The bilboes

  • Londres, 1603. Gerora literatura unibertsaleko lanik garrantzitsuenetakoa bilakatu zena argitaratu zen. Pasarte batek honela zioen: “Sir, in my heart there was a kind of fighting, that would not let me sleep: methought I lay worse the mutines in the bilboes”. Hitzok William Shakespearek idatzi zituen, eta Hamlet izeneko pertsonaiaren ahotan ipini zituen, izenburu bereko antzezlanean.
Bilbo XVI. mendean
Bilbo XVI. mendean
Ordurako argitaratua zegoen The merry wives of Windsor obra –1597an idatzia eta 1602an lehenengoz inprimatua–. Stratford-upon-Avon-eko bardoaren antzezlan horretan, Falsfatt zaldunak zera esaten dio Pistol izeneko morroiari: “Next, to be compassed, like a good bilbo, in the circumference of a peck, hilt to point, heel to head”. Kasu horretan bilbo hitzak ezpata esan nahi du. Hamlet-en, aldiz, girgiluez ari da bilboak aipatzen dituenean. Finean, bilbok burdina esan nahi du Shakespearen garaikideentzat; eta ez edonolako burdina gainera, Bizkaitik zetorren kalitate handiko burdina preziatua baizik. Besteak beste, Dictionary of the English language eta Shakespeare Glosary lanek hitzaren adiera horiek jasotzen dituzte –gaztelerazko itzulpenetan jatorrizko bilbo hori “espada” eta “grillete” hutsez ordezkatu badute ere-.

Garai haietan euskal burdinaren ospea gorenean zegoen. Forjaketan tradizio eta trebezia handia omen zuten euskaldunek; kalitate handiko lehengaia lortzen zen Muskiz, Zerain eta Mutiloako meatzetan; eta iraganeko haize-oletako lana erraztu eta ekoizpena biderkatu zuten zeharrola berriek. Bilboko eta Tolosako ezpaten edo Durangoko armaduren eta piken parekorik ez zen Europa osoan. Gero, burdin suediarrak lehenik, eta errusiarrak ondoren, Shakespearek goraipatutako metalaren distira itzali zuten.
Baina, bestalde, nondik zetorren burdina hura? Bilbotik ala Bilbaotik? Bilboko udalak erabaki du euskaraz ere Bilbao dela hiriaren izena, eta EITBko komunikabideetan hala esaten diote. “Bilbo”-ren aldekoek diote urte eta mende asko direla euskaldunek “a” hori janda esaten dutela. “Bilbao” zaleek ordea, euskarazko jatorrizko izena horixe dela argudiatzen dute.

Argi dagoena da Shakespeareren hizkuntza jatorrean “bilbo” esaten dela, eta Hamleten kezkek “Bilbao ala Bilbo?” baino dilema sakonagoetan dutela jatorria.

ASTEKARIA
2008ko martxoaren 09a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#2
#3
Olaia Salazar Urrutia
#4
#5
Barbara Miller
Azoka
Azkenak
Ei politikariak, “pope” akademikoek esaten badizuete, aktibatuko al zarete behingoz?

Behetik gorako komunikazioetan ez da erraza mezuen garrantzia transmititzea eta makinaria politikoa aktibatzea. Askotan, gure mezuak "belarri batetik sartu eta bestetik atera" egiten direla sentitzen dugu. Beraz, gaurkoan, nazioarteko ikertzaile ospetsu batzuek... [+]


Mundu mailako lapurra

Azeria kanido bat da, otso eta txakurren familiako haragijalea. Animalia zuhur, maltzur eta argiaren fama dauka, eta ez alferrik! Ez da indartsuena izango, baina beti moldatzen da han eta hemen, mokaduren bat lortzeko.


Eguneraketa berriak daude