INTXIXU TALDEA

1974ko abuztuaren 18an

Intxisu antzerki taldeko zuendaria den Eugenio Erozenari elkarrizketa.

INTXIXU TALDEA
Eugenio Arozena mintzo
Uztailaren 24ean, Ondarrabian, Oiartzungo Intxitu Taldeak bere laugarren antzerki obra aurkeztu zuen. Albiste hau zela eta, Donostian ginen hurren larunbatean, Eugenio Arozena oiartzuarrarekin hitzegin asmoz, Intxitu Taldeko zuzendari denez gero berri zehatzik eskainiko zigulakoan.
Bi ordu inguruan luze mintzatu zaigu Arozena, guretzat (eta irakurlerik gehienentzat) guztiz ezezagun den gai batez, eta, azkenen baten ez badirudi ere, lotsarik gabe esan dezakegu egundaino egin dugun elkarrizketarik zailena gertatu zaigula.
Diogun, bestalde, Eugeniok ematen dizkigun iritziak, iritzi soilak baino ez direla, eta pertsona jakineko iritziak ezezik, talde oso batenak, gure honako kasu honetan, Oiartzungo Intxitu Antzerki Taldearenak.
-Antzerki obra berri bat aurkeztu duzuela esan zidatek Eugenio. Zein duk berri hori?
-Orria-778 duk izenburuz. Ondarrabian aurkeztu berri diagu uztailaren 24ean. Hilaren 25ean, berriz, Aranon, Nafarroan.
-Zertaz duk zuen aurkezpen berri hori?
-Orria zera duk, Orreaga, "Roncesvalles", alegia. 778, aldiz, urtea, Karlomagno Nafarroan sartu zen garaia.
-Gainontzeko saiorik programaturik ahal duzue?
-Mordoxka bat bai. Begira, abuztuaren 15ean Mallabian; Andramaritan ere, Goizuetan. Irailean, berriz, Iruiñean, Hernanin, Urnietan... Gabon aurretik Bergaran, agian... etab.
-Zenbagarren obra duzue hau?
-Intxitu Taldea 1969 urtean sortu zuan. Geroztik lau dituk muntatu ditugun antzerkiak. Lehendabizikoa Piarres Lartzabalen Lartaunen Historia, bigarrena Aralar, Tolosan sariturik atera zena; hirugarrena, Pio Barojaren Altzateko Jauna, Xabier Letek euskaratua, eta galarazia izan zena. Laugarrena, berriz, Orria-778, esan bezala.
-Laurak dituk -nik antzematen zioet behintzat- historiozko gaiak. Zer dela eta?
-Bai... begira... Intxitu Taldea hildo zehatz baten barna ari duk sortu zenetik. Gure hildo hori euskal teatro herrikoia duk. Gure asmoa, berriz, herri teatroa gaurkotu. Helburua, azkenik, gaurko euskal teatroa gure historiarekin aurkitu.
-Bazegok hemen azterketa batetarako materialik aski. Nolabait hasteko... esan egidak: zein duk, hire ustetan, teatroaren funtzioa?
-Publiko baten sensibilizazioa, nere iritziz, teatroan ez bait da gehiago lortuko.
-Eta nola sortu hik aipatu duan "sensibilizazio" hori?
-Teatro-hizkuntza bat sortuaz.
-Beldur nauk, ni bezelako ez jakinentzat, hori garbiegi ez ote dagoan. Nola muga teatro hizkuntxa hori?
-Herrian eta historian finkatuz.
-Erantzun zehatzak hireak... Hala ere, zer egin dik Intxitu Taldeak gure publikoa sensibilizatze aldera.
-Intxitu Taldea euskal folklorearen era guztitako iturburuetan oinarritu duk, era zaharrak gaurkotuz.
-Folklorea ez duk gero, gaur egun, inor sensibilizatzeko hitzik aukerakoena...
-Hitza duk gutiena. Nik esan nahi dudana zera duk, gu geu geure ahozko literaturaz eta ohitura zaharrez baliatzen garela, hala nola, "arta-zuriketak", "xaribariak", "maskaradak", "pasturalak" (Zuberoa), "Karroxak" (Luzaide), "Gau -belak" (Arantzazu, Aralar) eta abarrez.
-Baina hori guzti hori "teatroa" ahal duk ba?
-Ez duk ba izango! Gaur egun forma "parateatrales" esan ohi dena nahi baduk, baina, funtsean teatroa, herri-teatroa, egiazko teatroa.
