«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»


1993ko azaroaren 21an
Rosa Montero espainiar idazleari elkarrizketa
«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»
Rosa Montero, idazlea eta «El Pais»eko kazetaria
Ehiztaria naiz». Ezezagunaren ehiza da idaztea, etengabe ihes egiten duen zerbaiten bila aritzea. Emakumezkook kultura ofizialaren konkistaren gaia betetzeke dugula pentsatzen du Rosa Monterok eta horretan saiatzen da egunero, mahaiaren bi aldeetan jokatuz, «El Pais» egunkariko kazetari, eta idazle ospetsu bezala.
ARGIA. Zure azken liburua kaleratu berri duzu, «Bella y oscura».
ROSA MONTERO.
Idazle guztiek diote azken liburuaz maitemintzen direla, eta ni berdin azken honekin, baina arrazoi nagusi batengatik, errealitatea eta fantasiaren arteko nahasketan oreka lortu baitut.
Idaztea jakintza bide bat da, eta zentzu honetan, liburu bakoitza pauso bat. Atzera begiratzen dudan bakoitzean nire bidea irudimenaren konkista bezala hartzen dut. Batzuetan errealitate zakar bat islatu nahi duzu, eta beste batzuetan istorio fantastikoa mundu fantastiko batean; baina oraingoan, erronka bi munduen nahasketan datzan.
A. Benetako bizimodurako denok beharrezkoa dugun fantasia dosi bat izango balitz?
R.M. Hori da. Gizakion irudimen ahalmena, jaiotzean, mugagabea da. Geroago, sozializazio prozesua dela medio dugun ahalmen hori murriztuz doa, munduaren interpretazio bakarra jasotzen dugulako. Ikuspegi horrekin bat ez datorrenari eroa esaten diogu. Idazleoi, ordea, ikuspegi zabalagoa izatea uzten digute.
A. Eleberrigintza kazetaritzatik ihes egiteko bidetzat hartzen duzu?
R.M. Ez. Nire burua munduarekin erlazionatzeko bi harreman mota dira. Baina ihesa ez dut atsegina. Fantasia ez da ihes egitea, errealitateak ere fantasia barneratzen duelako.
Errealismotzat jotzen dena ohiturakeria estuegia besterik ez da. Errealitatea askoz ere zabalagoa da, bertan gure barruan bizi diren deabruak zein desioak, beldurrak... biltzen dira. Nahiz eta hauek ukigarriak ez izan, bizitzaren funtsezko zatiak dira, eta ildo honetatik errealitatearen barruan bizi dira.
A. Esan izan duzu kazetaritza senartzat eta literatura maitaletzat hartzen zenituela.
R.M. Nik horrela sentitzen ditut. Kazetaritza lanbidea dut, ohizkoa, egunerokoa. Hala ere, izugarri gustatzen zait, denok oso mundu txikian bizi bagara ere, kazetaritzak mugak apurtzera behartzen gaitu, beste mundu batzuk ezagutzera. Eta ez bakarrik geografikoak, errealitatearen beste ikuspegi batzuk edota beste barne mundu batzuk eskaintzen dizkit. Baina azken batean, lanbide bat besterik ez da. Aldiz, ezin dut nire bizitza eleberrigintzarik gabe jasan. Erabat beharrezkoa dut, eleberrigintza bizitzeko era bat da, nire bizitzeko era.
Irakurle amorratua eta idazlea arraza berekoak dira. Arraza honetakoak errealitatearen moldera ez gara guztiz egokitzen, brintzadura edo egonezina bat jasaten dugu, eta hori betetzeko hitzez eginiko zubi batez baliatzen gara.
A. Espainiar kazetaritza eta emakumezko idazleen artean aitzindarietakoa zara.
R.M. Ez naiz horrela sentitzen. Aitzindariez hitz egitekotan, nire aurreko belanauldiaz hitz egingo nuke. Emakume horiek baziren itsaso ekaiztsu batean galduak, edo naufragoak. Basamortuaren zeharbidea egin dutenei ezker, gaurko emakume idazle edo kazetariak beste lasaitasun batez egon gaitezke. Nire belanauldiaz esango nukeena da normalitatearen lehen uhina izan ginela, baina ez gara aitzindariak.
A. Gaur egungo emakume idazleen arteko ezaugarri komunik ikusten duzu?
R.M. Gaur egun ez. Duela urte batzuk emakumeari buruzko literatur testimoniala egon zen, aurreko gabezia zela medio. Emakumearen hainbat gauzari izena jartzea beharrezkoa zen, baina epe labur hori amaitu zela uste dut. Gaur egun gizon zein emakume idazleen artean izugarrizko eklektikotasuna nabaritzen dut. Jadanik ez dago munduaren azalpen bakarra, bakoitzak norberaren estiloa, begirada edo literatur perspektiba pertsonalaren bila jarduten du.
Emakume idazleei dagokienez, berdin gertatzen da. Ikusten dudan ezberdintasun bakarra da emakumeok gure emakume izatearen kontzientziatik idazten dugula. Orain arte eginiko literatur guztia gizonezkoen moldetan mugitu denez, idazterakoan beti mimetismoaren beldur izan naiz, molde horiek oharkabean segitzearen beldur. Hauetatik at saiatzea ez da izan gauza erraza. Normalkuntzaren bidean gaudenez, emakume idazleen pausoak gure emakume kontzientziaren dimentsiotik ematen ditugu.
Ainhoa G. Etxaniz
48-50

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakMONTERO3
GaiezKomunikabidPrentsaEgunkariakEl Pais
PertsonaiazMONTERO3
EgileezETXANIZ4Kultura

Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude