Dezibelioak gaixotasun iturri

  • Jendarte modernoaren gaitzetatik, gehiegizko zarata da gehien gogaitzen gaituenetakoa, inkestei jaramon egitera. Espainiako Estatuan bizi direnen kasuan ondo justifikatuta dago jarrera hori, munduko bigarren herrialde burrunbatsuena da eta. Ez gara ahuntzaren gauerdiko eztulaz ari, askoz ozenagoa den zerbaitez baizik: osasun arazo askoren iturria da zarata.
Basurtuko Auzokoen Elkarteak utzita
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
“Hamalau urte daramagu hemen bizitzen eta zarata hau jasaten. Ez da behin ere gelditzen, gau eta egunez dago trafikoaren hotsa; gauero bizpahiru aldiz iratzartzen nau. Azkenerako, norberaren osasunean ere igartzen da. Urduri zaude etxetik irten orduko, beti estresak jota. Ohitu? Ez dago honetara ohituko denik”.

Emilio Asla Bilboko Sabino Arana kalean bizi da, goiko argazkian ikus dezakezuen berean, baina argazkia ez dago haren etxetik eginda. Egiazki, Aslari hor ikus daitekeena baino askoz hurbilago igarotzen zaizkio autoak; puntako orduetan 80.000 ibilgailu orduko, Basurtuko Auzokoen Elkarteak emandako datuaren arabera. Leiho bikoitzak zertxobait babesten du, baina ordainetan, leihoa gutxitan zabaltzera kondenatzen zaitu.

Hiri modernoaren gaitz handienetakoa

Hiriko sarbide nagusiaren albo-alboan bizitzearen ondorioa da Emilio Aslaren sufrikarioa, munduan milioika lagunek jasaten dutenaren antzekoa. Osasunaren Mundu Erakundeak dio hirietan bizi diren hamar lagunetik zortzik gomendagarria litzatekeena baino zarata ozenagoa pairatzen dutela. Espainiako Estatuan ingurumenari buruz egiten diren inkestetan, hiritarrek agertzen duten kexa nagusia zarata da, eta ez da harritzekoa, munduko bigarren herrialderik zaratatsuena baita, Japonia eta gero.

Osasunarentzako kalteak era askotakoak dira. Dezibelio kopuru batetik gora entzumena galdu daiteke (ikus 8. orrialdeko koadroa), baina horretara iritsi gabe ere arazo psikologikoak eta fisikoak sortzen dira. Horietaz mintzatu zaigu Cesar San Juan, EHUko Ingurumen Psikologia irakaslea: “Lorik ezin egitea da zarataren ondorioetako bat, eta horrek eragin psikologikoa du: kontzentratzeko zailtasuna, aldartean aldaketak... Epe luzean, behar bezalako atseden faltak sortu ohi dituen kalte fisikoak ager daitezke”.

Zarataren intentsitateaz gain, norberaren sentiberatasuna hartu behar da kontuan: zalaparta berak ez digu denoi modu berean eragiten. Orobat, 65 dezibelio jotzen dira jasan daitekeenaren mugatzat, baina testuinguruaren arabera alda daiteke hori. 45 dezibelioko burrunba aski izan daiteke bi pertsonen arteko elkarrizketa eragozteko, edo loa galarazteko. Bide batez, komeni da azpimarratzea dezibelioak ez direla progresio aritmetiko arruntean neurtzen, unitate logaritmikoa direlako. Hiru dezibelioko igoerak ez du esan nahi zarata apur bat gehiago dagoela, zarataren intentsitatea bikoiztu egin dela baizik.

65 dezibelio egunez, 55 gauez

Orain dela aste gutxi, Bizkaiko hiriburuak jasaten duen kutsadurari buruzko txostena zabaldu zuen Bilboko Auzo Elkarteen Federazioak; tartean, kutsadura akustikoari dagozkion datuak, datu kezkagarriak inondik inora: bilbotarren %39k zarata maila onartezina jasaten du; gauez, %46k. Federazioko presidente Javier Muñozek esplikatu digunez, udal ordenantzak ezartzen dituen balioetan oinarritu dira “onartezina”-ren muga zehazteko. Alegia, egunez 65 dezibelio gehienez, eta gauez 55, etxebizitzak dauden inguruetan beti ere. Balioak zertxobait aldatzen dira, gora edo behera kasuaren arabera, osasun zentroak edota ikastetxeak dauden guneetan, nagusiki merkataritza dagoenetan eta industrialdeetan. Balioak oso antzekoak dira, bidenabar, Euskal Herriko udal ordenantza guztietan eta Espainiako Zarataren Legean. Zazpi urte besterik ez daukan legea, hori ere bidenabar. Espainiako Estatua zarataren sailkapenean hain gora egotearen arrazoi bat luzaz iraun duen hutsune juridikoa dateke.

