Kristobal Balenziaga, "haute couture"ko "Luis Buñuel"


1974ko urtarrilaren 27an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Andre Courreges, Kristobal Balentziagaren ikaslearekin
Kristobal Balenziaga, "haute couture"ko "Luis Buñuel"
Christian Dior, Jacques Fath eta Kristobal Balenziaga euskalduna (Getarian jaioa), bai eta Coc6 Chanel bizia, hauetxek izan dira jostun handiaren aurrelari, gaur egun "pret a porter" eta horrelako moda funtzionaletan erortzen ari baita.
Dior, Fath, Balenziaga, Coco Chanel ez dira, jadanik mundu honetakoak. Lehen bien firma komerzialek iraun dute, bai eta azken honenak ere. Epoka bat erabaki zuten haiek. Denetan askatuena Balenziaga euskoa. Bost axola zitzalon Balenziagari "syndikal" zeritzan kriterioa Zaputza eta handia, bakarra, zorrotza eta ispiratua, Kristobal Balenziaga beti izan da, ezbairik gabe, "lehena". Zinegileen artean Luis Buñuel dena da jostunen artean Balenziaga. Ikasle bakarra utzi zuen; Courreges, Nafarroa Beherako euskaldun bat. Beste batez, mintzatuko gara honetaz.
Courregesek biziki eta neurririk gabe du miesten bere irakaslea, baina ez darraio haren bideari. Garaiak aldatu dira eta garaiarekin emakumea ere Egun, "pret a porter", merkea nahiz garestia, ari da gailentzen
Duela guti hil zen Balenziaga eta Getarian zuten ehortzi. Ez zuen ezer asko esan prentsa espainolak, ez eta euskaldunak ere orduan egun, omenaldi egiten ari zaio New York eta Madrideko Museoeta haren 100 kreazio hoberenak erakutsiz Guk ere nahi diogu egin hemen qure omentxoa
Nor izan zen, bada, Balenziaga?
Lanari ekin nioenan, Balenziagaren bi bozeto aurkitu nituen. Garai hartan modaren egile haundia zen Balenziaga. Izaera zorrotza zuen... baina orduko jostunik nagusiena zen. Ikustera joan nintzaion. Urte bete luzea iragan nuen ate joka. Azkeni esan zidan: "Honen tematsu bazara, tira, emanen dizut lana baina jakin ezazu ez zaidala zure kasoa axola, ez baitakizu deus ere egiten". Lantegian sartu ninduen, orduantxe hasten ari ziren jostuntxo edo dendariekin batera. Eta horrela, poliki-poliki, hamar urtez ikasi nuen nere ofizioa.
Nor jantzi zuen Balenziagak?
Ezagutu zuen Balenziagak Espaiñiako erregeren garaia, Donostiakoa eta Madridekoa. Emakume-typo hartan pentsatuz zuen diseñatzen.. Balenziagak bezero bereziak zituen, oso bereak, oso isilak. Joskura haundia ez zela kalera jaitsi behar uste zuen eta hala frogatzen zioten bere bezeroek, erregina eta printzesek. Gaur egun, emakumerik aberatsenak ere Courrègesen "jertsey" bat jantzi nahiko luke eta "Lewi's" fraka batzuk, esate baterako... Balenziagak oso gogoko zuen "vestir" erdal aditza. Lehen (eta orain ere berdin) Espaiñiako emakumeentzat "vestir" zera zen, ongi atontzea, hornitzea, harat-honat eramaten den monumento bat bezala. Maiz eta usu mintzatzen zitzaidan Kontxaz, eta Madridetik Donostiara etortzeko auto berezi bat -heuren maletak ekartzeko, noski- behar zuten gorteko dama haundi haietaz. Zenbait soinekok hiruzpalau ordu behar zituzten plantxatzeko... Francesca Bertini-ren mundua zen, Rubens-en matronak liuratzen zituen mundua. Guzti horrek behea jo zuen, Sueziako kalegarbitzaile baten alabak, Greta Garbok, hirurogei kilo baino gutiago pisatuz eta gerri zabalik gabe polit eta "sexy", izan daitekeela frogatu zuenenan. Gereta Garbok eragin zuen eta xuritu aldaketa haundi hura. Greta Garbo etorri baino lehen, ez zuen jostun batek ere diseñatzen meharrentzat. Meheak ez ziren kontutan hartzen. "Walkyria" emakumeak atzekalde zabala behar zuen, senarra topako bazuen. Atzekalde handiekin nahi aina senar aurki zezakeen.
Orain, beste emakume-typo bat gogoan hartuz diseñatu ohi da, oraingo ispirituko emakumeentzat, emakume langile eta borrokalrientzat: non nahi, Ameriketan, Euskal Herrian, Suezian edota Japonen aurki daitezkeen emakumeentzat.
Zein izan ziren Balenziagaren merezimenduak?
Hara, Balenziaga genio-sortzaile bat izan zen, batipat; bere asmakizun eta bere mugekin, beste edozein bezala. Emakume-pertsona eta ez emakume-panpina jantzi nahi ukan zuen. Honi jarraiki, emakumeari hobeki zihoakiola, uste zuen, belaunaz bi behatz beheragoko gona, eta asmatu egin zuen. Motzegi doan emakumea farregarri da, farregarri izatea gauza subjetiboa bada ere. Espainiar eta euskal iluntasuna oso gogoko zuen. Beltza izan zuen kolorerik maiteena eta toki orotan ezaguna egin zuen bere kreazioetan. Bere idurimena eta diseinua emakumearen zerbitzurako jarri zuen, eta ez alderantziz. Guti ahal deritzozu bizi dugun mundurako?
Ez, noski, ez deritzat guti. Aski deritzat. Gehiegi. Getariako mutilzaharra, hainbat uda gure artean, Igeldon pasa zuen getariar hura, egun mundu guzian da ezaguna, Elkano eta Txillida bezain ezaguna. Eta ez da harritzeko. Getaria bezalako kaila polit horretatik ez baitaiteke atera xori beltz, urdin, berde eta gorri besterik, munduko lau haizeetara hegatzen direlarik.
EDORTA KORTADI
KRISTOBAL BALENZIAGA
7

