Diversas valoracións da denominada ecociudad de Sarriguren están a manifestarse publicamente por estar en construción no último solar da segunda fase, cando transcorreron 18 anos desde a residencia das primeiras vivendas.

Desde a perspectiva de pertenza á corporación actual, queremos facer unha valoración do que no seu día se describiu como: “Unha das maiores actividades do Goberno de Navarra”, “modelo de desenvolvemento urbano”, “un proxecto piloto e innovador que destaca a aposta da nosa Comunidade Foral como Territorio de Excelencia Ambiental” (José Carlos Esparza Sáez, Conselleiro de Vivenda e Ordenación do Territorio entre 2007 e 2011, na publicación “Sarriguren Ecociudad Ecocity” 2009).

E o primeiro que temos que dicir é que a realidade do conseguido está moi lonxe desas cualificacións relatoras.

Para analizar a cidade como ecosistema, debemos fixarnos na achega de solucións de funcionamento interno, en especial nos problemas de insostenibilidad urbana: tráfico, ruídos, mobilidade non contaminante, circuítos seguros, aproveitamento de fontes de enerxía renovables, reciclaxe, servizos colectivos, dereito a unha vivenda digna... E, desde este punto de vista, a ecociudad de Sarriguren foi e é un fracaso.

Se valorásemos en profundidade os catro parámetros que determinan os ciclos do ecosistema urbano –ciclo atmosférico, ciclo hidrológico, ciclo de materia orgánica e residuos, e ciclo enerxético–, veriamos o lonxe que existe de ser un modelo de desenvolvemento urbano sostible en Sarriguren.

Non imos empezar a desenvolver cada un destes apartados, porque o daría para un libro. É dicir, asumindo que na orixe cumpríase unha visión ecosostenible, aínda que sexa no nivel máis baixo, o máis importante e fundamental é a avaliación continua do seu estado e o máis importante da súa evolución para obter unha radiografía que permita saber se se afastan ou se aproximan aos obxectivos de sustentabilidade. E podemos dicir claramente que esta avaliación nunca se fixo.

O fundamental para a existencia dunha ecociudad non é que os edificios sexan eficientes ou que a densidade de vivendas por hectárea sexa baixa, senón que exista unha xestión continua ecosostenible. E iso non está na xestión do Concello do Val de Egüés, porque o actual equipo de goberno non ten un plan de sustentabilidade urbana e, por tanto, non hai unha avaliación do mesmo.

Para coñecer a traxectoria destes 18 anos habería que escoitar a plataforma das persoas afectadas polas hipotecas e as loitas contra as empresas con alugueres e abusos. Á asociación de veciños Urbi e ás mobilizacións a favor dos servizos sanitarios axeitados. Movementos cidadáns a favor de vivendas dignas, infraestruturas colectivas, sociais, culturais e educativas. Mulleres por unha cidade segura, etc.

Mobilizacións cidadás ante un municipio: onde o negocio representa o dereito a unha vivenda, onde se evidencia que a xestión sostible non existe, onde non hai unha iniciativa pública para a constitución de comunidades enerxéticas, onde o uso do vehículo particular segue sendo prioritario, onde no inverno hai pobreza enerxética que impide acender a calefacción, onde os problemas de conectividad dos vehículos seguen sen resolverse…

Outro elemento que ninguén menciona ao falar de Sarriguren é que forma parte dun concello formado por outros pobos. Un composto municipal, ao ter a mesma xestión municipal, necesita de vínculos de coexistencia entre localizacións tan diferentes. Sarriguren ten 16.000 habitantes e o val do Val de Egüés, 22.000; outros municipios teñen uns 50 habitantes. Ninguén menciona o desequilibrio que xera unha poboación de 16.000 habitantes na xestión dun municipio.

Este desequilibrio só se pode paliar traballando adecuadamente cos concellos locais. E esa é outra das cuestións que destaca por non estar na xestión municipal. Os Concellos do Val de Egüés están excluídos polo actual equipo de goberno municipal.

Velaquí un exemplo destes momentos. O Concello de Olaz expón desde hai anos a necesidade de ordenar o camiño de Altxutxate. Esta rúa é de terra e nela viven as persoas que pagan os impostos. Pois ben, cunha partida nos orzamentos municipais para Olatz, o equipo de goberno prefire gastar en pavimentar un aparcadoiro para o polideportivo que unha rúa inutilizada para os veciños no inverno. Ignóranse as peticións do Concello, dando prioridade a unha obra que ninguén demanda. Con iso foméntase o uso do vehículo particular para acudir ao polideportivo.

Unha última mención ao libro publicado polo Goberno de Navarra en 2009 coa aprobación do Plan Ecociudad. Son 175 páxinas en cor, en papel de cartón, bilingüe (castelán e inglés), nas que a segunda lingua cooficial de Navarra ten unha soa palabra en Sarriguren. Así, menosprezando o eúscaro, non se pode construír ningunha cidade habitable nin social para todas as persoas.

Concelleiros de EH Bildu no Val de Egüés: Ainara Gonzalez Hervas, Asier Mesanza Moraza, Izaskun Juarez Goñi e Ricardo Laspidea Arnedo.