Ikasteko lehen baldintza: nahi izatea
Zerbitzaria. -Buenas noches. Qué queréis tomar?
Miquel. -Nik pizza bat... lau urtaro bat.
Zerbitzaria. -Si no hablamos en castellano, me parece que no nos vamos a entender.
Miquel. -Lau urtaro bat. Ez da ulertzeko hain zaila!
Toni. -Ha pedido una cuatro estaciones. Ez gara hizkuntzarengatik haserretuko...
Zerbitzaria. (Nesketako bati) -Y por aquí?
Joana. -Para mí una cuatro quesos. Es la pizza que más me gusta.
Manuela. -Nik begetala nahi dut, tipularik gabe.
Zerbitzaria. -Otra vez! A ver si os enteráis que soy de Sevilla.
Manuela. -Eta ni Cadizekoa, eta zer?
Miquel. (Lagunei isilka) -Honek pentsatuko du kanpokoek ezin dutela katalana ikasi. Bat asto samarra delako ez da pentsatu behar denak astoak direnik!
Toni. (Deseroso) -Ha pedido una vegetal sin cebolla.
Joana. -Podríais ayudar un poco, que el pobre hombre igual no nos entiende.
Zerbitzaria. -Lo he entendido perfectamente, pero me toca la pera que no hablen en castellano cuando se dirigen a mí.
Miquel. (Lagunei isilka). -Honek uste du Olivares-eko konde-dukea dela».
Bernat Joan i Marik (Eivissa, 1960) Hizkuntza jarrerak lantzen. Treballar Actituds Lingüístiques liburuan darabilen adibideetako bat dugu. Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Saileko Euskara Zerbitzuak argitaratu du lana eta, bertan, hizkuntza jarrerak ikertu ditu psikologia sozialaren ikuspegitik, liburuaren lehenengo atalean bereziki. Egilea katalanaren egoera ardatz harturik ari den arren, haren idatziak ez zaizkio arrotz ez estrainio gertatuko munduan diren bateko eta besteko hizkuntza gutxituei; gureari, kasurako.
Joan i Mariren arabera, ikasleari lana, ahalegina eta dedikazioa eskatu behar dizkio irakasleak eta «gehiegi eskatzea ez bada, egiten duten horretan gogotsu jokatzea». Horretarako, dena den, jarrera positiboak landu behar dira, horretan saiatu beste erremediorik ez dago. Irakasle lanaren zati handi bat jarrera positiboak lantzen eman behar dela dio Joan i Marik: lan gaitzak dira egitekoak eta, horietako bat, «jarrera positiboak sortzea hizkuntzarekiko (katalanarekiko), hiru bat mendez kontrako jarrerak (negatiboak) sortzeko presioak jasan dituen hizkuntzarekiko». Gure ikertzaileak iraganarekiko malenkonia eta sumindura antzurik gabe jardun nahiko luke hizkuntza jarrerak lantzen. Erresuminik gabe ere, kontuan hartu behar «zergatik dituzten aurreiritziak katalandunek bere hizkuntzaz; zergatik dauden katalanez jakin ez eta ikasi nahi ez duten umeak; zergatik dauden katalanaren kontrako jarrerak; zergatik batzuek ez dakiten eta ez duten jakin nahi katalanez eta pentsatzen duten mundu guztiak jakin behar duela gaztelaniaz; zergatik aldatzen duten hain erraz katalandunek hizkuntza, baten batek gaztelaniaz egiten dienean; zergatik...».
Lehenari gagozkiola, kode linguistikoa eskuratzeari, alegia, hizkuntza ikasketa prozesu baten parte da eta, eskuarki, ikasgelan egiten da. Hizkuntza gaitasuna lortzea da helburua.
Bigarrenaz denaz bezainbatean, «gizartean egiazko esparrurik ez badago gelan ikasitako kodea normaltasun osoz erabiltzeko, oso zaila izango da behar bezalako hizkuntza gaitasuna lortzea».
Hirugarrena dela eta, berriz, hizkuntzarekiko jarrera ona edukitzea norberaren baitakoa da, «pertsonaren alderdi sentimentalean dago (...) behar-beharrezkoa da hizkuntza ikasteko (...) eta, ikasi ondoren, gizartean bizirik dagoen tokietan erabiltzeko», Joan i Marik adierazitakoaren arabera.
Jarrera ona norberaren baitakoa izanagatik ere, egoera soziolinguistikotik abiatuta sortzen da. Hizkuntza «handietako» hiztunen jarrerak eta gutxituetakoenak zeharo ezberdinak dira. «Handitasun» linguistikoak chauvinismoa sortzen du: bere hizkuntza besteak baino garrantzia handiago duela pentsatzen dute, beharrezkoago dela, nonahi eta nolanahi erabiltzeko modukoa dela; gainerako hizkuntzak baztertzeko joera dute; beste hizkuntzak erabiltzen direnean jarrera txarra azaltzen dute; beste hizkuntzan egiten diren kultur ekintzak baztertzera jotzen dute... Aurreiritzi horiek, eta beste zenbait, dituzte.
Hizkuntza gutxituetako hiztunek, aldiz, bestelakoak dituzte: usteko dute bere hizkuntza besteena baino gutxiago dela, ezkutatu egin behar duela; nagusitutako hizkuntza berea baino garrantzizkoago dela pentsatzen du; bere hizkuntza ez dela behar bezain egokia uste du...
Ondorioz, hizkuntza jarrerak lantzeak hizkuntza ikasten lagundu ez ezik, bizikidetzarako eta egoera soziolinguistiko ezberdinak ulertzen laguntzen du.
Aretoan zen jendearen erreakzioa, marmarra.
Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]
Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]
Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.
(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).
George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.
Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.
Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]
"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.