Bilbora itzulita, Auzo Elkarteen Federazioaren txostenak dio egunez 85 dezibeliotik gorako balioak izaten direla A-8 autobidetik gertu dauden hiriko hainbat gunetan, arestian aipatu dugun Sabino Arana kalea barne –eta kale horretan batez ere–. Zarataren arrazoi nagusia, Bilbon mundu osoan bezala, trafikoa baita. Eta trafikoaren antolamendua errotik aldatu ezean nekez beteko dituzte Bilbok eta beste hiri askok beren ordenantzak; Interneten nongura aurkitu daitezkeen dezibelio-tauletan, ibilgailu asko dabilen kaleari beti egozten zaizkio 80 edo 90.

Bizkaiko Aldundia, epaitegira zarata ez eragozteagatik

Hori ikusita, edo akaso zuzenagoa litzateke “entzunda”, ulertzekoak dira Emilio Aslaren eta beraren ehunka auzokideren buruhausteak. Egia esateko, Aslak etxea erosi zuenean Sabino Arana kaleko biaduktoa eginda zegoen, ezin esan zarataren arazoa aurrez ezagutzen ez zuenik. “Baina ziria sartu ziguten”, kexu da, “luze gabe errepide berria egin eta hau bota behar zutela esan ziguten”. Bizkaiko Foru Aldundiak, biaduktoa kudeatzeaz arduratzen den erakundeak, behin baino gehiagotan egin izan die promesa hori, ia hogei urtez, Sabino Aranako biztanle kaltetuei, eta behin baino gehiagotan ez du hitza bete. Orain, biaduktotzarra ordezkatuko duen San Mameserako sarbide berriaren lanak hasita dauden honetan, auzokoen haserreak ez du atzera bueltarik: 2008an, ia 200 etxetako ugazabek demanda jarri zuten Aldundiaren aurka, urtetan jasandako kalte moralengatik ordain eske.

Auzi honetan Sabino Aranako kaltetuak ordezkatzen dituen abokatua Alfonso Terceño bilbotarra da. Zaratarekin zerikusia daukaten auzietan espezializatuta dago, eta Espainiako  Juristas Contra el Ruido (Zarataren Aurkako Legelariak) taldeko kidea da.  “Kalte moralak dira zarataren ondorioz pertsona batek dituen pairamen psikikoak”, azaldu digu, “ez da nahastu behar gaitz mentala edo neurosia edukitzearekin”. Oso zaila da, Terceñoren esanetan, egonezinaren jatorria zarata dela frogatzea, baina praktikan ez da beharrezkoa: legearen arabera, araudiak ezarritako dezibelio kopurua gainditu dela demostratzea aski da kalte morala egon dela ezartzeko. Sabino Aranaren kasuan, Nafarroako Unibertsitate Publikoa arduratu zen neurketak egiteaz. Emilio Aslak ondo gogoan du, oraindik, astebetez leiho ondoan ipini zioten neurgailua. Haren bitartez eskuratutako frogari esker, 65.000 euro kobratu ditzakete, epaileak azkenik arrazoia ematen badie. Horixe da salatzaileen %90entzat –trafikoaren burrundara zazpi urte baino gehiago jasan dutenentzat, hain zuzen– Terceñok eskatu duen kalte-ordaina.

Baina oso arazo zabaldua izan arren, gutxi dira Sabino Arana kalekoek jarritakoa bezalako demandak. “Zentzu horretan, nahikoa aitzindaria izan da hau”, dio Terceñok, “zaratari buruzko inkestetan jendea trafikoaz kexatzen da gehien, baina oso gutxitan jotzen dute epaitegietara horregatik. Askoz arruntagoa da ostalaritza-negozioen aurkako salaketak jartzea”.

Jarrera horren zergatia, beharbada, zarataren iturriez ditugun pertzepzio desberdinak dira. Cesar San Juanek azaldu digunez, faktore ez-akustikoek ere baldintzatzen dituzte zaratak eragindako eragozpenak. “Entzuten ari garena saihestezina izateak ala ez izateak ere eragiten digu. Esaterako, kaleko trafikoaren zarata 75 dezibeliokoa bada, eta aldi berean aldamenekoaren txakurra zaunkaka ari bada, 75 dezibelio eraginez halaber, askoz eragozpen handiagoa egingo digu txakurrak; ezin dugu trafikoa gelditu, baina txakurra isilaraztea posible dela iruditzen zaigu”.