-Horregatiok... hik dioanez, euskal teatroa ez zuan gero XVIII mendean sortu!
-Teatro idatzia, behar bada bai, baina ez herri-teatroa. Literatura landuari bagagozkio, teatroaren historia Barrutia, Peñaflorida, Altzaga, Soroa eta beste halako hainbatekin hasten duk. Hau da, berrehun urte baino ez dituala. Orduan gertatzen duk gure historia oso motza dela.
-Eta?
-Eta, guk ezagutzen dugun teatro bakarra teatro idatzia dela. Baina, teatroa aspaldikoa duk, betikoa, gizonari berari lotua. Teatroa ez zuan sortu gizonak idazten ikasi zuen egunean. Ezta gutiagorik ere!
-Beraz, antza denez, euskal teatroaren hasera zanbaitek uste baino lehenagokoa duk?
-Hain lehenagokoa eze, interesgarri bait duk jakitea Europako teatroaren lehen urratsak hemen Euskal Herrian agertzen direla, leize-zulotan agertu ere.
-Nola ba, leize-zulotan?
-Bai, gizonak animaliak irudikatzen zituan leize-zuloetako hormetan, eta, inoiz, bere burua ere animali-larruz eta tankeraz jantzi ere. Erilijioa, aztikeria, animaliak gainditu beharra... horra lehen teatroa giro edo gizarte baten manifiestoa baino ez duk.
-Hala ere, hire planteamendu horrek ez zekiat nik gaur egun zenbaterainoko baliorik duan...
-Balioa... balioa bere neurrian, jakina. Baina, beti ere, euskal teatroa XVIII mendean hasi zela pentsatzeak baino gehiago, noski. Honekin ez diat esan nahi oinarrietara jo behar dugula baizik.
-Eta, lehengo formak gaurkotzeak erantzuten ahal dio gaurko problematikari?
-Lehengo formak balio daite, baldin gaurko dinamika eta gaiei lotzen bazaizkie.
-Baina, hain zuzen, forma zahar hoitan ba ahal dago gaurko dinamikarik?
-Egon badago. Gure herri-teatroa, munduko teatrorik berrienetakoa bezain gaurkoa eta berria izan zitekek. Paris edo Ameriketako kaleetan agertzen diren hainakoa.
-Hala ere...
-Bai. hala ere, aipatu duan dinamika horrek bi alderdi zetik, Gertakizunak eta beroni ematen zaion erantzuna. Gertaerarik ugari zegok Euskal Herrian, nahi hainako erantzunik eman ezin, ordea. Haatik, bada urte askotako problematika bat, eta, lehengo gai, pasarte, gertaera eta historialdiri atxikiz, gaurkotuz gero...
-Zuen programa bide horretan abiatzen ahal duk?
-Bai, lehengo gaiak badira ere, funtsean gaurkoak dituk, historia errepikatzen ari bait da. Gauden egoeratan herri-teatroa baino ez zezakeagu egin.
-Egoera diok... duela zortri urte hamarren bat antzerki talde zegoan hego alde honetan. Orain, aldiz, bi baino ez, Urnietako "Egil-billa" eta zuek. Zergatik joan duk horrenbeste talde pikutara?
-Behar bada -arrazoi bat- beren eta herriaren arteko harremanik lortu ez zutelako. Bakoitzak pentsa dezala harreman hori zertan datzan. Guk geuk iritzi eta ideia zehatzak ditiagu horretaz.
-Federezio bat ere sortu zuan ez da?
-Bai, sortu bai, baina sortu ahala hil egin zuan.
-Ez diezaiola, horrelakorik Intxitu Taldeari gerta. Bizia luze eta nekea labur!
KOLDO OLAZABAL
Eugenio Arocena
7

GaiezKulturaAntzerkiaTaldeakINTXIXU
PertsonaiazAROZENA2
EgileezOLAZABAL1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

Efemeridea: Jarrairen V. Kongresua bortizki eragotzi zuen Espainiako Poliziak, agindu judizialik gabe

ARGIA

"Amorrua, hira eta mendeku nahia emakume baten motorrak ere izan daitezke"

Reyes Ilintxeta

2x17: Amillubi proiektutik: taupaka hasi da lurra | Ane Aranburu eta Miryan Imaz

Bizi Baratzea | ARGIA

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude