Euskaraldia, hegemoniaren bila

  • Euskaraldia, EAEko instituzio nagusi guztietan PSErekin gobernatzen duen PNVk Topagunearekin izenpeturiko akordio estrategikoa da, ez nik hala esaten dudako, beraiek publikoki 2017ko Udaltopean horrela aurkeztu eta definitu zutelako baizik. Eta Euskaraldia da PNVk, bere bailitzan, Gasteizko Legebiltzarrean euskalgintzaren ordezkaririk gabe aurkeztu zuen egitasmoa. Ekitaldi hartan ez zuen euskalgintzako inork parte hartu, ez Topaguneko eta ezta gainerako euskalgintzak ere. Baina zergatik egin du PNVk akordio estrategiakoa Topagunearekin Euskaraldiaren inguruan?


2018ko urtarrilaren 24an - 13:13
Urkullu 'Euskaraldia' aurkezten, Euskararen Nazioarteko Egunean. (Irekia)
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Olatua omen da Euskaraldia, edo hala esaten digute behintzat. Baina noren eta zeren aldeko olatua da? Hori da argitu behar duguna. Donostia2016a Donostia, Euskal Herria eta Euskara Europan eta munduan kokatzeko olatua omen zen... baina ez zen horrelakorik izan. Hiri eredu ezberdinen arteko talka onartu eta adostasuna lantzeko tresnatzat ere aurkeztu ziguten  DSS2016a... eta hori ere ez zen gertatu. Emaitza bakarra beste bat izan da: Donostiaren eredu turistifikatua eta erdalduna indartzea. Hori zen adierazi ez ziguten benetako helburua eta PNV-PSEk beren helburu ezkutua lortu zuten, herri honentzat jasan ezina den turismo ereduaren hazkunde frenorik gabea ikusita. Beldur naiz Euskaraldiarekin ez ote den gauza bera gertatuko...

Hizkuntzaren esparruan ere PNVk euskalgintza eta euskalgintzako eragileak kontrolatu nahi ditu, orain arte lortu ez duena erdiesteko: euskalgintza domestikatua.

Zeintzuk dira PNVrentzat Euskaraldiaren benetako helburuak? Izan ere, gauza bat da Egian, Añorgan edota Piratetan eta gazteen artean euskararen erabilera indartzeko eginiko saioak aipatzea eta beste bat da PNVk Euskaraldiarekin egin nahi duena gauza bera dela pentsatzea. Herri ekimenak euskararen erabilera areagotzea du helburu nagusitzat, baina PNVren benetako helburuak beste batzuk direla pentsatzen dut.

Aipatu gabeko lehen helburua, berak kontrolatuko lukeen euskalgintzaren eredua hegemoniko bihurtzea da. Gauza jakina da etorkizuneko euskalgintzaren eta hizkuntza politikaren ereduaren inguruko hausnarketa eta borroka zabalik dagoela Euskal Herri osoan. Eta, nola ez, euskalgintzarekin historikoki harreman txarrak izan dituen PNVk interes berezia du olatu talka horretan nagusituko den euskalgintzaren eredua eta hizkuntza politikarena, berak akordio estrategikoaren bidez kontrolatutakoak izatea. Ekonomia alorrean langile mugimendua eta sindikatuak kontrolatu nahi dituen modu berean, hizkuntzaren esparruan ere PNVk euskalgintza eta euskalgintzako eragileak kontrolatu nahi ditu, orain arte lortu ez duena erdiesteko: euskalgintza domestikatua.

PNVk historikoki euskalgintzan inoiz izan ez duen hegemonia eskuratu nahi du Euskaraldiaren bidez. Eta hegemonia ez da diskurtsoa soilik, askoz ere gehiago da. Diskurtsoaz gain, politika erreala da, instituzioak dira, eragile sozialak, bitarteko ekonomikoak, giza baliabideak... guztiak berari interesatzen zaion norabidean lanean jartzea da, bere ikusmoldea jendartearen baitan hegemoniko bihurtzeko. Horretara doa PNV Euskaraldiarekin.

Bigarren arrazoia, bere sozioa den PSErekin –eta PPren babesarekin– EAEn burutzera doan hizkuntza politika alorreko atzerapausoaren aurkako erantzun soziala neutralizatzea da. Gauza jakina da azken urteotan administrazioaren euskalduntzea bultzatu duen plangintzaren bizkarrezurra izan diren Hizkuntza Eskakizunak ala Perfilak errebajatzera doala PNV arrazionaltasunaren izenean. Eta atzerapauso gehiago emango dituzte EITBn, Osakidetzan, Ertzaintzan eta irakaskuntzan... Eta ikusteko dago Autogobernu Batzorde berria martxan jartzen bada eta Proposamen Politiko Berria plazaratzen bada, zertan geratuko den bertan euskararen  berezko estatusa, ofizialtasuna eta EAEren hizkuntza eredua. Atzerapauso horien aurreko kritika soziala neutralizatzeko operazioak beste bi zutabe izango ditu: Eusko Ikaskuntzaren mendeurreneko Kongresua bata eta Euskara Batuaren 50. urteurrenarena bestea. Bi gertakari horiek eta Euskaraldia erabiliko ditu PNVk hizkuntza politika alorrean egitera doan atzerapausoaren aurkako erantzun soziala neutralizatzeko. Estatuak, bitartean, bereari eutsiko dio, Gipuzkoako Aldundian ikusi berri dugun moduan, benetako erantzunik jaso gabe, gainera. Neurri oso zorrotzak hartu ezean bi hizkuntzen arteko gatazkaren emaitza normalena, baten ordezkapena dela ahaztu zaigu.