Gero eta kontzientzia handiagoa

Espainiako Zarataren Legeak duen akatsik handiena beranduegi iritsi izana da. Gainerakoan, lege ona da, Alfonso Terceñoren ustez. Horregatik, eta arazoarekiko gero eta sentiberatasun handiagoa dugulako ere bai, gora doaz zarataren kontrako aldarrikapenak, nola salaketa judizialak. Baina horrek ez du berez gure ingurua isilago bihurtuko. Cesar San Juanek azpimarratu nahi du orain arte jarrera defentsiboa besterik ez dugula agertu zarataren aurrean: “Egindako hutsak adabakiz konpontzen saiatu besterik ez dugu egin orain arte”. Esaterako, Sabino Arana kalean beranduegi –eta gutxiegi gastatuz– Aldundiak ipini zituen hesiak, Emilio Aslaren etxean egiaztatu ahal izan genuenez ezer gutxirako balio dutenak. “XXI. mendeko hirigintzaren erronka da jarrera defentsibotik prebentziora jauzi egitea”, dio EHUko irakasleak, zarata handia sortzen duten aktibitateentzat gune mugatuak sortuz”. Ez dezagun ahaztu, dena den, zarataren kontu hau nahiko berria dela guretzat. San Juanen esanetan, 50 urte daramate gure hiriek trafikoaren menpe. Eboluzioaren ikuspuntutik, bart arratsekoa da sortu dugun jendarte ozen hau.
Gure entzumen-aparatuak eraso gehiegi jasaten du
Behar besteko intentsitatea duenean, zaratak kalte larria egin diezaioke entzumen-aparatuari. Iñaki Aierbe mediku espezialistak azaldu digunez, “norberaren sentiberatasuna faktore garrantzitsua da, denok ez dugu zarata era berean jasaten; baina orokorrean esan daiteke edozein soinu, 90 dezibeliotik gora, kaltegarria dela belarriarentzat”. Hain zuzen, barne-belarrian dagoen barakuiluaren zentzumen-zelulak degeneratzen dira, eta horiekin batera entzumen-nerbioa.

Horren ondorioa traumatismo akustikoa izaten da. Alde batetik, gorreria; bestetik, akufenoak, belarriak berak sortzen dituen soinu txistukariak. “Traumatismoa larria edo kronikoa izan daiteke, alegia, bat-batean eragindakoa –leherketa baten ondorioz, esaterako–, edo denboraz garatu dena. Traumatismo larri batzuk senda daitezke berehalako arreta medikua jasoz gero, baina gehienetan, mota batekoak zein bestekoak atzeraezinak izaten dira”. Behin horretara iritsita, audifonoa da konponbide bakarra.

Aierberen esanetan, 90 dezibelioen muga oso sarritan gainditzen da gure inguruan. Haren lanbidean maiz ikuste dituzte, berbarako, rock kontzertu baten ostean traumatismo larri batekin ospitaleratutako gazteak. “Eta egunero dauzkagu kontsultategian diskoteka eta halakoetan lan egiteagatik gor geratzen ari direnak”.

Azkenak
Bizkaiko Golkoa ia bi aldiz azkarrago ari da berotzen munduko batez bestekoa baino

Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]


Protesta egingo dute Los 40 Summer Live jaialdiaren aurka, Zarautzen

Beste urte batez Los 40 Summer Live jaialdia ospatuko dute Zarautzen, eta horren kontra agertu dira herriko hainbat eragile, haien ustez, garrantzi handiagoa ematen zaiolako ekitaldi horri herriko jaiei baino: "Argi erakusten du gure herrian zeinentzat dauden erraztasunak... [+]


Azterketa %90ek suspenditu dute eta Zupiriak esan du: “Ertzain izateko ikasi egin behar da”

3.600 pertsona aurkeztu dira ertzain edo udaltzain izateko lan eskaintza publikoko deialdira, eta 2.800 hautagaiek ez dute proba psikosoziala edota atal teorikoa gainditu. Segurtasun sailburuak defendatu egin du Polizia izateko "exijentzia maila".


CAF-Elhuyar sariak etetea erabaki dute, “baldintza egokirik” ez daudela arrazoituta

Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".


Nila Heredia
“Evo Moralesek ingurune toxikoa du, eta ezinbestekotzat jo du bere burua”

Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.


Guggenheim Urdaibai Stop plataformak museoaren proiektua bertan behera uzteko eskatu die instituzioei

Joan den astean aurkeztu ziren proiektuaren inguruko entzuketa prozesuaren emaitzak, eta Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu ziren. Busturialdearen beharrei "arduraz" erantzutea exijitu die plataformak, eta proiektuaren inguruko informazio eta... [+]


Indarkeria matxista gisa ikertzen ari dira 78 urteko emakumearen hilketa, Zizur Nagusian

Emakumea hilda aurkitu dute bere etxean. Senarrak, 85 urteko gizonak, emakumearen heriotzaren berri eman du, Polizia bertaratu denean diskurtso inkoherentea zuela ohartu eta atxilotu egin dute. 


Konfrontaziora pasatzeko garaia da

Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu


2025-07-30 | Sukar Horia
Dominatzaile pobreak

Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]


Barkamena inprimatzen eta saltzen

Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi  Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]


Migrazioei buruzko jarrerak gurean

Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]


Euskarak Euskal Herria behar du

Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]


Ergelkeria

Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.

Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]


2025-07-30 | Inma Errea Cleix
Kaka

Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]


Eguneraketa berriak daude