Kristobal Balenziaga, "haute couture"ko "Luis Buñuel"


1974ko urtarrilaren 27an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Andre Courreges, Kristobal Balentziagaren ikaslearekin
Kristobal Balenziaga, "haute couture"ko "Luis Buñuel"
Christian Dior, Jacques Fath eta Kristobal Balenziaga euskalduna (Getarian jaioa), bai eta Coc6 Chanel bizia, hauetxek izan dira jostun handiaren aurrelari, gaur egun "pret a porter" eta horrelako moda funtzionaletan erortzen ari baita.
Dior, Fath, Balenziaga, Coco Chanel ez dira, jadanik mundu honetakoak. Lehen bien firma komerzialek iraun dute, bai eta azken honenak ere. Epoka bat erabaki zuten haiek. Denetan askatuena Balenziaga euskoa. Bost axola zitzalon Balenziagari "syndikal" zeritzan kriterioa Zaputza eta handia, bakarra, zorrotza eta ispiratua, Kristobal Balenziaga beti izan da, ezbairik gabe, "lehena". Zinegileen artean Luis Buñuel dena da jostunen artean Balenziaga. Ikasle bakarra utzi zuen; Courreges, Nafarroa Beherako euskaldun bat. Beste batez, mintzatuko gara honetaz.
Courregesek biziki eta neurririk gabe du miesten bere irakaslea, baina ez darraio haren bideari. Garaiak aldatu dira eta garaiarekin emakumea ere Egun, "pret a porter", merkea nahiz garestia, ari da gailentzen
Duela guti hil zen Balenziaga eta Getarian zuten ehortzi. Ez zuen ezer asko esan prentsa espainolak, ez eta euskaldunak ere orduan egun, omenaldi egiten ari zaio New York eta Madrideko Museoeta haren 100 kreazio hoberenak erakutsiz Guk ere nahi diogu egin hemen qure omentxoa
Nor izan zen, bada, Balenziaga?
Lanari ekin nioenan, Balenziagaren bi bozeto aurkitu nituen. Garai hartan modaren egile haundia zen Balenziaga. Izaera zorrotza zuen... baina orduko jostunik nagusiena zen. Ikustera joan nintzaion. Urte bete luzea iragan nuen ate joka. Azkeni esan zidan: "Honen tematsu bazara, tira, emanen dizut lana baina jakin ezazu ez zaidala zure kasoa axola, ez baitakizu deus ere egiten". Lantegian sartu ninduen, orduantxe hasten ari ziren jostuntxo edo dendariekin batera. Eta horrela, poliki-poliki, hamar urtez ikasi nuen nere ofizioa.
Nor jantzi zuen Balenziagak?
Ezagutu zuen Balenziagak Espaiñiako erregeren garaia, Donostiakoa eta Madridekoa. Emakume-typo hartan pentsatuz zuen diseñatzen.. Balenziagak bezero bereziak zituen, oso bereak, oso isilak. Joskura haundia ez zela kalera jaitsi behar uste zuen eta hala frogatzen zioten bere bezeroek, erregina eta printzesek. Gaur egun, emakumerik aberatsenak ere Courrègesen "jertsey" bat jantzi nahiko luke eta "Lewi's" fraka batzuk, esate baterako... Balenziagak oso gogoko zuen "vestir" erdal aditza. Lehen (eta orain ere berdin) Espaiñiako emakumeentzat "vestir" zera zen, ongi atontzea, hornitzea, harat-honat eramaten den monumento bat bezala. Maiz eta usu mintzatzen zitzaidan Kontxaz, eta Madridetik Donostiara etortzeko auto berezi bat -heuren maletak ekartzeko, noski- behar zuten gorteko dama haundi haietaz. Zenbait soinekok hiruzpalau ordu behar zituzten plantxatzeko... Francesca Bertini-ren mundua zen, Rubens-en matronak liuratzen zituen mundua. Guzti horrek behea jo zuen, Sueziako kalegarbitzaile baten alabak, Greta Garbok, hirurogei kilo baino gutiago pisatuz eta gerri zabalik gabe polit eta "sexy", izan daitekeela frogatu zuenenan. Gereta Garbok eragin zuen eta xuritu aldaketa haundi hura. Greta Garbo etorri baino lehen, ez zuen jostun batek ere diseñatzen meharrentzat. Meheak ez ziren kontutan hartzen. "Walkyria" emakumeak atzekalde zabala behar zuen, senarra topako bazuen. Atzekalde handiekin nahi aina senar aurki zezakeen.
Orain, beste emakume-typo bat gogoan hartuz diseñatu ohi da, oraingo ispirituko emakumeentzat, emakume langile eta borrokalrientzat: non nahi, Ameriketan, Euskal Herrian, Suezian edota Japonen aurki daitezkeen emakumeentzat.
Zein izan ziren Balenziagaren merezimenduak?
Hara, Balenziaga genio-sortzaile bat izan zen, batipat; bere asmakizun eta bere mugekin, beste edozein bezala. Emakume-pertsona eta ez emakume-panpina jantzi nahi ukan zuen. Honi jarraiki, emakumeari hobeki zihoakiola, uste zuen, belaunaz bi behatz beheragoko gona, eta asmatu egin zuen. Motzegi doan emakumea farregarri da, farregarri izatea gauza subjetiboa bada ere. Espainiar eta euskal iluntasuna oso gogoko zuen. Beltza izan zuen kolorerik maiteena eta toki orotan ezaguna egin zuen bere kreazioetan. Bere idurimena eta diseinua emakumearen zerbitzurako jarri zuen, eta ez alderantziz. Guti ahal deritzozu bizi dugun mundurako?
Ez, noski, ez deritzat guti. Aski deritzat. Gehiegi. Getariako mutilzaharra, hainbat uda gure artean, Igeldon pasa zuen getariar hura, egun mundu guzian da ezaguna, Elkano eta Txillida bezain ezaguna. Eta ez da harritzeko. Getaria bezalako kaila polit horretatik ez baitaiteke atera xori beltz, urdin, berde eta gorri besterik, munduko lau haizeetara hegatzen direlarik.
EDORTA KORTADI
KRISTOBAL BALENZIAGA
7

GaiezGizarteaModa
PertsonaiazCOURREGES1
EgileezKORTADI1Gizartea

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Eguneraketa berriak daude