A limitación de Trump traduciuse nunha serie de medidas fiscais tolas e erráticas que levaron a numerosos países da Unión Europea a destinar axudas económicas a sectores e empresas desfavorecidos. Por exemplo, o Goberno central de Madrid acaba de aprobar un plan de choque de 14 mil millóns de euros para as empresas afectadas pola guerra fiscal fronteiriza. O Executivo de Vitoria-Gasteiz tamén porá en marcha un programa de axudas de 450 millóns de euros para apoiar e fomentar as empresas afectadas polos novos impostos. O Goberno de Navarra tamén anunciou máis axudas para o mesmo fin.

En situacións de emerxencia, o uso das subvencións públicas pode ser lícito e mesmo conveniente desde o punto de vista do interese xeral. Tamén é así cando o beneficiario é unha empresa privada que ten intención de aumentar o seu rendemento privado. O desenvolvemento dunha política económica e, en concreto, dunhas políticas industriais axeitadas, sería imposible sen o emprego do gasto público como instrumento.

En calquera caso, o destino dos recursos públicos que moven os gobernos e a función de beneficio común son incertos. Os criterios e obxectivos que se establecen para a concesión das subvencións públicas son fundamentais para o desenvolvemento dunha gobernanza xusta e democrática.Por outra banda, resulta imprescindible que as empresas beneficiarias esixan certa obrigación en nome do interese xeral de obter subvencións públicas.

As empresas, sobre todo as empresas xigantes, adoitan obter recursos públicos para o seu exclusivo beneficio privado. Merece a pena mencionar o sucedido cos Fondos de Recuperación Europeos (Next Generation EU). A Comisión Europea puxo en marcha esta xigantesca liña de financiamento baixo o modelo de colaboración público-privada. Na realidade tivo un desenvolvemento diferente, aínda que os recursos e os riscos son responsabilidade do sector público, a xestión de fondos e os beneficios das actividades destínanse ás empresas privadas.

Para evitar esta falsa balanza, é imprescindible que o perceptor cumpra uns requisitos a cambio da adquisición de diñeiro público. A Unión Europea adoita establecer condicións á hora de pór en marcha as políticas de axuda dos Estados membros, un exemplo diso é a Next Generation. A cambio das axudas, os estados tiveron que cumprir os criterios de inflación, déficit e débeda pública, por unha banda, e víronse obrigados a acometer reformas estruturais que supoñan a desregulación do mercado de traballo e a contención do gasto social. Estas condicións son inaceptables polas graves consecuencias sociais e económicas que carrexou e pola tendencia neoliberal do proxecto europeo.

Os requisitos para abandonar este tipo de premisas e avanzar noutro camiño deberían estar baseados na xustiza social e o interese xeral. Por exemplo, a adquisición de recursos públicos implicaría que as empresas se comprometesen a manter o emprego. E non un emprego calquera, senón de calidade. Non se pode admitir que con posterioridade á concesión de subvencións públicas realícense axustes nos persoais ou deterioracións nas condicións de traballo.

Outra condición correcta sería limitar as ganancias dos equipos directivos ou accionistas das empresas beneficiarias. Así mesmo, o feito de que estas empresas realicen achegas fiscais negativas ou teñan unha localización en paraísos fiscais, debería ser unha liña vermella. E tamén habería que condicionar o papel das empresas en relación cos plans de enerxía e de transición climática e de igualdade de xénero. Os recursos públicos non deberían ser un mero agasallo.