Udazken-usaina dago bazterretan, eta ez eguraldiagatik bakarrik. “Oi, zein dan ituna behera behar hau!” esan zigun poetak, eta halako abailaldi bat sumatzen ote den inguruan…

Politikoen artean, abertzaletasun instituzionala aspaldi dabil noraezean eta galdu antxa, beraiek ere sekula sinetsi ez dituzten erronka-jotzeen eta arrastora itzultzeko dei gero eta ozenagoen artean, Jaurlaritzako aginte-makila (eta horrek atzetik dauzkan mauka guztiak) galtzeko aukera inoiz baino errealagoak beldurturik: ez Txiki Benegasek orain hogei urte, ez Mayorrek orain dela hamar lortu ez zutena, Lopezekin bihurtu da posible, ez Patxiren dohainengatik ez herritarren iritzi-aldaketagatik, ezpada ezker abertzalearen ilegalizazioari esker.

Ezker abertzale horixe, berriz, kartzelan eta isilarazita, botereak horretara ohiturik gauzkan arren salatzen jarraitu beharreko egoera antidemokratikoan. Hori salatu eta gero, hala ere, erantsi eta salatu beharko da, halaber, burdinen zama gainetik kendu ezinik dabiltzala, itsuenak eta buruberoenak ere garbi behar lukeenean estrategia zahar horrek, irabazteko inongo aukerarik ez izateaz gain, hondora daramala mugimendu osoa. Loiolan jotako hordago ustel horretatik ikasiko ote du? Beste hamar urte itxaron beharko ote dugu horretarako?

Baina politikatik kanpo ere ez dut ikusten itxaropenerako tarte handirik. Euskalgintzan inertzia hutsean gabiltzala iruditzen zait, ez ideia berririk ez ilusiorik ez daukagula; Baztarrikaren ekipoak dinamismo handiagoa erakutsi du, dudarik gabe, baina ez dakit ba, zelofanean bildutako txepelkeriatik harago joateko ahalik ba ote duen; gure gizarteak eskatzen digun mailatik behera bagenbiltza gaitz erdi, baina gizartea bera berdintsu barruntatzen dut, kemen falta erabatekoan, ekonomiaren gainbeherak noraino joko gaituen beste kezka askorik gabe. Baietz aurten, Durangoko Azokaren inguruan, krisi hotsak zabaldu euskal kulturan ere.

Urteko zikloetan, udazkenaren eta neguaren ostean udaberria loratzen da, ezinbestez eta halabeharrez. Bizidun ororen zikloan, berriz, iristen da beheraldi bat, ez egunsenti berri baten iragarpen baizik eta akaberaren aurrekari izango dena. Zer udazken mota bizi dugun ez dago esaterik, herrien patua ez baitago izarretan idatzia, guk geuk idazteko zain baizik. Poeta harexek esan zuen bezala, “nik ez nahi eguna bihurtzerik gau”.