Inglaterrako Bigantxak... Eta Baserriak


1976ko martxoaren 14an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Martin baserritarrari elkarrizketa.

Inglaterrako Bigantxak... Eta Baserriak
Inglaterrako bigantxak, iritxi berriak dira, gure artera. Zabalegik ekarri ditu, edo nahiago baduzue Aurrezki kutxa munizipalak, edo nahiago badute esne kontrola daramaten baserritarrek ekar erazi dituzte. Nahi duzuena.
Lehenxeago Holandatik ekarri zuten beste talde bat; eta berriz ere, Holandatik ekartzekoak omen dira. Hemengo baserritar bi izan ziren bigantxok aukeratu eta erosten. Holandan ere hoietxek berak izan ziren. Banuen gogoa hango zenbait berri, hoietakoren bati galdetuz, Jakiteko. Lehen ez nuen egokierarik izan. Oraingoan Martin harrapatu dut. Hona hemen egin dizkiodan galderak eta eman dizkidan erantzunak.
-- Inglaterran ze aldetan ibili zineten?
-- Londrestik ipar sartaldera 400 bat kilometro. Paraje hotza da neguan. Gu han izan ginenean, urtarrilean, 4 gradu hutsaren azpitik. Halere, 2.800 k. korritu genituen kotxean behitegiak ikusten.
-- Ze tamainatako baserriak?
-- Banakako baserriak, familia batenak, 80-100 hektarea lur ditu bakaitzak. Behiak ere inguru hortan, 100 bat behi; gutxiagokoak ikusi genituen, baiña bai 120 eta 160koak ere. Denetan, bi gizon, aita semeak.
-- Ez al da behi gutxi horrenbeste lurrentzat?
-- Bai; baiña loo esnebehiez gainera, beste hainbeste bigantxa edo gehiago dauzkate haundixeago edo txikixeago.
-- Hinnbesterentzat nola egin ganadu jateriak?
-- Behiak larrean ibiltzen dituzte eta belarra zuloan sartu.
-- Lurrik jiratzen al dute?
-- Ganaduak dauden alderdi hoietan, lur gutxi ageri da, jira eta erabilia. Ongarria bai erruz. Belaze bazterretan sekulako zaku pillak ageri ziren, eta ondoko belarra, oso fiña zegoela, zirudien.
-- Neguan nola bazkatzen dituzte?
-- Belar zuloetatik behiek berek Jaten dute nahi hainbat, egun guztian libre. Belar pilla, lurrean taketak sartu eta oholez eta plastikoz isten dute egiterakoan; orain neguan, saihetseko oholak kendu eta ganadu asko izan arren denak kabiltzen dira jaterakoan.
-- Zuloko belarraz gainera?
-- Lastoa ematen zieten, lasto luzea. Azpitarako ere lastoa zeukaten tripa azpitaraino. Ganadutegl hauetatik urruti gabe laborantzako lunak baitaude eta, dirudienez, merke eta ugari etxeratzen dute lastoa,
-- Belarrik ez al dute ontzen?
-- Han ez zen ikusten belarrik onduta,
-- Nolako ikuiliuak ikusi zenituzten?
-- Ganaduak adarrik gabe, denak libre. Tejabana haundi batzuk, alderdi bat zabalik dutela, azpian zementoa eta egunero garbitzen zuten tokian pornal gainean ezer ez. Behien etzalekuetan, kubikuluetan, bakarrik daukate lastoa. Tratarearen aurrean pala bat eta harekin garbitzen dute egunero. Edota behiak dabiltzan tokian lastorik badago, noizik eta behin bakarrik, ateratzen dizkiete azpiak.
-- Hortaz aparte?
-- Hortaz aparte behiak jeizteko sala. Hamar behi jazten dira batera, eta haiek jezten ari diren bitartean, beste 10 barrura sartu. Esnea zuzenean 3.000 litroko depositura joaten da eta handik kamioiak bonbaz kargatu eta eramaten dute egunaren edozein ordutan.
-- Zenbat litro esnebehiko?
-- Guk ikusi genituenak 5.000-6.000 litro urtean ematen zuten behiek. Behi bakoitzeko 14 litro egunean urte guztian.
-- Honera etorri diren bigantxak, ere, hainbeste emango al dute?
-- Nik baietz uste. Guk han bigantxak erosterako, bere aurreko hiru jenerazioen kartak, ikusten genituen, eta denak, tamaina hortakoen umeak dira.
-- Ez omen ziren ba, Irunen, denak konforme?
-- Badakigu hori eta nik banuen bildur. Guk bigantxak, eman dezaketen esneari begiratuta, aukeratu genituen; eta hemen, haundi txikiari begiratzen zioten. Guk gerokoari eta hemen oraingoari.
-- Lehen Holandatik ekarri zirenak berdinagoak eta 10.000 pezta merkeago omen ziren.
-- Bai, baina inglesak esne gehiago ematen duten fama dute, eta munduko merkatuetan garestiago saltzen dira. Hori esan ziguten hemendik abiatzerako. Araban badaude, bai inglesak eta bai holandesak, dauzkaten ganaduzale batzuk, eta haiek, hala esan ziguten: ganadu berdina inglesa izanik, 10.000 pezta gehiago pagatzeko kezkarik, ez izateko.
-- Beste ze alde dago Holandatik Inglaterrara?
-- Baserri txiagoak Holandan. Inglaterran 100 behi bezala, Holandan 50 behi, gu ibili ginen alderdietan behintzat. Lurrak ere 30-40 ha. eta belarra asko ontzen dute, zulora sartu ere bai baino.
-- Beste alderik?
-- Holanda gazte gutxi. Inglaterran, berriz, saillean, baserri guztietan. Bietan etxe bizitza oso txukunak eta ikuilutik aparte
-- Besterik?
-- Holandan kilo pentsua eta litro esnea prezio berdinean daude. Inglaterran, berriz, esnea garestixeago, pentsua baino.
Holandan baserritarra, industriako langilea baino arlotexeago dagoela esaten zituten, estu xamar dabilela diruz. Inglaterran, berriz, diruz ondo zeudela, esaten zuten, lana dela desberdina. Baiña lnglaterran berak aitortzen zutenez, gobernuak lan asko egin du ganaderitza gaurko mailan jartzeko.
Holandan maizter asko dago eta Estaduaren maizter dira gainera. Inglaterran etxe jabeak topatu ditugu denak.
-- Beste zerbait jakingarririk?
-- Bai. Holandan belarra ensilatzeko ez dute zulorik egiten. Lurraren gainean egin pilla, zapaldu ondo, plastikoz tapatu eta kitto. Hori hemen ere egin daiteke eta badira egin dutenak.
-- Azkenik zer esango zenieke Inglaterrako bigantxok etxera eraman dituztenei?
-- Handik ekarritako bigantxei, kanpora ez ateratze ezkero, gutxienez illea mozteko. Han 4 gradu utsetik behera zeuden, eta hemen, 16-18 gradutan egon beharko baitute ikuiluan eta beroegi da hoientzat.
-- Eskerrik asko Martin. Hurrengora arte.
Jose Alkiza
11

GaiezEkonomiaLehen sektoAbeltzantza
EgileezALKIZA1Ekonomia

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude