Belarriaren gozamenerako

Josu Zabaleta itzultzailearen “Belarria da gramatika” esaldia Ibon Sarasolak jasotzen du Bitakora kaiera liburuaren hasieran, ondorengo tesiaren iragarle: “Belarria gidari harturik idazten duten egungo autore onak irakurriz lortuko du idazle batek idazle on izatea, hots, idazle onaren belarria izatea. Eta egungo euskararen benetako gramatika izango da idazle on horiei darien gramatika biltzen duena”. Euskaltzaindia utzi duen hiztegigilearen aburuz, belarri oneko idazle horiek osatzen dute euskararen akademia. Hildakoen artean Koldo Mitxelena goraipatzen du; oraingoetan, berriz, Anjel Lertxundi, Bernardo Atxaga eta Iñaki Segurola, besteak beste.

Hiruretako batek –asteasuarrak– obra baten balioa nabarmendu berri du, belarri oneko idazle bihurtzeko lagungarri izan daitekeelakoan: Hauspoak euskara batuan argitaratu duen Pello Errotaren bizitza bere alabak kontatua. Txukun idazten ikasteko hori bezalako lezio gutxi haren ustez. Azken egunetan, H-rik gabeko Auspoaren obran murgilaldi batzuk eginak ditut Interneten, Antonio Zabalak argitaraturiko liburu guztiak sarean eskura ditugula aprobetxatuz. Eta askotan gogoratu dut Atxagak esanikoa. Izan ere, handik eta hemendik pasarte batzuk hartzea, tolosarraren aurkezpenak barne, haize freskoa da irakurlearentzat. Ez dakit hortik idazleak etekinik aterako duen; irakurleak bai, dudarik gabe, irakurlearen belarriak batez ere. Aukeran beste paraje batzuk nahiago dituena ere, gozo eta eroso ibiliko da istorio horietan.

Dena esana badago ere, garrantzitsuena falta da: kantuari eman beharreko grazia, kolorea, sentimendua, dirdira, arima. Eta hori non ikasten da, hori nork erakuts dezake?

Belarriaz ari garenez, musika aipa genezake eta literaturarekin alderatu. Partitura dugu musikaren gramatika, bete beharreko arau guzti-guztiak aletzen baititu: tonua, noten iraupena, isiluneak, komak, errepikapenak… Dena esana badago ere, garrantzitsuena falta da: kantuari eman beharreko grazia, kolorea, sentimendua, dirdira, arima. Eta hori non ikasten da, hori nork erakuts dezake? Gure koruko zuzendariak galdera erretoriko horiexek egin ohi ditu, etsiturik, Mozart edo Bachen melodia zoragarria kantu zakar bihurtzen dugularik.

Artikuluaren amaierara heldu eta YouTuben sartu naiz, Pachelbel-en Kanona entzuteko, lerro hauek borobiltzeko lagungarri izan zitekeelakoan. Zenbaterainoko lana dago horren atzean? Pare bat ordukoa edo urtetakoa? Ideiarik ere ez. Kontua da oraintxe entzuten ari naizen nota sinple eta sarkor horiek barnea inarrosten digutela, hunkitu egiten gaituztela.

Artea esaten zaio horri. Hori lortzeko grazia nola eskuratzen den esaten zaila da. Zorionez, eta hori da garrantzitsuena, guztion eskura dago. Literaturan eta musikan. Klik bakar batera, askotan.


Azkenak
Chill Mafia taldeak jotzeari utziko diola iragarri du

Taldeak bere azken lana izango den Agur eta ohore x allá va la despedida lana kaleratu berri du. Oholtzak utzi eta agur bira egingo dutela iragarri du Chill Mafiak hiru urteren ostean. Iruñean abenduaren 25ean egingo dute azken kontzertuetako bat.


Frantziako armadak Baionako eremuan egitekoak dituen obren kalte ekologikoak salatu dituzte

Baionako Zitadelan egitekoak dituzten obrak salatu dituzte CADE ingurumen elkarteen batasunak, Bergeret-22 auzotarren kolektiboak eta Attaque elkarteak, prentsaurreko bidez. 1,5 hektarea oihan moztuko lituzkete; alta, Tokiko Hirigintza Planaren arabera eremu babestu gisa... [+]


2024-09-19 | Gedar
Gomazko beste milaka bala erosiko dituzte Guardia Zibilak eta indar militarrek

Guardia Zibilak 18.000 euro baino gehiago bideratu ditu aurten kautxuzko bolak erostera, "istiluen kontrako" materialaren barruan. Itsas Armadak, berriz, gomazko 1.500 pilota erosiko ditu. Poliziak erabiltzen dituen bitartekoak erregulatzen dituen araudia ez da... [+]


2024-09-18 | Axier Lopez
14 lagun hil dituzte Libanon bigarren leherketa olatuan, oraingoan walkie-talkieak eztandarazi dituzte
Milaka pertsonaren aurkako lehen eraso koordinatu eta indiskriminatuaren ondoren, asteazkenean ehunka walkie-talkiek eztanda egin dute eta 14 pertsona hil eta 450 baino gehiago zauritu dituzte. Hezbollahko iturri batek baieztatu dio Reuters agentziari taldeak erabilitako... [+]

José Manuel Uriagereka. Frantziskotarra Hego Korean
“Koreara joan ginenok euskara ederto kontserbatu dugu”

Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.


Bilagailuen urrutiko leherketa masiboa
Milaka zauritu eta hamabi hildako Libanon, Israeli leporatu dioten atentatu indiskriminatuan

Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]


2024-09-18 | Jon Alonso
Bosgarren zutabea

Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]


2024-09-18 | Castillo Suárez
Aldairak

Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]


Lurraren altxamenduak

Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]


Palestinak munduari dakarkiona

Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]


Pentsamendu askeak

Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]


Indarkeria, endogamia eta baztanga Trebiñun

Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]


Teknologia
Mundu ikuskerAA

Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]


Eguneraketa berriak daude