Jose Ariztimuño, Aitzol (1896-1936)
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Aitzolen heriotzaren 75. urteurrena dela eta Tolosako herriak gogoan du euskaltzale eta kultur eragile nekaezina. Bigarren Euskal Pizkundearen bultzatzaile sutsua izan zen Aitzol eta horregatik fusilatu zuten Francoren tropek Hernanin, 1936ko urriaren 17an.
El Día, egunkari elebidunean, eta Euzkadin ere artikulu ugari idatzi zituen, abertzaletasuna, progresismoa eta euskaltzaletasuna txertatzeko. Bereziki, euskarekin zuen kezka handia eta Belgika, Estonia, Katalunia eta Proventzako kasuak aztertu zituen honako ondorio eraginkorrak ateratzeko. La muerte del euzkera liburua ere idatzi zuen. Garbi zeukan hezkuntza eta komunikabideak zirela euskara eta euskal kultura salba zitzaketen bi zutabe nagusiak eta horiei eman zien garrantzia. Iritzi artikuluak, iruzkin kritikoak, erreseinak, euskal produkzioaren erreferentziak… argitaratu zituen aipatu egunkarietan. Gero Yakintza aldizkaria sortu zuen.
Baina Aitzolen ekimena ez zen horretara mugatu. Eusko Olerti Jaiak antolatu zituen, Euskal Antzerkiaren Eguna, Bertsolari Guduak, Euskadiko Nobela Saria, Euskarari Omenaldiak, Haur Euskaldunaren Eguna… Euskaltzaleak elkarteko zuzendari izendatu zuten eta euskararekin eta euskal kulturarekin zerikusia zuen guztiaren bultzatzaile bihurtu zen. Bigarren Euskal Pizkundeko hainbat poeta eta idazle elkartu eta hauspotu zituen. Horrela, Lizardi, Lauaxeta, Orixe, Loramendi, Jautarkol, Antonio M. Labaien eta beste asko sorkuntza lanetan jarri zituen, euskarak bere literatura propio eta duina ukan zezan.
Aitzolen heriotza eta haren odoletik sortu ziren landareak gogoan izanik, ez dakit ez ote genukeen hitz egin behar berak amesten zuen aro berri batez: 1960-1980 inguruko Hirugarren Euskararen Pizkundeaz. Francoren garaian errepresio bortitza jasan ondoren, euskal baratzeak inoiz izan duen pizkunderik indartsuena ezagutu zuen: ikastolak, alfabetatze-euskalduntze eskolak, abeslariak, literaturan eleberri moderno eta poesia berritzaileak, bertsolaritzaren berrindartzea, herrietan antzerki gosea, umeei euskal izenak jartzea, argitaletxe berriak, euskarazko aldizkari eta komikiak, Deia eta Egin egunkari elebidunak, euskal irratiak, laster etorriko zen Euskal Telebista ere. Eta baratze emankor honetan lan isila egin zuen hainbat jende: Elvira Zipitria, Imanol Urbieta, Joxantonio Ormazabal, Fermin Iraolagoitia, Cortés Izal, Jesus Atxa, Xabier Yaben eta beste hainbat. Aitzolek euskal baratzea ikustean, hauxe esango du berekiko: “Merezi izan zian lan hark guztiak”. n
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.