Inglaterrako Bigantxak... Eta Baserriak

1976ko martxoaren 14an

Martin baserritarrari elkarrizketa.

Inglaterrako Bigantxak... Eta Baserriak
Inglaterrako bigantxak, iritxi berriak dira, gure artera. Zabalegik ekarri ditu, edo nahiago baduzue Aurrezki kutxa munizipalak, edo nahiago badute esne kontrola daramaten baserritarrek ekar erazi dituzte. Nahi duzuena.
Lehenxeago Holandatik ekarri zuten beste talde bat; eta berriz ere, Holandatik ekartzekoak omen dira. Hemengo baserritar bi izan ziren bigantxok aukeratu eta erosten. Holandan ere hoietxek berak izan ziren. Banuen gogoa hango zenbait berri, hoietakoren bati galdetuz, Jakiteko. Lehen ez nuen egokierarik izan. Oraingoan Martin harrapatu dut. Hona hemen egin dizkiodan galderak eta eman dizkidan erantzunak.
-- Inglaterran ze aldetan ibili zineten?
-- Londrestik ipar sartaldera 400 bat kilometro. Paraje hotza da neguan. Gu han izan ginenean, urtarrilean, 4 gradu hutsaren azpitik. Halere, 2.800 k. korritu genituen kotxean behitegiak ikusten.
-- Ze tamainatako baserriak?
-- Banakako baserriak, familia batenak, 80-100 hektarea lur ditu bakaitzak. Behiak ere inguru hortan, 100 bat behi; gutxiagokoak ikusi genituen, baiña bai 120 eta 160koak ere. Denetan, bi gizon, aita semeak.
-- Ez al da behi gutxi horrenbeste lurrentzat?
-- Bai; baiña loo esnebehiez gainera, beste hainbeste bigantxa edo gehiago dauzkate haundixeago edo txikixeago.
-- Hinnbesterentzat nola egin ganadu jateriak?
-- Behiak larrean ibiltzen dituzte eta belarra zuloan sartu.
-- Lurrik jiratzen al dute?
-- Ganaduak dauden alderdi hoietan, lur gutxi ageri da, jira eta erabilia. Ongarria bai erruz. Belaze bazterretan sekulako zaku pillak ageri ziren, eta ondoko belarra, oso fiña zegoela, zirudien.
-- Neguan nola bazkatzen dituzte?
-- Belar zuloetatik behiek berek Jaten dute nahi hainbat, egun guztian libre. Belar pilla, lurrean taketak sartu eta oholez eta plastikoz isten dute egiterakoan; orain neguan, saihetseko oholak kendu eta ganadu asko izan arren denak kabiltzen dira jaterakoan.
-- Zuloko belarraz gainera?
-- Lastoa ematen zieten, lasto luzea. Azpitarako ere lastoa zeukaten tripa azpitaraino. Ganadutegl hauetatik urruti gabe laborantzako lunak baitaude eta, dirudienez, merke eta ugari etxeratzen dute lastoa,
-- Belarrik ez al dute ontzen?
-- Han ez zen ikusten belarrik onduta,
-- Nolako ikuiliuak ikusi zenituzten?
-- Ganaduak adarrik gabe, denak libre. Tejabana haundi batzuk, alderdi bat zabalik dutela, azpian zementoa eta egunero garbitzen zuten tokian pornal gainean ezer ez. Behien etzalekuetan, kubikuluetan, bakarrik daukate lastoa. Tratarearen aurrean pala bat eta harekin garbitzen dute egunero. Edota behiak dabiltzan tokian lastorik badago, noizik eta behin bakarrik, ateratzen dizkiete azpiak.
-- Hortaz aparte?
-- Hortaz aparte behiak jeizteko sala. Hamar behi jazten dira batera, eta haiek jezten ari diren bitartean, beste 10 barrura sartu. Esnea zuzenean 3.000 litroko depositura joaten da eta handik kamioiak bonbaz kargatu eta eramaten dute egunaren edozein ordutan.
-- Zenbat litro esnebehiko?
-- Guk ikusi genituenak 5.000-6.000 litro urtean ematen zuten behiek. Behi bakoitzeko 14 litro egunean urte guztian.
-- Honera etorri diren bigantxak, ere, hainbeste emango al dute?
-- Nik baietz uste. Guk han bigantxak erosterako, bere aurreko hiru jenerazioen kartak, ikusten genituen, eta denak, tamaina hortakoen umeak dira.
-- Ez omen ziren ba, Irunen, denak konforme?
-- Badakigu hori eta nik banuen bildur. Guk bigantxak, eman dezaketen esneari begiratuta, aukeratu genituen; eta hemen, haundi txikiari begiratzen zioten. Guk gerokoari eta hemen oraingoari.
-- Lehen Holandatik ekarri zirenak berdinagoak eta 10.000 pezta merkeago omen ziren.
-- Bai, baina inglesak esne gehiago ematen duten fama dute, eta munduko merkatuetan garestiago saltzen dira. Hori esan ziguten hemendik abiatzerako. Araban badaude, bai inglesak eta bai holandesak, dauzkaten ganaduzale batzuk, eta haiek, hala esan ziguten: ganadu berdina inglesa izanik, 10.000 pezta gehiago pagatzeko kezkarik, ez izateko.
-- Beste ze alde dago Holandatik Inglaterrara?
-- Baserri txiagoak Holandan. Inglaterran 100 behi bezala, Holandan 50 behi, gu ibili ginen alderdietan behintzat. Lurrak ere 30-40 ha. eta belarra asko ontzen dute, zulora sartu ere bai baino.
-- Beste alderik?
-- Holanda gazte gutxi. Inglaterran, berriz, saillean, baserri guztietan. Bietan etxe bizitza oso txukunak eta ikuilutik aparte
-- Besterik?
-- Holandan kilo pentsua eta litro esnea prezio berdinean daude. Inglaterran, berriz, esnea garestixeago, pentsua baino.
Holandan baserritarra, industriako langilea baino arlotexeago dagoela esaten zituten, estu xamar dabilela diruz. Inglaterran, berriz, diruz ondo zeudela, esaten zuten, lana dela desberdina. Baiña lnglaterran berak aitortzen zutenez, gobernuak lan asko egin du ganaderitza gaurko mailan jartzeko.
Holandan maizter asko dago eta Estaduaren maizter dira gainera. Inglaterran etxe jabeak topatu ditugu denak.
-- Beste zerbait jakingarririk?
-- Bai. Holandan belarra ensilatzeko ez dute zulorik egiten. Lurraren gainean egin pilla, zapaldu ondo, plastikoz tapatu eta kitto. Hori hemen ere egin daiteke eta badira egin dutenak.
-- Azkenik zer esango zenieke Inglaterrako bigantxok etxera eraman dituztenei?
-- Handik ekarritako bigantxei, kanpora ez ateratze ezkero, gutxienez illea mozteko. Han 4 gradu utsetik behera zeuden, eta hemen, 16-18 gradutan egon beharko baitute ikuiluan eta beroegi da hoientzat.
-- Eskerrik asko Martin. Hurrengora arte.
Jose Alkiza
11

GaiezEkonomiaLehen sektoAbeltzantza
EgileezALKIZA1Ekonomia

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude