Basoaren belarriak

Nemi aintzira,  XVIII. mendeko margolan batean.
Nemi aintzira, XVIII. mendeko margolan batean. John Robert Cozens

Urteko egun luzeenen sasoi honetan, baratze, soro, belaze, sagasti eta abarretako lanak aurreratuta izanez gero, mendi-gailurretara igotzeko gogoa pizten du giroak. Laster, egunak laburtu eta laburtu hasi ahala, etorriko dira udako egun beroenak, eta, tontorrerako bidea hartu ordez, erreka zulo eta basoetako bidezidorrak kilikagarriagoak izango dira. Baita idazleentzat ere. Kinto Horazio Flako (K.a. 65-8) poeta erromatar errealista eta praktikoak ederki esan zuen: “Idazleek, den-denek, salbuespenik gabe, basoak maite dituzte”. Berarena, behintzat, ulergarria da, eguneko uztaren zale porrokatua zen, Carpe diem.

Basoan, bere lana irakurriz gero, baten batek entzungo duela badaki idazleak, hainbeste izaki bizi da bertan. Basoak belarriak dituela esan ohi da... Europako kultura ugaritan txertatutako sinesmen hori John Heywood (1497-1580) poeta musikariak idatzi zuen: “Basoak belarriak ditu, eta landak begiak”.

Botanikan eta erlijioetan jakitunetan jakintsua zen Jacques Brosse (1922-2008) filosofo frantziarrak basoari buruzko idatzi ederrak sortu zituen. Haietako batean jaso zuen garai bateko elizgizonek latinez Aures sunt nemoris esaten zutela, basoak belarriak dituela, alegia. Baso soila adierazteko silva edo lucus erabili beharrean Nemus, baso sakratua, erabiltzen zuten. Hori irakurtzen, kaskezurreko oroimenaren txokoa iraulika hasi zait: Italiako Genzano di Eroma herrian, duela urte batzuk, “gaztetxe” bateko ameslari batzuen asmo abangoardista: lorategi botaniko abandonatu baten berreskurapena zela medio, jendartearen dinamika, gaixo eta baztertuen integrazioa, sormena talde lanean sustatzea, ondarea aintzat hartzea eta abar aberats bati ekiten. Haiekin elkarlanean ari nintzela, ondoko aintzira baten inguruko basoan, ibilaldi bat, gauez. Tarteka jendeak bere kontuak besteoi kontatzen. Italieraz, zipitzik ere ez nuen harrapatzen, baina ikaragarrizko xarma sortu zen. Nemi aintzira da, sumendi baten barruan. Diana ehizaren jainkosari eskainitako tenplu bat zen bertan. Baita Kaligulak eraikitako bi ontzi erraldoi ere: bata jainkosarentzat, bestea beretzat. Nemus, baso sakratutik dator Nemi. Gaur jabetu naiz: Europako baso sakratu ezagunenean ibili ginen... Basoko oroilorea (Myosotis sylvatica), oroitzapenak mugitzen dituena, oraintxe da lore. Gure idazleenak entzuten. Armiarmak bezala: milioi erdi bat baso hektareako.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Bestelakoak
Aurrean ditugun arren ez ditugu ikusten

Edonora begiratuta ere, beti aurkituko duzu landareren bat zure inguruan. Euskal Herrian 3.500 espezie ditugu; horietatik 225 mehatxupean. Belaunaldiz belaunaldi, ordea, landareekiko interesa eta ezagutza murrizten joan da gure gizartean, eta egun, kosta egiten zaigu inguruan... [+]


2015-03-18 | Jakoba Errekondo
Urkamendia

Pinudian barrena bidea. Bidea ixtea komeni. Tarteka ireki egin behar. Gereta, ataka edo langa, zerbait jarri behar. Eta hari eusteko baldoa. Burdin hagarekin zuloa egiteko eta zur-mailuarekin jo eta sartzeko lanak hartu beharrean, errazena: aldameneko pinu tukurrari... [+]


2014-06-05 | Jakoba Errekondo
Basoetako artxiboak

Italian Nemi, Galian Luc, Galizian Lugo eta Nemetobriga... Amaierarik ez du munduko baso sakratuen zerrendak. Geurean ere izango ziren, bada! Basoetan azokak, jaiak, batzarrak, sakrifizioak... zer ez zen egingo garai batean. Basoak, eta zuhaitzak, etengabe berritzearen... [+]


2013-09-12 | Jakoba Errekondo
Uretara makurtu

Oria errioaren ur gazi-gezetan nabil. Amazoria deitzen dio lagun batek. Gilarik gabeko alan, itsasoko barratik abiatu eta marea gora bizienetako ur kargak ahalbidetzen duen goreneraino igo eta itsasoraino jaitsi; kosta behar zaizu honelako ikuskizunik topatzea. Urari gorazarre... [+]


2013-03-06 | Jakoba Errekondo
Txist eta krak

Hego Amerikatik dator berria: hemen dugu, bada, arantzarik gabeko laharra (Rubus fruticosus). Ekuadorreko nekazaritza ikerketarako INIAP institutuak arantzarik sortzen ez duen laharra aurkeztu berri du, Andimora 2013 izena duen aldaera.

Laharra gogora ekartzen dudanero Aiako... [+]


2011-06-15 | Jakoba Errekondo
Basokada zenbaki

Munduaren bi heren herren da, hirugarren herena baso dugu. Lurrez 40 milioi km2 baso, 7.000 milioi eskas biztanleontzat, bakoitzarentzat 6.200 m2 baso. Mundu guztiko baso hauen bostetik bat Errusian bizi da, bere lur guztien %47,9an, hau da, 809 milioi hektarea edo 2.427 milioi... [+]


Eguneraketa berriak daude