Naturaz, ikusi eta ikasi

  • Berde koloreko Araban gaude. Antzina laku bat zegoen haran zabal honetan. Zuiako Koadrila Gorbeia mendiaren magalean dago, herri txikiz osatuta. Mendian gora ibili, urtegi alboan lasai egon, artisau lanez ikasi... Esperientzia ugarigaz bueltatu daiteke norbera bertatik.

Zuiako Koadrilaren ikuspegi zabala.
Zuiako Koadrilaren ikuspegi zabala. Amaia Ugalde
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Gorbeiaren altzoan daude Zuiako hainbat herri. Tontorrera igotzeko hainbat bide daude; Zarate eta Murua herrietatik igo daiteke, baita Gorbeiako Parke Naturaleko Parketxetik ere. Parketxea Murgiatik gertu dagoen Sarria herrixkan dago. Interpretazio zentro ondoan aparkaleku handia, mahaiak eta umeentzako olgeta-gunea daude. Parketxe barruan, Gorbeiaren inguruko informazio ugari, parkeko animalien bizimoduari buruzko datuak eta umeentzako jolasak aurki ditzakegu.

Parketxetik abiatuta, Baias ibaiaren alboko bidea jarraitu daiteke Gorbeiara igotzeko. Bide hori Bizkaia aldera, Orozkora joateko erabiltzen zuten antzina. Baias albotik joanda hiru ordu pasatxoan helduko gara Gorbeia tontorrera. Harrizko hainbat zubi eta aterpe aurkituko ditugu bidean.

Baias erreka ondoko bidezidorretik Arlobi ingurura ere joan daiteke; ikuspegi ederrak eta Arlobiko menhirra daude han. Ibili ahala bidea estutzen joango da eta harrizko zubi txiki batera helduko gara. Ibaia gurutzatu eta Arlobi gainerantz joko dugu. Bertatik menhirra ikusiko dugu; bost metroko garaiera dauka, eta 4.250 kiloko pisua. 2004an aurkitu zuten, hiru zatitan puskatuta lurrean. Jausita egon arren kontserbazio egoera onean zeuden zatiak, eta monolitoa burdinazko hagaxkaz eta porlanez konpondu zuten. Garabi baten laguntzagaz, berriro kokatu zuten orain dela 4.000 urte Brontze Aroan eraiki zuten lekuan.

Ezti Museoa eta Buztingintza Museoa
Murgian bertan eskualdeko ezti egileen elkarteak egoitza dauka, eta bertan Ezti Museoa dago. Iraila izaten da eztigintzarako sasoi onena, eta orduan egiten dute lan gehien ezti egileek. Museoan bertan eztia egiteko gela bat dago, eta elkarteko kideak txandakatu egiten dira lan egiteko. Lan hori bertatik bertara ikusteko, ideia ona izan daiteke museora gerturatu aurretik bertara deitzea eta eztia egiten noiz egongo diren galdetzea. Museoan erleen artisau-lan horren inguruko informazioa dago, eta hainbat produktu erosteko aukera ere bai.
Murgia eta Gorbeia atzean utzita Legutiorako bidea hartuta, herrixka ederretatik igaro eta Urrunagako urtegira helduko gara. Legutioko Elosun, Ollerias auzoan Euskal Buztingintzaren Museoa dago. Buztingintza tailer zaharra 1711. urtetik zegoen Elosun, baina 1958an Urrunagako urtegiko lanak egin zituztenean, buztingileen lehengaia ur azpian geratu zen, eta ezin izan zuten zeramika lantzen jarraitu. Bertan galduta zegoen buztingintza tailerra berreskuratu zuen orain dela urte batzuk Blanca Gomez de Segurak. Berak buztingintzan zelan lan egiten ikusi eta norbera tornoan jarduteko aukera ere badago (ikus ARGIAren 2.206. zenbakian Gomez de Segurari egindako elkarrizketa).

Urtegien inguruan
Urrunaga eta Ullibarri-Ganboako urtegien inguruak aproposak dira udako egun beroetan freskotasunaren bila dabilenarentzat. Ullibarri-Ganboakoa da bietan handiena, eta bere inguru guztian bidegorria dago, oinez zein bizikletaz aldapa bako txangoa egiteko egoki-egokia. Guztira 45 kilometroko perimetroa dauka urtegiak, eta buelta osoko ibilbide bi egin daitezke; 33 kilometrokoa bata eta hamabikoa bestea. Zati txikiagotan ibilita ere gozatu daiteke paisaiaz, Ullibarri-Ganboa herri-gunetik Landara joanda, adibidez. Bainua hartzeko aukera dago urtegian, eta Landan bertan, dutxa eta sorosleak egoten dira uda garaian.
Txoko hauek eta, oro har, Zuia hobeto ezagutzeko, bisitaldi gidatuak eskaintzen ditu Koadrilak. Xehetasun guztiak, www.cuadrillazuia.com webgunean. 

Gorbeia ezagutu eta bizi

Artzainekin mendian ardiak zaindu eta gero gazta egiteko prozesua ikusi, izarrei begira afaldu, Oroko santutegi alboan eskalatu, gauean animalien hotsak entzunaz ibilaldia egin... Horrelako esperientziak bizitzeko Gorbeia Central Park izeneko ekimena antolatu dute Gorbeia inguruko herriek.

Inguru honetara bertaratzen direnak bizipen bereziarekin bueltatzeko asmoz sortu dute ekimena. Aukeran hemeretzi ekintza ipini dituzte. Mendiaren bi magaletako udalerriek, Gorbeialde Landa Garapeneko Elkarteak eta Zuiako Koadrilak, antolatu dute, elkarlanean, Gorbeia Central Park.


Azkenak
Ipar Euskal Herriko 158 herritan ur murrizketak ezarriko dituzte, alerta egoeraren ondorioz

Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]


Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


Delitugile migratzaileak zuzenean deportatzea proposatuko du Erresuma Batuko Gobernuak

Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Israelek gutxienez ehun palestinar hil ditu azken bi egunetan, eta Gaza hiriaren aurkako erasoak gogortzen ari da

Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


2025-08-13 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


Eguneraketa berriak daude