Comezaremos a excursión na praza dos Montañeiros de Elgeta (462m), tras atravesar o porto de Karabieta, seguindo a estrada que se precipita cara á profundidade de Eibar, completamos os primeiros metros da marcha até chegar a unha granxa e penetrarnos no bosque pola estrada que se dirixe á paraxe de Larrabitzarra e torcendo cara á esquerda.

A pesar de que a súa altura é lixeiramente modesta (735m), Egoarbitza é unha cima singular, facilmente reconocible de lonxe, xa que é unha das poucas que ten un pico de pedra na zona onde o piñeiro é rei. Á esquerda da estrada que vai de Elgeta a Eibar atópase Egoarbitza, mentres que o resto de cumes máis coñecidos, como Azkonabieta, Topinburu, Galdaramuño ou Krabelinatx, atópanse á dereita da estrada. Estas outros cumes, facilmente accesibles desde Soraluze, cóbrense con piñeirais pechos que reducen a visión -sen mencionar a antena do cume de Azkonabieta...-. Pola súa banda, Egoarbitza ten a cima completamente despexada e poderemos gozar dun bonito panorama se tentamos subir a ela.

Seguindo a paso lixeiro os claros que nos ofrece o bosque, chegamos á base da última pendente antes de chegar á cima. Despois de descansar no tranquilo campo, preparámonos para subir á cima de Egoarbitza. Visto de fronte, parece moi difícil ascender sobre o peñón, pero o carreiro bordea a subida pola dereita en busca do camiño máis fácil. Unha vez superados algúns pasos de pedra lisa que hai que atravesar con precaución en caso de choiva, atoparemos a caixa de correos e o vértice xeodésico.

Desde esta cima, a vista sobre Eibar e Ermua, que bañan os arroios Ego que van morrer no río Deba, ao chegar a Maltzaga, é marabillosa. Son os montes Urko, Kalamua ou Akondia, así como os montes Karakate, Atxolin, Izarraitz ou Irukurutzeta, si a mirada diríxese cara a Gipuzkoa, ou todos os picos do Duranguesado (Udalaitz, Anboto, Alluitz, Untzillaitz, Mugarra, Gaintzorrotz, Urtemondo ou Mirando cara a Bizkaia). Con moito coidado, desmontamos polo mesmo camiño que o último metro e volvemos ao collado onde hai un campo agradable.

Tras botar unha última ojeada a Egoarbitza, seguiremos o percorrido costa abaixo, baixando á fosa do pantano de Aixola, o punto máis baixo do día -hai que ter en conta que Elgeta sitúase por encima dos 400 metros e o encoro de Aixola moi preto de Eibar, a 300 metros de altitude-. A primeira parte deste descenso completarémola seguindo un carreiro case enteiramente cuberto polo paso do tempo. O verdadeiro montañeiro sofre pola cantidade de camiños tradicionais, vellos carreiros que se utilizaban antigamente para ascender aos cumes, que se están perdendo porque ninguén os percorre. A primeira parte do camiño de baixada desde Egoarbiza até o encoro de Aixola é unha delas. Esquivando as matogueiras, chegamos a un amplo camiño de cemento. Co fin de evitar este camiño, ou as amplas curvas que realiza o camiño, seleccionando os atajos que descenden polo piñeiral, chegaremos enseguida ao encoro de Aixola (300 m) que abastece de auga o val de Eibar.

Atravesamos o muro que soporta a auga do encoro e pasamos alén do Harantxo de Aixola; desde Egoarbizarreta perdemos facilmente a altura e agora temos que recuperar os metros perdidos, remontando as pendentes de Santa Mariña Vella e Erdella. Alén do encoro, atopámonos coas marcas vermellas e brancas que corresponden a longo prazo traxectoria da GR-121 (Volta a Gipuzkoa), evitando Erdella que se dirixe primeiro á estrada Elgeta-Elorrio e posteriormente á cima de Intxorta. Seguindo estes símbolos de pintura pódese cortar un pouco o percorrido. Nós, en cambio, subiremos polo piñeiral, debuxando grandes sedas, elixindo sempre o camiño mellor. Despois dun pouco de suor chegamos á cima de Santa Mariña Vella. A vista que ofrece esta cima é única. Numerosos barrios e caseríos dispersos polas ladeiras de Durango, Berriz, Zaldibar, Ermua, Eibar e arredores. Montes do Duranguesado, desde Udalaitz e Anboto até Aramotz, Oiz, Urko, Karakate... Marabilloso. A continuación, veremos Erdella máis cerca que nunca.

Sen perder moita altura, continuaremos o noso percorrido en directo cara ao outeiro de Erdella; antes de subir a última costa, volveremos atoparnos cos símbolos vermellos e brancos da longa ruta GR-121 que veñen directamente de Aixola. Estes símbolos de pintura deixan á esquerda a cima de Erdella (682 m), o que permite alisar o percorrido en caso de fatiga. Nós, fortes e ben plantados, imos tentar chegar á cima cuberta de árbores. Desgraciadamente, o Erdella non ofrece unha ampla perspectiva e comezamos a descender en canto recuperemos un pouco de aire. O

histórico cume de Intxorta é a única que nos queda para completar este precioso percorrido circular; antes de cruzar a estrada Elgeta-Elorrio e subir as pendentes de Intxorta, pasaremos pola ermida de San Urbano (Santruan). Antigamente, o 25 de maio (día do santo) celebrábase misa e romaría ao redor desta ermida. Pero este costume perdeuse hai moito tempo. Antigamente traían a esta ermida nenos moi chorosos, pensando que se formarían con velas acesas para o santo.

A frecuencia dos latexados dos nosos corazóns acelérase inconscientemente cando nos vaiamos en busca da cima de Intxorta; a medida que nos acheguemos á cima, descubriremos que cada un dos nosos pasos están a darse nun impresionante macizo do País Vasco. De feito, ao redor dos cumes de Intxorta formáronse na primavera de 1937 longas liñas de defensa para facer fronte ás tropas franquistas. A denominada ofensiva biscaíña comezou a finais de marzo de 1937, e tras un duro combate, o 24 de abril, os franquistas iniciaron a ofensiva polo leste e o oeste para facerse coa liña de Intxorta. Ante a imposibilidade de aguantar máis a fronte, os comandantes Beldarrain e Plazaola decidiron retirarse dun estreito pasadizo cara a Ermua. Coas

historias de outrora, chegamos á cima de Intxorta, en pouco tempo. Falta pouco para chegar de novo á zona de Elgeta. Ademais do cume principal (743 m), Intxorta conta con outros dous outeiros, o pequeno Intxorta (715 m) e a pena do Castelo (718 m). Para volver a Elgeta, desfacer os últimos metros da ladeira de Intxorta e volver a un cruzamento no que se pasou a subida. Seguindo as marcas brancas amarelas, faremos rápido o camiño cara a Elgeta, asubiando os sons máis memorables do querido Agur Intxorta de Joseba Tapia. Agur, Intxorta maite.