"Hitz neurtuetan" antzerkia zestoan
Zestoako "Ur-Zaleak" taldeak, Xabier Unanue gure idazleak burutu duen "Hitz-Neurtuz"ko antzerkia emango digu "Eliz-Ondo" zineman, Abenduaren 14ean, gaueko 9,30etan.
Oraindik gutxi ezagutzen den altxor asko dago herri-bertsoetan. Bertso zaharren kantaldia moldatu ziguten lehen Xabier Letek, Antton Valverdek eta Julen Lekuonak. Gaur antzerkira daramate bertsoa zestoarrek, Xabier Unanue eta Pili Etxanizen bidez.
Bi saiotara azaldu gara nola egiten duten ikustearren. Bi ordu pasatxoko antzerkia da. Zoratzen egon gara. Jendeak, gustoko bi ordu igarako dituela, uste dugu. Era askotako sentimenduak jarriko zaizkio dantzan jendeari. Pasarte hunkigarriak, algara gozokoak, denetarik izango du.
Xabier eta Pili ditut tartetxo batean solaslari.
Zer da, hain zuzen, zuek prestatzen ari zaretena?
Antzerki bat, hain zuzen ere, zenbait bertsolariren zati bereziz Euskal Herriaren kondairan murgilduriko bertsolarien mezua agertarazi nahi genuke. Herriak gogozkoak izan ditu bertsolariak eta bertsoak. Herriaren giroaz eta gertaerez mintzo dira askotan. Bertsolari eta bertso hoik, antzerki giroz eta loturaz agertu nahi dizkiogu herriari.
Bertsozko antzerkia moldatzen, zer dela eta hasi zinen, Xabier?
Bertsolariek sortu izan dizkiguten pertsonaiez estanpa gisako zerbait agertzeko asmoa aspaldikoa dut. Ez nahiz behin ere ahaztuko, Anjel Garaizabal eta Lurdes Arrizabalagak "Maritxu nora zoaz" abestiaz egin zuten antzerkitxoaz. Ume nintzelarik ikusi nuen Zesteako zinema aretoan. Txikitako oroitzapen gozo hark burutarazi dit. Herriak ezagutu behar du bertsolarien lana eta mezua. Antzerki giroa horretarako onenetarikoa, noski.
Hari bat, ardatz bat, izan ohi du antzerkiak.
Ez dugu bertsolaritzaren kondaira urtez-urte harildurik ematen. Hiru zati ditu antzerki honek: Fernando Amezketarraren ipuinez hasten dugu lehen zatia, Iztuetaren "Kontxexi" deitu bertsoez jarraitzen da, ondoren Etxahunen zenbait bertso eta beronen bizitzako zenbait pasarte agertzen dira, Pedro Mari Otañoren zenbait ibilaldi, Bilintxen "Nagusi Jauna eta Joana Bixenta Olabe". Iparragirren bizitzako zenbait xehetasunez amaitzen dugu lehen zatia. Bigarren zatia, berriz, sagardotegiroan egiten dugu. Pello Errota, Txirrita, Gaztelu eta Xenpelarren zenbait bertso azaltzen ditugu zati honetan. Hirugarren zatia Uztapideren ohoretan moldaturik da. Uztapideren bertsoak eta bertso saioak dira ardatz, harekin eta honekin, han eta hemen kantatu izan dituen bertsoak, alegia.
Gaika, bertsolarika edo beste nolabait egin nahi izan ahal duzue bertsoen lotura?
Ez du lotura orokor bat antzerki honek, ez gaiaren aldetik eta ez bertsolarien aldetik. Estanpa gisako antzerkia da lehen zatian behintzat. Argiz, doinuz eta ilununez jazten ditugu bakoitzaren ihardunak. Era horretan egin nahi izaten dugu, ihardun batetik besterako lotura giroa gal ez dadin, jendea antzerkiaren mezuan murgil dadin.
Helbururen bat izan ohi dute gizonaren ekintzek.
Bertsotan gorde, historian zehar, gure ahozko literatura. Aiton-amonengandik ikasiak izan dira bertso asko. Herriak berak jaso du bertso asko. Gaur, zorionez, liburuetan gorde dira herriari ikasitako bertso hoik. Ahozko literatura honi omenaldi bat egin nahi genioke. Helburua, berriz, urruti dago: Euskal Komedia-Musikal bat sortu nahi genuke bertsolarien personaia eta ipuinez. Lehen urrats bat besterik ez da gurea. Helburuaren atzetik abiatze bat besterik ez.
Bide berri bat urratzera zoazte. Bidezko da zalantza eta beldurra edukitzea. Jendeari gustatuko zaiola uste ahal duzue?
Lehen esan dugunez, herriak gogozkoak ditu bertsoak, maite ditu bertsolariak. Antzeslari bakoitzak ondo egiten du bertsolariaren papera, giroak eta bertsoak eskatzen duen erara egiten du lan. "Kontxexi"ri jarritako bertsoak, esate baterako. Espetxetik barrutik kantatzen ditu bertsolariak bertso hauk. Une bakoitzeko giroa biziarazi nahi diogu entzule-ikusleari. Antzerkiak duen indarraz eta erraztasunaz baliatzen gara horretarako. Bertsoa kantatu hutsez baino garai bakoitzeko gertaerez herria honela hobeto jabetuko dela, uste dugu.
Bertsolari zahar bakoitzari dagokion jantzi, imintzio eta tankera hartuko ahal du antzeslariak?
Hori ezinezkoa da, gaurkoz behintzat. Baina ez dira, noski, eztai eguneko jantziz ere agertuko. Eguneroko jantziz azalduko dira.
Lan haundi samarra hartu ote duzuen deritzat.
Haundia baino gehiago, luzea izan dela esango genuke. Hogeita bost personaia desberdin agertzen dira antzerki osoan. Antzeslari gehienak bertsozale izateak asko erraztu digu langintza. Hor dugu, adibidez, Uztapide zaharraren iloba. Bertsozale izateak, bertsolari asko ezagutzea eta berso asko jakitea dakar. Oso zaila zatekeen antzerki hau baratzea taldean bertsozalerik izan ez bagenu.
Euskal antzerki berri baten hasikin bilaka daitezke Zestoako "Ur-Zaleak". Hori opa diegu.
MUTIOZABAL
1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]
Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei.
Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.
Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.
Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.
IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.