En palabras de Gotzone Sestaon, a protesta dos tractores é un cóctel, unha pota chea de reivindicacións, e eu creo que a xente que participa nestes movementos é moi diversa. Si no de Navarra hai grandes tractoristas, con grandes granxas, pero tamén se está achegando xente que se dedica á gandaría extensiva, a modelos máis sostibles, á ecolóxica... de todo. Hai unha lea tremenda. Está claro que hai un enfado xeral, unha inquietude. Para poder levar unha vida digna é cada vez máis difícil da agricultura. Pero isto non é agora, isto é algo que vén de hai tempo".

Recoméndolle que vexa a conversación completa, como lector, porque non ten nin unha frase innecesaria:

Cales son os problemas fundamentais?

Sestao lembrou que o cultivo de aquí foi guiado nas últimas décadas pola Política Agrícola Común Europea, que impulsou o modelo produtivo e industrial do cultivo: "Vendéronnos durante moitos anos que tiñamos que seguir un modelo productivista para vivir ben. É dicir, que tiñamos que producir moito e barato. Iso é o que nos estenderon unha e outra vez. Algúns se meteron nese camiño, outros tentamos escapar ou traballar en camiños alternativos... Pero cal é a cuestión? Na actualidade, a produción é cada vez máis custosa, xa que neste modelo existe unha gran dependencia dos combustibles fósiles, así como dos medios externos, xa sexan abonos químicos, pesticidas ou a dependencia de pensos alleos á gandaría. Isto foise incrementando debido, por unha banda, á existencia dun mercado especulativo e, por outro, á existencia de secas, a outros problemas geoestratégicos (a guerra de Ucraína) que agravaron aínda máis a situación de moitas persoas. A isto hai que engadir toda a carga burocrática que supón a PAC".

"O sistema tocou teito", subliñou, citando o artigo de ARGIA de Jenofa Berhokoirigoin: "Ideouse a Política Agrícola Común Europea, que tiña como obxectivo garantir a seguridade alimentaria e que os consumidores fosen alimentos baratos, e hoxe en día tamén estamos a ver que non se cumpre. E que os agricultores teñan unhas condicións de vida dignas, que tampouco se cumpre".

Outros elementos destacados son: "Implicacións medioambientais deste modelo. Os solos están esterilizados, as augas están a contaminarse, os sistemas que se impulsaron necesitan grandes consumos de auga, aos que se sumaron a emerxencia climática, a perda de biodiversidade e todos eles".

Controversia institucional e movemento capitalizado pola agroindustria

Sestao ten clara a súa solución: "Hai que utilizar este momento para dar unha verdadeira análise e debate". Concreta as preguntas a responder a nivel social: "Que modelo de alimentación queremos para o noso país? Esta é a primeira pregunta. E a segunda, ligada a este modelo alimentario: que modelo de agricultura queremos? A iso temos que responder honestamente". Pero Sestaotan está a dicir "porque aínda non estamos nese momento, porque vexo ás institucións de aquí pondo parches. A ver que caramelos dar aos agricultores para que deixen de queixarse. Sigamos no de sempre, sen mover nada ou moita cousa".

Mentres se evita este debate, para Sestao a protesta dos tractores "a forza que se está capitalizando é agroindustria e agronegocio". Explica que "tras o debate que se deu en Europa, víase que o modelo estaba a tocar arriba e estabamos no punto de partida dun cambio de rumbo. Aí sitúanse as estratexias ou estratexias de biodiversidade desde o Caserío á mesa, e propúñanse unha serie de cambios para achegar algunhas correccións en materia medioambiental". En palabras de Sestao, estes cambios supoñen unha sobrecarga para o agricultor e a agroindustria aproveita para "introducir as súas reivindicacións e presión". Así se entende que a primeira medida adoptada por Europa ante a presión dos tractores foi a modificación da norma que supuña limitar o uso de pesticidas ao 50%.

Nun manifesto asinado en Navarra por 140 axentes, ínstase o Goberno de Navarra a pór en marcha unha estratexia desde o Caserío Europeo á Mesa. Pero Sestao insiste en que "hai que facer pedagoxía e iso non se pode deixar en mans do baserritarra". De feito, cando durante tantos anos o sector afíxose a traballar nunha dirección, subliñou que para cambiar o modelo é necesario un acompañamento: "É necesario o acompañamento, a formación, a subvencionabilidad... até agora o Goberno de Navarra non puxo medios para alcanzar eses obxectivos". No manifesto propuxéronse 60 medidas concretas para “pór rapidamente un límite á agricultura e gandaría industrial e iniciar un proceso de desintensificación”. O manifesto pretende reducir á metade as reses cara a 2050. Para Sestao a maior dificultade que teñen é: "Imos ver como conseguimos que a sociedade, os agricultores e as institucións aposten por un cambio destas características. Moitos dos tractores que saíron á estrada van estar de acordo con algunhas propostas, pero non coa desintensificación. E as correlacións de forza non son favorables: unha das medidas que propomos é o fortalecemento dos mercados. Pódese facer facilmente nos municipios que temos ao noso favor, pero en Estella, por exemplo, temos grandes problemas con isto”.

"Os agricultores debemos producir para satisfacer as súas necesidades, non para ese mercado global"

Durante o programa Egonarria, Sestao denuncia o proceso de liberalización que se deu no mercado: os pactos de libre comercio por unha banda e o proceso de desregulación a nivel de mercado por outro. "O que estamos a pedir tanto en Euskal Herria como en Europa é que a alimentación saia de todos estes tratados de libre comercio". Pon un exemplo das consecuencias dos tratados de libre comercio como pastor: "Si traen ovellas ou lácteos desde Nova Zelandia, deben traelos a prezos moi inferiores aos de aquí. Isto supón aquí unha baixada drástica dos prezos do mercado, un afundimento que impide ao gandeiro pagar un prezo en función dos custos. Iso é o que se chama dumping, e nós tamén afectamos a outros países, porque de aquí tamén se exporta moito. Isto é consecuencia do libre comercio, por iso dicimos que hai que saír dos mercados alimenticios e empezar a desenvolver o camiño da soberanía alimentaria. Os agricultores debemos producir para satisfacer as súas necesidades, non para ese mercado global”.