Naumakia: uretako gladiadoreak
Erroma, K.a. 46. Tapsoko guduan lortutako garaipena ospatzeko, Julio Zesarrek lehen naumakia ezaguna –itsas guduen ikuskizuna– antolatu zuen. Horretarako urtegi bat eraikiarazi zuen Tiberretik gertu, eta han lehiatu ziren benetako birreme, trirreme eta kuatrirremeak. 2.000 gudularik eta 4.000 arraunlarik hartu zuten parte, guztiak gerrako presoen artean hautatuak.
K.a. 2. urtean, Augusto enperadoreak Zesarren naumakia gainditu nahi izan zuen, Marte Ultorren tenpluaren inaugurazioa aitzakia: 3.000 gudulari, 30 ezproidun ontzi eta beste hainbat ontzi txikiago erabili zituen.
Marka guztiak Klaudiok hautsi zituen K.o. 52an: 19.000 naumachiarii edo gudulari bildu zituen, Tazitoren arabera. Ez zuen, besteek bezala, urtegirik eraiki. Azalera handiagoa behar zuen, eta Fucino aintzira erabili zuen. Gainera, lakua drainatzeko lanen hasieraren karira antolatu zuen ikuskizuna. Hori bai, lakuaren eta Liris ibaiaren arteko muinoa ebakiarazi zuen, jendetzak itsas guduaren ikuspegi egokia izan zezan. Tazitok idatziz jaso zuenez, “gaizkileak izan arren, gudari ausarten kemenaz borrokatu ziren, eta, zauri ugari jaso ondoren, bizia barkatu zitzaien”. Bizirik geratu zirenei, jakina.
Naumakietan hiltzen ziren borrokalari behartuen kopururik edo portzentajerik ez dakigu. Baina galerak oso handiak izango ziren, 52ko naumakia erraldoi hartan, gudua hasi baino lehen, gudulariek Morituri te salutant (hiltzera doazenak agurtzen zaituzte) esaldiarekin agurtu baitzuten enperadorea. Gladiadoreek enperadorea agurtzeko erabiltzen zuten formula tradizionaltzat jo izan den arren, esaldi ezaguna zirkuko hondarretan esaten zen ziurtasunik ez dago. Hitz horiek esan izanaren froga bakarra Klaudioren naumakiakoa da.
Ikuskizun basatiak bazuen alde kulturala, gai historikoak jorratzen baitzituen. Hala, Zesarren naumakian Egiptoko eta Tiroko itsas armadak irudikatu zituzten, Augustorenean Pertsia eta Atenas lehiatu ziren, eta Klaudiorenean, Sizialia eta Rodas.
Handik aurrera, zenbait anfiteatro urez betetzeko sistemak jarri zituzten –Erromako Koliseoan, esaterako–, naumakia txikiagoak egin ahal izateko. Hala ere, borroka haiek oso garestiak ziren, eta Inperioaren distirarekin batera itzaltzen joan ziren.
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Bizkaiko Probintzia Auzitegiak amnistia aplikatu die Kataluniako prozesu independentistarekin lotutako mobilizazio batengatik kondenatutako lau gazteri. Kataluniarekin elkartasun ekimenengatik herritar gehiago ere zigortu zituzten Euskal Herrian 2011 eta 2023 artean, bide... [+]
Ameriketako Estatu Batuen ipar ekialdean azken urteotan maila handiko fenomeno batek eragin garrantzitsua izan du osasun publikoan, eta basa animalien osasunaren garrantzia oroitarazten du. Argitaratu berri den ikerketa baten arabera, gertaera hori eta sortu dituen ondorioak... [+]
“Eta euskaraz egiten badugu?” lelopean, hasi da dagoeneko, Mintzapraktikako izen-emate kanpaina Euskal Herriko hainbat herri eta hiritan. Beraz, ikasturte osoan zehar, zaletasun ezberdinen bueltan euskara praktikatzeko aukera izango dute parte-hartzaileek.
12 hildako –tartean bi adingabe– eta 3.000 zauritu inguru, asteartean. 26 ordu geroago, beste 20 hildako eta 450 zauritu baino gehiago, Libanoko Osasun Ministerioaren arabera. Bi leherketa masibo eta koordinatu izan dira, lehena milaka pertsona-bilagailutan eta... [+]
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako lehen asteburua jokatuta, Lazkaoko eta Elgoibarko saioen txanda da orain. Irailaren 21ean izango da lehenengoa, eta 22an bigarrena. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.
EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi du hirugarren graduan dagoen presoak eskubidea duela langabezia jasotzeko. LAB sindikatuak aurrekari gisa ikusi du epaia eta urrats bat dela dio "presoen oinarrizko eskubideak aitortzera bidean".
Solaria enpresaren Zierbena 2, 3 eta 4 proiektuak lurraldean luketen eragina “onartezina” dela diote aldundiaren txostenek. Jaurlaritzak hartuko du azken erabakia, behin alegazio epea amaituta. Solariak gutxienez 25 parke fotovoltaiko ezarri nahi ditu Araban. Urrian... [+]
Osakidetzako administraria eta ZIU mugikorreko medikua dira Sara Ruilope eta Uruko Blanco, hurrenez hurren. Osakidetzako Larrialdi Zerbitzuen egoeraren inguruan hausnartu dute Aiaraldea Komunikabidearekin.
Irailaren 18koa da azken sententzia: Donostiako udaltzaingorako lanpostu deialdiaren euskara eskakizuna atzera bota du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Euskalgintzaren Kontseiluak eta Donostiako Bagera Euskaltzaleen elkarteak elkarretaratzea deitu dute Donostian, Alderdi... [+]
Mikel Jauregi sailburuaren esanetan Eusko Jaurlaritzak ez du "inolako arau hausterik atzeman" Ekondakinek Zubietako erraustegitik Artaxoako zabortegira bidalitako lixibiatuetan. Hala, ez du sozietate publikoa zigortuko, Nafarroako Gobernuak eskatu bezala.