16 urtez azpikoek laster ezingo dute sare sozialik erabili Australian, eta antzeko neurriak ezarri nahi dituzte Espainiako eta Frantziako gobernuek ere. Neurriaren eraginkortasunaz, sare sozialetako eduki eta dinamikez, pribatutasunaz eta plataforma handiek honetan guztian duten arduraz, hainbat gako jaso ditugu.
“Sare sozialak gure haurrak kaltetzen ari dira eta amaiera jarri nahi diot horri”, adierazi du Anthony Albanese Australiako lehen ministroak. Legez, 2025eko urte amaieratik aurrera herritarrek ezingo dute 16 urte bete arte sare sozialen erabiltzaile izan.
Nahiz eta batzuek dioten debekua ez, heziketa digitala dela bidea, sare sozial guztiek onartua dute beren funtzio eta dinamiketako batzuk desegokiak direla adin txikikoentzat. Sortzen duten menpekotasunaz, oraindik guztiz heldu gabe dauden garunetan duten eraginaz… dagoeneko luze-zabal irakurriko zenuen ziurrenik, mugikorra izateko adina atzeratzeko mugimenduek lehen planora ekarri baitute auzia.
Aditu asko dira muga 16 urteetan jartzen dutenak, teknologia hauek erabiltzen hasi ahal izateko. Are gehiago, sare sozial ezagun ugarik, hasiera batean, 16 urtetan zuten jarrita gutxieneko adina, baina inork ez zuen errespetatzen, eta denborarekin jaitsi egin dute erabiltzailearen gutxieneko adina: gaur egun, TikTok, X eta Twitch erabiltzeko gutxienez 13 urte behar dituzula ezarria dute plataforma horiek, eta Instagramek 14 urtetan du jarria gutxieneko adina.
Egiaztatze sistema erridikulua erabili ohi dute plataformek: “Hainbeste urte dituzu?”. Sinadura edo NAN digitala moduko sistemak proposatu dituzte batzuek, baina pribatutasunerako eskubidearekin talka egiten dute
Adin muga edozein dela ere, egiaztatze sistema erridikulua erabili ohi dute plataformek: “Hainbeste urte dituzu?” galderari gezurra erantzutearekin aski du erabiltzaileak, edozein edukitan sartzeko eta edozein kontu sortzeko. Sinadura edo NAN digitala moduko sistemak proposatu dituzte batzuek, baina pribatutasunerako eskubidearekin talka egiten dutela gogoratu du beste zenbaitek. Gurasoak kontrolatzen jartzen dituen ereduaren aldekoak ez dira gutxi (mugikorretan gurasoen kontrol sistemak derrigorrezko izan daitezela jasotzen du, adibidez, Espainiako Gobernuak prestatu duen lege aurreproiektuak). Eta gero eta ahots gehiago dira diotenak eskaintzen diren edukietan, pop-up leiho iruzurtietan, algoritmoetan… muga jartzera behartu behar direla plataformak.
Ardura (eta isunak) plataformen gain
Ildo horretan, Australiako neurriaren gauzarik interesgarrienetakoa da jomugan ez dituela erabiltzaileak jartzen, ez haurrak, ez gurasoak, baizik eta sare sozialetako plataformak. “Niri agertzen zaizkit ikusi nahi ez ditudan gauzak, pentsatu dezagun berdin gertatzen ari zaion 14 urteko haur zaurgarri horrengan. Plataformei mugak jarri behar dizkiegu, eta sare sozialetan sartzea galarazteko neurriak hartzen ari direla frogatzeko ardura plataformen gain egongo da, ez guraso eta gazteen gain”, azaldu du lehen ministroak. Alegia, isunak plataformentzat izango dira, ez erabiltzaileentzat. Hain justu, askok uste du plataformei eurei eskatu behar zaiela ardura, beraien sare sozialetako eduki desegokien inguruan eta darabiltzaten algoritmoen inguruan. Bide horretan, Irlandak legea onartu berri du, Google, Meta eta ByteDance bezalako konpainiei debekatzeko sare sozialetan erabiltzaileentzako “eduki kaltegarria” argitaratzea (jazarpena, gorrotoa, biolentzia edota elikadura nahasmendua bultzatzen duten edukiak, sexu gehiegikeriak, arrazismoa, xenofobia...).
