Marru bi

Sasi-marrubia
Liztor eta erle burrundan, etxe aurreko belazeko malkar eta pendizetan zeharka-saiheska, jorraia eskuan, kardu ehizan nabil. Tupa gaineko buztin lurra da, luizigai aproposa, egutera eta artaldearen urte osoko bazkalekua. Lur mehea eta ardi-kaka, hots, nitrogeno gehitxo dituen sail bero eta lehorra. Kardu-leku aparta, bai alajaina. Eta kardu jendetik bada. Cirsium generoko astakardu eta kardu latzak nagusi: eriophorum, filipendulum, palustre, arvense eta vulgare espezieak behintzat badira. Hau da hau esposizioa! Berozalea izaki, honek ere alde du klima aldaketa. Azienda behar baino gehiago ibiltzen den tokietan izurrite larria da, eta pozoirik erabili nahi ez duenak asto karduzale amorratuak zaldaleak irabazten ikusi edo jorraia dantzatu beste aukerarik ez du. Etxeko astoa mendiaren beste aldeko itsas-bista ederrak dituen hegalean dabil, urteroko sexu-turismo bueltaxkan, eta haren arrantzen hotsera jorraia eta biok dantzatu behar.
 
Ez zahagi, ez zahato gabeko jorrai-dantzan ari naizela, maldan zeharka, gurdia irauli gabe zamatu eta eraman ahal izateko gurpil-zuloaren ertzean bi marrubi gorrimin. Eskua luzatzen eta alferrik ari nintzela jabetu naiz, berriz ere ziria sartu dit sasi-marrubi, Duchesnea indica, arraioak! Laster lehortu zaizkit ahoko urak! Marrubiaren bixkia da sasiko hau. Antza ikaragarria dute, hark zuria eta honek horia duten lorea izan ezik. Jatorri duen Asiako hegoaldetik XVII. mendean ekarria da, ur-aska eta lorategi ertzen apaingarri. Txingurriek eta txoriek zabaltzen dizkiote haziak eta XIX. mendearen amaierarako Europa osoan bertakotua zen. Fruitua marrubiaren oso berdina da, baina beste muturrekoa. Jateko txarra da, aho sabaian latza da eta liseriketa berotzen du. Dastatu eta ez duzu sekula ahaztuko. India eta Txina alde horietan sendabelar ezaguna dute. Azaleko txaplata edo enplastoan hemen berbena (Verbena officinalis) erabiltzen dugun tankeran eta bere ura hartuz, aldiz, gure pasmo-belarraren eran (Anagallis arvensis), gorputz osoa garbitzeko. Minbizi batzuei aurre egiteko beste landare batzuekin nahasian erabiltzen dute. HIESa eragiten duen GIB birusa astindu eta apaltzeko bere balizko kemenaz ikerketa bat baino gehiago burutzen ari da. Badaezpada ere, etxeko pendizean zaindu beharko dut...

Azkenak
2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]


Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon

Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]


2024-09-20 | Sustatu
Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”

Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]


Sail Ofiziala. Irekierako filma
Apar gutxiko desioa


2024-09-20 | Gedar
Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan

Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.


2024-09-20 | George Beebe
Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).

George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.


Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.


Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak

Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.


2024-09-20 | Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.


2024-09-20 | Gedar
Balmasedako Glefaran enpresak etengabe gainditu ditu ezarritako kutsadura-mugak

2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]


Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]


2.500 euroko isuna ezarri die Ertzaintzak sei aiaraldearri, iazko greba feminista orokorragatik

"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.


Eguneraketa berriak daude