Ezin ginen kexatu, Prestigeren marea beltzak gure kostaldea ez zuen ukitu nahi izan aurreko bi hilabetetan. Abendua eta urtarrilean eguraldiak oso ondo tratatu gintuen eta mendebaldetik zetozen orbanak iparrera zihoazen hego-haizeak jota. Hau zortea! Itsas biologoek diotenez hau ez da zer edo zer berririk, Bizkaiko Golkoaren alde honetan bizi garenon artean sortzen ditugun kalte ekologikoak, kutsadurarenak kasu, Atlantikotik datozen korronteak lagundurik Akitania eta Bretainia aldera joaten dira. Esaterako, hango hondartzatan agertzen dira Eroskiko poltsak. Zorionekoak gara beraz, korronteak eta haizeak gure alde. Dena den, zorioneko sasoiek ere bere bukaera ezagutzen dute eta hondoratzetik hirugarren hilabetea betetzen denerako Bizkaia, Gipuzkoa eta Lapurdiko itsasertzek arras ongi dakite galipotaren hatsa eta kolorea nolakoa den. Bukatu dira beraz, gure alde geneuzkan baldintzak eta haizeak. Eta une horretan ageri dira administrazioa eta gizarte zibilaren arteko desadostasunak. Talde ekologista eta herritarrek beherehala salatu behar izan baitute itsas ekosistema aberatsak eta defenditu behar ditugun flora eta fauna ez daudela hondartzatan soilik, haitz eta labarretan daudela interesgarrienak, nahiz eta hor lanak askoz gogorragoak izan eta publizitaterako eskasagoak.

Gure agintari politikoek erantzun behar dituzten galderak hauexek dira: nork ordainduko ditu egindako kalteak? Nork exijituko die zer eta noren aurrean? Badirudi nazioarteko legislazioaren arabera enpresa armadorearen (Mare International) erantzukizuna mugatua dela eta bere ostean Itsasoaren Nazioarteko Erakundearen fondoak ere txikiak direla eta ez direla ailegatuko triskantza honek utzitako zorrak kitatzeko. Hortantxe bertan datza globalizazio neoliberalaren engainua, sozietate anonimoen asmakizunetik hona garatu dena. Enpresen erantzukizunak mugatuak eta iheskorrak dira. Eta EAEko, Espainiako eta Europako gobernariek argitu beharko digute nola gauzatuko duten orain euren arau merkatal/ekologiko nagusia, «kutsatzen duenak ordaintzen du». Askok esaten du, Europan Ipar Amerikan dagoen legedi berria indarrean jarri behar dela, baina erantzukizuneko kasu honetan Ipar Amerikako etsenpluak ez du balio: Exxon konpainiak oraindik ez du ordaindu AEBetan Auzitegi Federalak ezarritako 4.000 milioi dolarren isuna, nahiz eta publikoki onartu kalteak euren erantzukizuna zirela. Negozioak eta interes komertzialak ingurumen balioen gainean jartzen diren bitartean ez da aldaketarik egongo. Zenbat balio dute hildako milaka hegaztiek? Nola ordainduko da hegazti espezien desagerpena? Agintari politikoei erakutsi behar diegu edo hobeto esanda, onartu beharko dute hondamendi sozioambiental hau ez dela zerutik edo kasualitatez etorri. Erantzun herritarra, Galizian eta Euskal Herrian modelikoa izan da, agintari politikoen erantzun ezean. Eta elkartasuna ere sumatu dugu ondoko herrialdeen partetik, baina jende arruntaren konpromisoak ez du arriskua geldiarazi. Aspaldian ikasi genuen triskantza ekologikoek ez dutela muga eta ertz politikorik errespetatzen. Globalizazio ekonomikoak ere ez. Gure zibilizazioaren aurrerapenak denbora geologiko luzeetan ekoiztutako erregai fosiletan, ikatza, petrolioa eta gas naturala, printzipalki, oinarritu egin dira eta ekonomiaren zati handienetariko bat horren inguruan dabil. Gure bizimodu modernoa petrolioari elkarlotuta dabil. Gure automobilak, gure etxeko elektrodoIñaki Barcena*
mestikoak, gure jantziak eta elikagaien produkzioa adibidez, horren dependentzian daude. Eta horregatik, erregai hauek guretzako funtsezkoak direnez, munduko transnazional nagusiak (Exxon-Mobil, Shell, British Petroleum-Amoco, Texako, Total-Fina-Elf-Cepsa...) eskuak igurzten ari dira Bushen gerraren ostean ea nola banatzen dituzten Iraken lortzear dauden putzu berriak.
Ikasteko dugu gure bizimodua sustengaezina dela. Galipotak beldurra ematen digu baina gero eta petrolio gehiago gastatzen dugu. Etxean erregai fosilik ez daukagunez kanpotik ekarri behar dugu eta laster Petronorrera datozenekin batera Abrako superportuan gas metanoarekin betetako itsasontzi erraldoiak ere izango ditugu gure «superportuan» zentral termikoetan erretzeko. NUNCA MAIS! entzuten eta apoiatzen dugunean ez gara konturatzen horretarako norabide aldaketa serio bat eman beharra dugula eta ez bakarrik diskurtso ekologikoak apoiatu! Arriskuaren gizartean bizi garela badakigu baina nahiago dugu beste aldera begiratu eta zorteari kandelak ipini. Noiz arte?

* Ekologistak Martxan-eko kidea