko alkate Jone Alastueyk eta Gardeko alkate Erika Erguetak eramango dituzte soniean.
Higo erraldoiak, emakumeen erresistentziaren ikur
Jantziak pasa den ekainaren 20an aurkeztu zituzten publikoki eta ibarreko molde tradizionala jarraitzen dute, hainbat aldaerarekin. Besteak beste, buruko mantelinari bi higo handi erantsi dizkiete zintzilik eramateko.
Higo horiek "mendeetan zehar Erronkariko emakumeek izandako erresistentzia sinbolizatzen" dute, Mendixut Nafar Pirinioetako aldizkarian azaldu dutenez. Izan ere, historikoki babeserako kuttun bezala erabili izan dira uztai moduko horiek: "Kultur esangura sakona eta erresilientzia gehituko diote jantziari", diote.
Frankismoaren azken exekuzioak hartu ditu hizpide Javier Buces historialariak, Askatasun Haizea (Txalaparta) liburuan. Estatuak eragindako biktimak, "bigarren mailako biktima" izaten jarraitzen dutela uste du Bucesek.
"Frankismoaren adierazpen zehatzen" eta "faxismoaren berrindartzearen kontra mobilizatzera eta antolatzera" deitu dute.
1985eko irailaren 25ean Inaxio Asteasuinzarra hernaniarra, Sabin Etxaide zestoarra, Agustin Irazustabarrena astigarragarra eta Jose Mari Etxaniz urretxuarra hil zituen GALek Baionan. 40 urte geroago omenaldia egin diete Monbar Hotelaren aurrean, hil zituzten lekuan.
Azaroaren 15ean kalera irtetera dei egin dute, PSN, EH Bildu eta Geroa Baik “ezarritako arrabolari erantzuteko”. Frankismoaren biktimak gutxietsiak sentitzen dira Iruñeko Udal Gobernuaren partetik.
Guardia Zibilak "jardunaldi irekiak" antolatu ditu irailaren 27an Bilboko Ramon de la Sota moilan, Karola garabi ezagunaren ondoan, eta armak eta ibilgailuak erakutsiko dituzte, besteak beste. Naiz-ek argitaratu duenez, erakustaldia egiteko Bilboko Udalaren baimena dauka... [+]
Gaza hiria, K.a. 332. Alexandro III.a Mazedoniakoa (K.a. 356-323) eta bere armada hiriko harresietara iritsi ziren. Bi urte ziren Alexandro Handiak bere konkistak Asia aldera bideratu zituela, eta hilabete gutxi batzuk Tiron pertsiarren kontra garaipen handia lortu zuela... [+]
Monumentu historikoak, aztarnategi arkeologikoak, artxiboak, liburuak, artefaktuak... Gazako ondarea bonben pean galtzen ari da. 5.000 urtetako iraganaren aztarnak betirako galduak. Hori ez da "gerra-istripu" bat edo genozidioaren "albo-kaltea". Aspaldian... [+]
Izpegiko besten karietarat Baztango eta Baigorriko gazteek mahai-ingurua antolatua dute arrats honetan Iparretarrak talde armatuaren memoria kolektiboa eraikitzeko beharrez. IKko sortzaileetan izan den Pilipe Bidartekin mintzatu gira, jakiteko nola bizi izan dituen 40 urte... [+]
.jpg)
Nafarroako Gobernuan ondare historikoaz arduratzen den erakundea da Vianako Printzea, eta Iruñeko Udala haren zain zegoen birgaitze prozesuarekin aurrera jarraitzeko. Datozen asteetan, beraz, obrarako lehiaketa irekiko da.
Bizkaiko Aldundiak jakitera eman duenez, Gamiz-Fikan aztarnategi bat aurkitu dute, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio-programa baten esparruan. Azaldu dutenez, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da; hau da, ez da kobazulo... [+]
"Oraindik korapiloa askatzeko" dagoela gogoratzeko eta Txiki eta Otaegiren fusilatzeen 50. urteurrena kari, Sortuk bi pankarta handi eskegi ditu Cuelgamuroseko monumentuko arku batetik. 1975ean bertan lurperatu zuten Francisco Franco diktadorearen gorpua, 1936ko gerran... [+]
Ikerlariek ez dute erromanizazio zantzurik atzeman Burdin Aroko kokaleku horretan. Adituen arabera gunea suntsitu gabe abandonatu zutela erakusten dute arrastoek.
Iratzar eta Olaso Dorrea fundazioek antolatu duten erakusketa ibiltaria ezin izango da Zarauzko areto publikoetan ikusi. Udalak argudiatu du errelato "partziala" eta "ideologizatua" eskaintzen duela. EH Bilduren lokalean paratuko dute azkenean.
Idatzi duen eleberriko pertsonaia mirestera heldu da Juan Luis Larraza Lakuntza (Etxarri Aranatz, 1950), eta, beharbada, mitifikatu ere egin du. Han eta hemen, eta, oroz gain, Nafarroako Artxibategiko agirietan Luis L(e)izarraga kapitainari buruzko datu bakanak bildu, Pello... [+]
Zaragozako unibertsitateko ikerlari talde batek Castellets (Mequinensa, Zaragoza) aztarnategian ehortzitako 25 indibiduoren DNA aztertu dute, eta emaitzak Communications Biology aldizkarian argitaratu dituzte.
Brontze Aro amaierako komunitate horren familia egiturei buruzko... [+]