Azkenik, PNVren hirugarren arrazoia, gainerako esparru politiko nagusietan bezala, Euskaraldia  2019an burutuko diren Hego Euskal Herriko Udal eta Foru Hauteskundeei begirako urtebeteko kanpaina erraldoi bihurtzea da. 2018 osoa gertakari horri begirako urtea izango da plano politiko guztietan eta euskararenean ere bai. 2018ko abenduaren 3ko Euskararen Eguneko 11 egun horiek, 2019ko hauteskunde kanpaina zabalduko dute hizkuntza alorrean. PNVk hauteskunde atarian Euskaraldia bultzatuko du, Udal eta Foru Hauteskundeak irabazteko hori ere egin behar duelako. Euskaraldia garrantzitsua da PNVrentzat, baina lehentasuna hauteskundeek dute, ez euskarak. 

Eta zergatik bultzatzen du hain eskuzabal PNVk Euskaraldia? Lehenik eta behin, euskararen normalizazioaren ardura herritarraren bizkar jartzen duen kanpaina delako, Belarriprest eta Ahobiziengan, eta ez Gobernuarengan edota honek bideratzen duen hizkuntza politikarengan. Ez dago inon beraiek zuzendu eta porrot egin duen hizkuntza politikarekiko kritikarik Euskaraldian. Euskara gehiago erabiltzen ez bada, ez da nagusiki herritarren edo euskaltzaleen konpromiso faltagatik, PNVren hizkuntza politikaren porrotarengatik baizik. Gobernuaren ardura baztertzen duen kanpaina da Euskaraldia. Horregatik babesten du PNVk.

Euskaraldia herri ekimenak sorturiko ekimena da,  indarrez eta alaitasunez bultzatu beharrekoa, baina PNVri herri mugimenduarena dena patrimonializatzen utzi gabe

Eta horrek guztiak Euskaraldiaren kontra jartzera behartzen gaitu? Ez, inolaz ere ez. Herritarrok Euskaraldiak diona egin behar dugu Euskal Herri osoan, Belarriprest ala Ahobizi izan behar dugu. Euskaraldia, Korrika ala ikastolen aldeko festak bezala, herri ekimenak sorturiko ekimena da,  indarrez eta alaitasunez bultzatu beharrekoa, baina PNVri herri mugimenduarena dena patrimonializatzen utzi gabe.

Herritarroi herri ekimenak bultzatzea dagokigu, besteak beste, azken urteotan eman den berreuskalduntzearen moteltzea eta erabileraren ahultzeari amaiera emateko eta, bestetik, Euskal Herri osora zabalduko den ofizialtasuna eta hizkuntza politika berria aldarrikatzeko, gaur arte indarrean izan diren hizkuntza politikak agortuak daudela azpimarratuz. Gaia ez da EAEkoa, Euskal Herri osokoa baizik eta, ondorioz, Euskal Herriko errealitate bakoitzera egokituko behar den hizkuntza politika eta ofizialtasun bakar hori eskuratzeko eztabaida eta estrategia nazionala euskaldun guztion artean eztabaidatu behar dugu. Guztion artean egin behar dugu, guztiontzat baliagarria izan dadin.

Bide horretan, Lurralde Askeak argitaratu berri duen Bizimodu onerako 100 Konpromiso liburuko euskararen atalean esaten den moduan, euskal herritarrok euskaraz ikasi eta bizi behar dugu Euskal Herri osoan, horretarako desobedientziaz, erresistentziaz edota ekintza zuzenaz jokatu behar badugu ere. Hori izango da euskal instituzioei Euskal Herrian euskaraz bizitzeko behar dugun benetako politika eta marko juridikoa bideratzeko modu bakarra. Txillardegik zioen bezala, “hizkuntza ere bi hankaren gainean mugitzen den zerbait da; alde batetik erakundeak behar ditu eta herri mugimenduak, bestetik”, baina bakoitzak bere lana eginez: herrigintzak, jendarte mugimenduek, euskal nazioa behetik gora eraikiz eta euskal instituzioek estatugintza goitik behera osatuz. Horretan datza herritar eleanitzez osaturiko Euskal Herri euskalduna eskuratzeko uztarria.

Gauzak horrela, ez dugu euskara eta Euskal Herria bigarren mailara kondenatzen duten Hizkuntza Politika eta beste politikekin kolaboratuko. Libre izateko, izan gaitezen euskaldun eta gaurko egoeran, desobediente.

Joseba Alvarez, SORTUko kidea

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
2025-08-18 | Behe Banda
Autosalaketa

Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]


Non dago Maider?

Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


2025-08-04 | Behe Banda
Kale estuak dituzten hiriak

Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Konfrontaziora pasatzeko garaia da

Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu


Teknologia
Sormenerako suntsipena

Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]


2025-07-30 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Gehiago

Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]


2025-07-30 | June Fernández
Meloi saltzailea
Coca-Cola

Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan.  Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]


2025-07-30 | Inma Errea Cleix
Kaka

Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]


Ergelkeria

Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.

Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]


2025-07-30 | Sukar Horia
Dominatzaile pobreak

Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]


Euskarak Euskal Herria behar du

Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]


Migrazioei buruzko jarrerak gurean

Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]


Eguneraketa berriak daude