Despois dun tempo de incerteza, con independencia de que o engano e a aparencia de normalidade alárguense ou non, decidín contar o sucedido, por recomendación dos médicos que me atenden, para poder retomar a miña relación co vasquismo de forma axeitada.

O meu caso non é o primeiro. A bibliografía médica ha recibido moitas outras. Un shock traumático pode dar lugar a varias clases de afasia (nalgúns casos reversibles). Ás veces desaparecen as capacidades lingüísticas concretas (na alexia, por exemplo, pérdese a capacidade de ler, pero non de escribir, mentres que nos pacientes anómalos ven afectados polo almacenamento do léxico: algúns non poden evocar nomes concretos, pero si abstractos; outros non poden nomear obxectos inanimados…), dependendo da localización do dano. A linguaxe maternal e os coñecementos adquiridos na idade adulta abarcan as diferentes facetas do cerebro. Nas operacións realizadas co cranio aberto púidose localizar a localización das linguaxes estudadas (con pequenas descargas eléctricas nestas zonas, púidose inhibir temporalmente a expresión oral destes idiomas). Un dano neuronal concreto pode borrar un idioma do disco duro, desinstalarlo.

Iso é o que me sucedeu a min. De maneira parcial esquecinme do inglés (que comecei a aprender aos 7 anos, se iso tivese importancia) e do eúscaro enteiro (que empezou a aprender aos 17).

Quero agradecer o apoio de todos os familiares e amigos; especialmente o papel que xogaron Patxi Larrion e Alberto Barandiaran, que ademais de cubrirme estas semanas, ofrecéronse a ensinarme o eúscaro a min, na convicción sincera de que o propio proceso puido liberar o gordo da memoria e relatar o fío da vida até agora. Estoulles moi agradecido.

Pero, co máximo respecto, supérame o traballo de aprender un novo idioma. É, ademais, tan complicado como o eúscaro. Xa non penso niso. Si eu fose máis novo... O traballo non me deixa tempo para nada e a crise non facilita as cousas. Hai que saber medir as propias capacidades. O inglés é hoxe imprescindible, e si non, hai tempo que teño o gusto de aprender alemán (que na situación económica actual ofrece moitas saídas de paso), para poder comprender por fin o Lieder de Schubert que tanto me axudou no hospital e lelo no orixinal de Zettels Traum, entre outras cousas.

Teño un amor moi especial e sempre lle gardarei ao eúscaro, non en balde paseino ao seu lado (é casualidade?) exactamente a metade da miña vida. Deséxolle sinceramente, na medida das súas posibilidades, que se desenvolva e acceda a campos que aínda lle están prohibidos, desde a pluralidade e a liberdade dos falantes, sen imposicións. Non poucas veces, cando escoito cancións vascas, domíname a melancolía; non me dou conta do significado das palabras, pero enténdoas en profundidade, porque a sensibilidade –como os chorros dos paxaros non necesitan tradutores– chega até o corazón. Non poder ler os libros en eúscaro que eu escribín, ás veces dáme pena; pero hai tanto que ler e por algo non volven...

Evito aos antigos coñecidos, a algúns deles moi íntimos, porque me molesta que lles obrigue ao castelán e moléstame que me esquezan de min e que, coa conversación máis animada, continúen falando en eúscaro entre eles, cando rin ou baixen, pregúnteme si falarán de min.

Por medio desta carta aberta, adeus, grazas a todos até sempre.

(Traducido a redacción).