GaiezGizarteaModa
PertsonaiazCOURREGES1
EgileezKORTADI1Gizartea

Azkenak
2025-08-27 | Patxi Azparren
Askapen prozesu heterokroniko, poliedriko eta “kuantikoa”

Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!

Prozesu heterokronikoa

Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]


Kilate askoko abesbatza

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Le Concert des Nations. La capella Nacional de Catalunya.
Zuzendaria: Jordi Savall.
Abesbatzaren prestaketa: Lluís Vilamajó.
Egitaraua: Mendelssohnen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]


Denge eta chikungunya kasuak ugaritu dira Europan, klima aldaketak eraginda

Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.


Eskola-itzuleran 400-500 euro artean gastatuko dute Hego Euskal Herriko etxeek, inkesten arabera

Testuliburuen mailegutza, berrerabilera edota bigarren eskuko azokak ugaritu badira ere, ikasmaterialak gastua izaten jarraitzen du etxe askotan, dirulaguntzak dirulaguntza. Eskola-itzulerak batez beste 400 eta 500 euro arteko gastua ekarriko du Hego Euskal Herriko etxeetan,... [+]


Muruzabal eta Zarrakaztelu suteengatik hondamendi eremu izendatu ditu Espainiako Gobernuak

Izendapenak ahalbidetuko du kalte ordainak ordaintzeko prozesuak hastea. Bi suteetan 500 hektarea baino gehiago erre dira.


Frantziako Estatuak “arriskuan” jarriko du EKE, dirulaguntzak 30.000 euro murriztuta

Iaz jasotakoarekin alderatuta, %15eko murrizketa jasango luke Euskal Kultur Erakundeak. Prentsa ohar batean, erakundeak adierazi du erabaki horrek "ondorio latzak" izango lituzkeela: esaterako, hainbat postu arriskuan egongo liratekeela eta kideei emandako dirulaguntza... [+]


Talde ekologistak:
“Auditoretza ekonomiko bat nahikoa izan da inbertitzaileak Muga meatze proiektuan atzera egiteko”

Ekologistak Martxanek eta Sustrai Erakuntzak diote txinatar inbertitzaileek atzera egiteak agerian utzi dituela Zangozako meatzearen "funtsik gabeko arrazoiak". Nafarroako Gobernuari eskatu diote "interes publikoari erantzuten ez dion proiektu defendaezina... [+]


Urruñako sukalde zentrala prest da herriko haur eta adinekoei tokiko elikadura prestatzeko

Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.


Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.


Euskal Selekzioak jokatuko du munduko Wallball txapelketan

Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.


Oposizioari aurrea hartuz, Bayrou konfiantza mozio batera aurkeztuko da irailaren 8an

"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]


Wagner birformulatua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.

---------------------------

Oraingo... [+]


Israelek Gazako Nasser ospitaleari eraso egin dio, eta gutxienez 20 pertsona hil ditu, tartean bost kazetari

Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak. 


BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

639 'minipisu' ari dira eraikitzen Barakaldon, BEC erakustazokaren aldamenean. Udal ordenantzak aginduta, hotel erabilera eman behar zaio espazio horri, baina "alokairu malgua" dela dio Be Casa-k. Egun batzuetako alokairuetatik hasi eta "hilabete batzuetarako... [+]


Festetako egitarauaren argazkia matxista dela salatu du Cascanteko emakumeen elkarteak

Candela emakumeen elkarteak eta PSNk eskatu dute argazkia kentzea eta udalak argitaratutako materialetan kontrol handiagoa egotea, ez egoteko estereotipo sexistarik.


Eguneraketa berriak daude