"Niri agertzen zaizkit ikusi nahi ez ditudan gauzak, pentsatu dezagun berdin gertatzen ari zaion 14 urteko haur zaurgarri horrengan. Plataformei mugak jarri behar dizkiegu"
Australiaz ari gara, baina herrialde gehiago ari dira sareko eduki desegokiei muga jarri nahian. Euskal Herriari dagokionean, Frantziako Gobernuak iaz proposatu zuen sare sozialak 15 urtez azpikoei debekatzea, baina gurasoen baimenarekin sartu daitezke adin horretatik beherakoak ere; Espainiako Gobernuak berriz, lege aurre-proiektua du martxan Australian bezala sare sozialak 16 urtetik beherakoei debekatzeko, baina gurasoen baimenarekin sartu ahalko lukete adin txikiagokoek ere (Australian ez).
Azken 15 urteetan dugun Internetak hartu duen bilakaera ikusita, duen eredu teknologiko eta negozio ereduari lotuta, gizatasunaren alde txarrenak areagotzeko tresna dela pentsatu dezakegu. Ideia horrekin konforme ez dauden eragileak sortu dira mundu osoan zehar. Honako... [+]
Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]
ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak atxikimendu kanpainarekin.
Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]
The Guardian egunkari britainiarrak lehenbizi eta La Vanguardia katalanak (espainolez argitaratzen du edizio zabalduago bat, baina katalanezko bertsioa ere badu) erabakia jakinarazi zuten atzo X/Twitter sare soziala uzten dutela, desinformazioaren ukuilua bihurtu delakoan.
Wikipedia.org-en arabera, Gish gallop (Gish-en lauhazka) edo falazien metrailadorea "eztabaida teknika bat da, aurkariari ahalik eta argudio gehienekin eraso egiten diona, argumentu horien zehaztasuna edo sendotasuna kontuan hartu gabe", eta albo-ondorio gisa... [+]
Gorrotoa sustatzen duten algoritmoak, mendekotasuna sortzeko diseinatutako aplikazioak, pertsonak beharrean publizitate-hartzaileak ikusten dituzten plataformak, merkantzia gisa tratatzen gaituzten sare sozialak... Badirudi azken aldian Internetetik toxikotasuna baino ez dugula... [+]
Sare sozialek permititzen dituzte horrelako edukiak, eta haiek ere izan beharko lukete ardurarik auzi honetan. Baina ez dirudi inork neurririk hartzeko asmoa duenik. Zigortu izan dituzte sare sozialak, baina sekula ez ildo horretan, ez baita interesatzen. Izan ere, emozioak... [+]
[Azpi-testu hau LARRUN honetako gai nagusitik dator, Eskuin muturraren neurrira egindako sareak, gorrotoa elikatzeko bazka, eta badago beste azpi-testu bat ere: Kirolari lotuta ere bai...]
[Azpi-testu hau LARRUN honetako gai nagusitik dator, Eskuin muturraren neurrira egindako sareak, gorrotoa elikatzeko bazka, eta badago beste azpi-testu bat ere: tradwives-i buruzkoa, Elena Francis itzuli da?...]
X bezalako espazioetan, gaur-gaurkoz, eztabaida publikoa eta borroka kulturala ematea ezinezkoa dela onartu beharko dugu noiz edo noiz. Zentzu horretan, akats bat da ezkerreko aldaketa bat gidatu nahi duten proiektu politikoek X bezalako plataformak uztea, soilik modu erabat... [+]
AEBetako 14 estatuko fiskaltzek TikTok auziperatu berri dute. Albiste horren haritik, NPR irrati publiko estatubatuarrak ikusi du ikerketak azaleratu dituen TikTok barruko dokumentazioa, eta handik ondorioztatzen diten kontu larri batzuk eman ditu argitara. Funtsean, TikTok... [+]
Apirilean egin zituzten hogei langilek Facebooken azpikontrata den CCC Barcelona Digital Services enpresaren aurkako salaketak, oinarrizko eskubideak urratzen dituztela adierazi zuten langileek, gaur egun mila inguruk salatu dute. "Gestapo" gisa definitzen dute lan... [+]
TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]