“Igual que é importante aprender outras moitas cousas, tamén é importante traballar o aspecto emocional”, di Marisa Álvarez. É profesor da ikastola de Irura e desde os seus comezos participou no Plan de Convivencia que se levou a cabo en devandito centro. En Irura, a festa Kilometroak, que está a piques de celebrarse, foi a protagonista no último ano, pero os membros da ikastola non abandonaron o proxecto de convivencia que iniciaron hai anos.No curso

2004-2005 analizáronse por primeira vez as relacións entre os membros da Escola. O curso seguinte, 2005-2006, creouse o Grupo de Convivencia en colaboración coa Ikastola de Anoeta. Desde entón, ambas as ikastolas levaron a cabo conxuntamente un proxecto que ten como obxectivo fortalecer un ambiente de respecto entre os alumnos. O curso pasado participaron 426 alumnos, 286 da ikastola de Anoeta e 140 de Irura. Unha vez realizado o estudo das

dúas ikastolas, viron que tiñan que traballar tres ámbitos: a colaboración entre o profesorado e as familias, a relación entre o alumnado e o equilibrio entre a empatía e a disciplina da aula.

Leccións para as relacións cotiás

Sendo imprescindible a interlocución dentro do grupo, os membros do Grupo de Traballo de Convivencia consideraron necesario traballar as habilidades sociais. Este foi o traballo realizado polos alumnos no curso anterior, adaptando as actividades para as distintas idades.Os

alumnos de quinto, por exemplo, traballaron as habilidades máis básicas a principios do curso anterior. Aprenderon a saudar aos demais, a dar as grazas, a pedir perdón e cousas por favor, e a deixar pasar aos demais, por exemplo. E as paredes da ikastola son un exemplo dos exercicios realizados: “Déixame pasar” di un triángulo que se atopa diante da porta da habitación. “Os nenos saben que pola mañá, cando chega o profesor, hai que deixarlle pasar para que abra a porta”, explicou a titora Larraitz Agirrezabala.

Ademais, repartiron folletos nas tendas. “Na rúa tamén o saben e os alumnos puideron ver que o apreso non lles corresponde a eles sós”, explicou Agirrezabala.

Tras a adquisición das destrezas básicas, o grupo de Convivencia de Irura e Anoeta iniciou a consecución de obxectivos máis concretos. Para iso impartiron aos alumnos leccións de Escucha activa, Eu mensaxes e Asertividad. Grazas á primeira, aprenderon a escoitar as palabras dos demais e a respectar as quendas de palabra de cada un. A través da miña mensaxe, falaron da necesidade de que cada un decida ante un feito concreto, é dicir, de non deixar o que ten que facer sobre os demais. Por último, grazas á Asertividad, tratouse, entre outras cousas, do dereito a ter queixas, de como explicalas, de negarse ante algo que non lle gusta, de saber pedir e de ter en conta as dos demais ao explicar os seus sentimentos.

Cada idade ten o seu modelo

Para os máis
pequenos da escola, até cuarto de Educación Infantil e Primaria, é difícil realizar este tipo de exercicios, polo que lles ensinan sobre todo a falar e escoitar. “Na habitación teñen unha orella e unha gran boca. Cando teñen un problema achéganse a un deles e, segundo o sentido que elixan, ouvirano ou falarán”, explicou Agirrezabala. Así, desde pequenos traballan a capacidade de escoitar cos nenos para que “saiban escoitar, explicar os seus problemas e porse no lugar dos demais”. Desenvolver o uso destes espazos de consenso é unha das intencións para este novo curso.

Ademais do beneficio intrínseco que supón o desenvolvemento das habilidades sociais e o ensino de escóitaa aos alumnos, teñen outro obxectivo: Pór en marcha a mediación a partir de quinto de Primaria e en Educación Secundaria Obrigatoria. A mediación é o medio para resolver os problemas que poidan xurdir entre as persoas. “Supoñamos que dous alumnos teñen algún problema e non poden resolvelo. Poden pedir axuda ao mediador e este tentará atopar unha solución”, explicou Álvarez.

“A mediación xa se está utilizando en moitos lugares, onde hai problemas. No noso caso, ao ser unha ikastola pequena, aínda non hai moitos problemas, pero é mellor prepararse e familiarizarse cos alumnos”, aclara Álvarez. “Ademais, non é só unha actividade da ikastola, tamén serve fóra de aquí”, engadiu. A pesar de que a mediación non se porá en marcha até o próximo curso, o profesorado xa se está preparando. Ademais do

profesorado, os membros do Grupo de Convivencia das ikastolas de Anoeta e Irura opinan que os pais e nais tamén deberían coñecer as actividades que se están levando a cabo nos centros educativos. Eles tentaron organizar charlas para os pais, pero a resposta non foi tan boa como se quixo. “Deben saber o que estamos a facer e o que poden axudar”, afirman. O

Goberno Vasco, preocupado pola violencia nas escolas, tamén fixo unha proposta aos centros para desenvolver plans de convivencia. Definiu un modelo para iso, pero non obriga a ninguén a seguir adiante, é máis, aclara que cada centro debe elaborar un plan acorde ás súas condicións e funcionamento.Os plans

de convivencia adoitan coincidir en obxectivos xerais, aínda que se realizan diferentes planificacións en función das condicións. Aprender a convivir, dialogar e negociar en situacións de conflito, saber comunicar, expresar e escoitar as propias ideas, ser capaz de porse no lugar do resto das persoas e tomar decisións. Estes son os obxectivos que perseguen. Por tanto, todos desexan que os máis pequenos crezan nunha contorna libre de violencia e de respecto. E traballan para iso.