Stahlek garatu eta zabaldu arren, teoria hori J. J. Becher-ek abiatu zuen urte batzuk lehenago, 1669an. Becherren arabera, mineralak hiru lur motez osatuta zeuden eta mota bakoitzak propietate bat zeukan. Terra pinguis izena ipini zion erretzeko propietatea zuen mineralari, alkimian “sufre” esaten zitzaion horri. Becherrek berak “sufre flogistoa” ere esan izan zion –grekeraz “sukoi” esan nahi duen phlogistos hitzetik eratorria–, eta gerora, teoriaren defendatzaile sutsuena zen Stahlen eraginez, flogisto izena gailendu zen.
Stahlen aburuz, metalek eta, oro har, substantzia erregai guztiek flogisto izeneko substantzia zuten, errekuntzaren eraginez sugarretan askatzen zena; flogistoaren mugimenduak beroa eta sua sorrarazten zituen. Metalen kaltzinazioa modu berean azaldu zuen: flogistoa askatzearen ondorioz sortzen zen karea.
Lehenik Molonosov-ek, eta Lavoisier-ek aurrerago, flogistoaren teoriaren akatsak azaleratu zituzten. Besteak beste, metalak kaltzinatzean geratzen zen karea hasierako metala bera baino astunagoa zen. Beraz, flogistoak masa negatiboa eduki behar zuen! Hala ere, Stahlen teoria askoz soilagoa eta ulerterrazagoa zen eta horrek garaiko zientzialari asko erakarri zituen. Joseph Priestley-k, esaterako, gasak aztertu eta “aire flogistikatua” eta “aire ez-flogistikatua” bereizi zituen.
Lavoisier-Molonosoven legea –masaren kontserbazioaren legea– nagusitu zen, ordea. Horrenbestez, 1787an Parisko Zientzia Akademiak gasen eta, oro har, substantzia guztien nomenklatura zehaztea erabaki zuenean, flogistoak ez zuen tokirik izan zerrendan.
Egun badakigu “aire flogistikatua” nitrogeno eta karbono dioxido nahasketa baino ez dela, eta “aire ez-flogistikatua” berriz, oxigenoa, Lavoisierrek asmatutako izena. Lavoisierrek frogatu zuen, halaber, errekuntza oxigenoaren eta beste substantzia baten arteko erreakzioa dela. Hala, flogistoak toki gehiago du bitxikerien historian zientziaren historian baino. Baina Stahli ez zaio sekula egindako ekarpena onartu: flogistoaren teoria egiaztatzeko nahiz ezeztatzeko ondorengoek egindako ikerketak funtsezkoak izan ziren gasak aztertzen hasteko eta kimika modernoaren bidea abiatzeko.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Euskal Herrian inoiz epaitu den ustelkeria kasu handiena berriz ere abian da. Fiskalarekin akordiorik lortu gabe, astelehenean hasi zen deklaratzen Alfredo de Miguel auziko akusatu nagusia. Bere kontrako akusazioak ukatzeaz gain, EAJko Arabako buruzagi ohiak hainbat koartada harrigarri atera zituen poltsikotik, komisiorik ez zuela eskatu ziurtatzeko.
Urriaren 12an eta 13an Gameren eta Altzumartan jokatu dira Taldekako Xilaba Xapelketako ligaxken lehen bi saioak.
Urriaren 14an jokatu da Bizkaiko Bertsolari Txapelketaren bigarren kanporaketa, Santurtziko Serantes Kultur Aretoan; finalaurrekoetarko txartela lortu du Amenabarrek.
Eskola-segregazioa hezkuntzatik harago gizarte osoa inplikatzen duen gaia dela eta giza-eskubideak urratzen direla sinetsita, Eusko Legebiltzarreko Giza Eskubideen Batzordean agerraldia eskatuko du Steilas sindikatuak.
Hego Euskal Herrian eta Espainiako estatuan milaka pentsiodun mobilizatu dira beste astelehen bat gehiagoz bizi baldintza eta pentsio duinak aldarrikatzen. Gaurko mobilizazioekin bederatzi hilabete osatu dituzte, astelehenik huts egin barik.
"Nafar hegoaldeko uzta euskarari puzka" kanpainaren bidez, Errigorak 2013tik 2018ra 800.000 euro bideratu ditu Nafarroa hegoaldeko euskalgintzara. Errigoraren sorreratik bost urte igarota, atzera begiratu nahi izan du diru horrek zertarako balio izan duen ikusteko. Bideo honetan jasotzen da ibilbidea:
Bilboko herri mugimenduek indar erakustaldia egin du asteburuan udaletxe parean, udalaren hiri hegemonikoaren ereduari aurre egiteko. Argazki galeria osatu dugu honako albistean.
Jada 700 egun daramatzate preso Adur, Jokin eta Oihanek, eta preso dauden zazpiei omenaldia egin zaie asteburuan. Gazteen defentsaren abokatuek apelazio helegitea aztertu behar duten hiru epaileetatik bi errekusatu dituzte, besteak beste, Guardia Zibilak kondekoratuak direlako.
