O Concello de Vitoria-Gasteiz abriu en marzo un centro para vitorianos sen fogar cando o Goberno español decretou o confinamento, primeiro no colexio Pío Baroja e despois no frontón de Lakua. O frontón, que acolleu de media a unhas 50 persoas, pechou as súas portas o 15 de xullo. Nas últimas semanas e até a data de peche, o Concello e Cruz Vermella –o recurso é municipal pero xestionado por Cruz Vermella– enviaron aos usuarios do centro a diferentes recursos. O Concello non deu a coñecer o peche, e ARGIA puido coñecer a través dos usuarios o peche e os acontecementos das últimas semanas.

Seis persoas foron enviadas a un apartamento de Ibaiondo, en dous apartamentos diferentes, e foron reacollidas. Entre oito e dez persoas atópanse nos servizos de emerxencia habituais do Concello: Albergue e Centro Municipal de Acollida Social (CEIP). Dez deles foron trasladados ao cámping Ibaia, situado nos suburbios de Vitoria-Gasteiz, en tres bungalows diferentes. O mesmo día do peche, dezaseis usuarios foron trasladados a un edificio situado na rúa do Prado. As catro habitacións do espazo son compartidas de catro en catro, pasando a noite nas literas. Á maioría dixéronlles que o recurso que lles tocou é para seis meses. Ninguén lles explicou o que sucederá despois. Ao redor de oito usuarios marcháronse do centro polos seus propios medios nos últimos días, cansados da incerteza e de esperar unha saída que non chegaba.

“Non cumpriron a palabra”

Segundo os usuarios, os representantes do Concello e de Cruz Vermella nas reunións celebradas no mesmo frontón de Lakua prometeron, por unha banda, saír do centro ás vivendas ordinarias, xunto ás persoas elixidas por eles en función da súa afinidade e coa súa propia habitación, e, por outro, desenvolver un proxecto de futuro baseado na inclusión e nas necesidades e posibilidades de cada persoa. Os usuarios denunciaron que non cumpriron con ningunha das dúas promesas presentadas pola empresa.

Nos novos recursos apenas hai vitorianos con habitación propia e ninguén pode elixir ou propor onde ir ou con quen ir. En xeral, comunicóuselles cunha antelación dun día a saída do centro de Lakua, sen explicar nalgúns casos onde ían. A semana pasada informouse a preto de 20 usuarios que aínda permanecían no centro de que o peche se realizaría o mércores 15 desta semana. A principios desta semana aínda non se sabe cal era a intención dos servizos sociais ou da Cruz Vermella. A reunión informativa convocada para o martes foi suspendida polos responsables do Concello horas antes, sen dar explicacións de por que se producía o incendio. Ao día seguinte, mércores, comunicáronlles cunha hora de antelación que debían recoller as súas pertenzas porque ían pechar o centro e onde ían dirixir cada persoa. Ninguén coñece os plans de reinserción personalizados para o futuro.

Os usuarios comunicaron a ARGIA o empeoramento da vida no centro de Lakua nas últimas semanas. O número de efectivos e voluntarios da Cruz Vermella ha descendido e as actividades que se desenvolvían dentro do centro nos meses anteriores desvanecéronse. Sen información, vendo que dun día para outro os seus compañeiros eran enviados a outros recursos, en total incerteza sobre o futuro próximo, a tensión e o nerviosismo aumentaron. “Dor, tensión, silencio”, describiu un dos usuarios o ambiente no frontón. Tamén entre moitos traballadores e voluntarios destacaba a preocupación, a impotencia ou a indignación polo que estaba a suceder.

Promesas municipais

Estas promesas dos usuarios foron feitas públicas ao longo destes meses por responsables municipais e de Cruz Vermella. O concelleiro de Políticas Sociais, Jon Armentia, repetiu en varias ocasións a lema “non deixaremos a ninguén atrás” durante o confinamento sobre as situacións de exclusión. O pasado 8 de maio responsables do Concello de Vitoria-Gasteiz e da Cruz Vermella de Álava visitaron o centro de Lakua. “É posible non deixar a ninguén atrás na crise que estamos a vivir estes días, grazas, entre outras cousas, a institucións, persoas particulares e entidades como Cruz Vermella, que están a dar o mellor que teñen dentro. Aí vese como entendemos a solidariedade en Vitoria, nesta cidade que sempre dá o mellor aos que necesitan axuda”, afirmou o alcalde. Armentia sinalou que a prioridade era “atender aos colectivos máis vulnerables e vulnerables” e que por iso estábase construíndo “un gran e forte escudo social que axude a estas persoas a saír desta situación”. Engadiu que o centro de Lakua "non se pecharía ata que non se defina a solución máis axeitada para cada unha delas e analícense todas e cada unha delas".

O 9 de xuño, o Concello e Cruz Vermella realizaron unha rolda de prensa para presentar o “plan que están a preparar” para as persoas sen fogar de Lakua. “Estamos a traballar para ofrecer un futuro a estas persoas, para saír da rúa, cun apoio que permita a inclusión”, afirmou Armentia, entre outros.

Promesas en roldas de prensa, peches ocultos

O centro foi pecho, pero a día de hoxe ninguén ten constancia do plan prometido. É de supor que non hai proxecto, porque se un plan “en preparación” merecía a rolda de prensa, polo menos un plan detallado merecería a mesma pena. Pola contra, o centro para persoas sen fogar de Lakua desapareceu sen ningunha notificación oficial do peche.O 17 de xullo publicouse un escrito dos desafiuzados do centro. Pediron que ao finalizar o confinamento non se condene “de novo ao desprezo e ao esquecemento” e que se lles conceda unha oportunidade. A chamada de entón ten toda a actualidade.